منوال تراپی | هزینه، مزایا، انواع، کاربردها، عوارض، روشها و سوالات متداول

توانبخشی و فیزیوتراپی در نواحی مختلف بدن به صورت های مختلفی انجام می گیرد و هدف بهبود وضعیت بیمار، جلوگیری از آسیب های جدی کاهش درد و التهاب و همچنین تسکین درد ناحیه آسیب دیده می باشد. یکی از روش های ایمن، کم هزینه و کاربردی در فیزیوتراپی که می تواند به درمان تمامی نواحی بدن و اندام های مختلف بدن کمک کند، منوال تراپی (Manual therapy) یا همان درمان دستی می باشد. امروزه این روش شگفت انگیز باعث رضایت بسیاری از بیماران می باشد. این روش شامل تکنیک های دستی می شود که توسط دست فیزیوتراپیست بر روی نواحی مختلف بدن از جمله مفاصل ستون فقرات، دست ها، شانه ها، پاها، کمر و ... اعمال شده و به تسریع فرایند درمان و بهبود بیمار کمک می کند. در این مقاله شما را با منوال تراپی، مزایا، موارد کاربردی، هزینه، روش ها و تاثیر آن بر نواحی مختلف بدن آشنا کرده و به چندین سوال رایج درمورد این روش فیزیوتراپی پاسخ خواهیم داد.

منوال تراپی چیست؟

منوال تراپی از روش ها و تکنیک های دستی و لمسی فیزیوتراپی و توانبخشی بوده که توسط دست فیزیوتراپیست و همراه با حرکات مختلف دست و ماساژ هایی به شکل های متفاوت از جمله کایروپراکتیک انجام می گیرد. این تکنیک دستی برای درمان آسیب های بافت های عضلانی، تاندون ها، رباط و همچنین مفاصل به کار برده می شود. منوال تراپی در نواحی مختلف بدن از جمله ستون فقرات، دست ها، پاها، شانه، کمر و... انجام شده و به بهبود سریع تر وضعیت بیمار و همچنین از بین بردن اختلالات عملکردی کمک می کند و شامل حرکت دادن مفاصل در جهات مختلف با سرعت های متفاوت، جا اندازی مفاصل و مهره ها، ماساژ های عمقی بافت های نرم بدن، تکنیک های کششی، تکنیک های فشاری و دورانی و ... می شود. این تکنیک دستی حتی در درمان فشارها و تنش های عصبی نیز مفید بوده و می تواند منجر به آزادسازی هورمون اندروفین (ضد درد) و تسکین و آرامش فرد شود و از انتشار درد به دیگر نقاط بدن جلوگیری کند.

منوال تراپیست کیست؟

افرادی که در رشته های فیزیوتراپی تحصیل می کنند، آموزش های ابتدایی و پایه در رابطه با تکنیک ها وروش های منوال تراپی را دیده و در آموزشگاه ها مدرک PT دریافت می کنند. این دسته از درمانگران با علاقه و تجربه به تحصیل در این شاخه (منوال تراپی) پرداخته و تحصیلات خود را بعد از گذراندن چندین دوره آموزشی، تکمیل می کنند. این دوره ها شامل مطالعات پیشرفته درمورد آناتومی بدن، فیزیوتراپی و بیومکانیک بافت ،مفاصل و عضلات و.... می شود. تقریبا بعد از گذراندن سه تا چهار سال دوره آموزشی و مطالعاتی فشرده از سازمان مربوطه گواهی منوال تراپی را دریافت می کنند. البته باید گفت بعداز اتمام این دوره ها باید آزمون های کتبی و عملی را نیز با موفقیت بگذرانند. بعد از صدور گواهینامه منوال تراپی کم کم می توانند به عنوان یک منوال تراپیست فعالیت خود را اغاز کنند. منوال تراپیست یک فیزیوتراپیست با تجربه و یک متخصص کایروپراکتیک یا همان ماساژ های دستی می باشد.

منوال تراپی در چه شاخه هایی از فیزیوتراپی کاربرد دارد؟

روش منوال تراپی یکی از نوین ترین روش های توانبخشی و فیزیوتراپی بوده و در جهت درمان نواحی مختلف بدن استفاده می شود. این روش موجب کاهش تنش و همچنین استرس و فشارهای عضلانی در نقاط مختلف بدن می شود. این نواحی عبارتند از:

• ستون فقرات

  متخصص کایروپراکتیک و فیزیوتراپیست با استفاده از تکنیک های مختلف ماساژ، به درمان نواحی دردناک و آسیب دیده ستون فقرات می پردازند.

• فیزیوتراپی گردن و فیزیوتراپی کمر

  متخصص کایروپراکتیک با ماساژ دادن مهره های گردن و کمر و نقاط حساس بدن و با انجام حرکات و تکنیک های خاص باعث کاهش گرفتگی و دردهای گردن و کمر می شود.

• فیزیوتراپی شانه

  شانه از مفاصل پرتحرک و آسیب پذیری است که با تکنیک های خاص کششی و منوال تراپی مورد درمان قرار می گیرد.

• فیزیوتراپی دست

  مچ دست نیز با استفاده از تکنیک منوال تراپی مورد درمان قرار می گیرد. فیزیوتراپیست به منظور کاهش درد و تورم مچ دست و همچنین افزایش جریان خون در بافت های آسیب دیده به تحریک عصب و بافت ها میپردازد.

• فیزیوتراپی لگن

  یکی دیگر از کاربردهای منوال تراپی در شاخه فیزیوتراپی لگن می باشد. در این روش نیز فیزیوتراپیست با انجام تکنیک های خاص و ماساژ های متفاوت به درمان مشکلات و دردهای لگن می پردازد.

• ران

  فیزیوتراپیست با استفاده از منوال تراپی و انجام کشش های مفصلی و همچنین کشش رباط ها و عضلات به درمان ران پا پرداخته و باعث کاهش درد و تورم در پا می شود.

هزینه منوال تراپی

به طور کلی منوال تراپی از درمان های کم هزینه، موثر،کاربردی و ایمن است. محاسبه هزینه منوال تراپی به چندین مورد بستگی دارد:

1. مهارت و تجربه فیزیوتراپیست در کایروپراکتیک

   .هرچقدر فیزیوتراپیست ماهر تر و باتجربه تر باشد هزینه بیشتر خواهد شد و نتیجه بهتر و درمان بی خطر خواهید داشت.

2. محل درمان

   دولتی و خصوصی بودن مرکز درمانی ، انجام منوال تراپی در خانه و یا در کلینیک فیزیوتراپی نیز بر روی هزینه آن تاثیر می گذارند.

3. مدت زمان منوال تراپی

   گاهی بیمار از فیزیوتراپیست درخواست میکند تا تعداد جلسات درمان و یا زمان هر جلسه رو کمی افزایش دهد. این در هزینه منوال تراپی تاثیر می گذارد. هرچه تعداد جلسات بیشتر باشد هزینه بیشتر می شود.

مزایای منوال تراپی

1. منوال تراپی به دردهایی که با ستون فقرات ارتباط ندارند نیز کمک کرده و اینگونه دردها را بهبود می بخشد.
2. این روش اثر بازدارنده داشته و مانع انتشار درد به سایر نقاط بدن می شود.
3. این روش درمانی بر روی تمامی مفاصل بدن تاثیر گذار بوده و می تواند به بهبود آسیب و دردهای مفاصل لگن، شانه، مچ دست و ران نیز کمک کند.
4. باعث تحریک آزادسازی هورمون های ضد درد در بدن شده و به کاهش درد و دیگر مشکلات ناشی از آن کمک می کند.
5. بعد از جراحی و آسیب ها نیز از چسبندگی ها و ایجاد بافت های اضافی جلوگیری کرده و یا به درمان و بهبود ان ها می پردازد و توانایی حرکت مفاصل را افزایش و بهبود می بخشد.
6. کاهش و تسکین انواع درد های اسکلتی و عضلانی و بهبود اسپاسم و گرفتگی های بدن از دیگر مزایای منوال تراپی است.
7. درمان مشکلات ناشی از نقاط خاص یا نقاط ماشه ای بدن.
8. از دیگر مزایا آن بهبود و کنترل وضعیت محدودیت حرکتی مفاص بدن می باشد.
9. افزایش گردش خون و تحریک مفاصل آسیب دیده نیز از مزایا منوال تراپی است.
10. افزایش عملکرد در ورزشکاران برای برگشتن توانایی های ورزشی
11. کاهش استرس و فشارهای عضلانی
12. دفع مواد زائد از بدن

نحوه انجام منوال تراپی

با توجه به وضعیت جسمانی فرد و یا بیمار، فیزیوتراپیست درمان منوال تراپی را تنظیم کرده و انجام می دهد. باید گفت این درمان بر روی نواحی بدن هر فرد به طور متفاوت انجام می گیرد و در حالت کلی این درمان در هر فردی متفاوت است. ابتدا فیزیوتراپیست به بررسی وضعیت بیمار پرداخته و بعد از معاینات و بررسی های لازم در صورتی که فرد مبتلا به بیماریی خاص نباشد و موارد منع منوال تراپی در وضعیت کلی او وجود نداشته باشد، شروع به درمان می کند.
این روش درمانی از طریق حرکت دادن مفاصل در جهات مختلف و معین، جااندازی مفصلی و کشش عضلات و مفاصل، ماساژهای عمقی بر روی بافت ها و تکنیک های فشاری توسط فیزیوتراپیست صورت می گیرد. منوال تراپی یا درمان دستی از روش ها و متدهای موثر فیزیوتراپی در درمان آسیب هایی از جمله: آسیب کمر، آسیب گردن و نواحی عضلانی و دیگر نواحی بدن می باشد و فیزیوتراپیست برای انجام این درمان از انواع تکنیک ها و متدهای ماساژ استفاده کرده و با لمس ناحیه آسیب دیده شروع به ماساژ و درمان آن می کند و درنهایت باعث بهبود التهابات، افزایش تحرک و انعطاف پذیری ، افزایش جریان خون در مناطق خاص شده و به بهبود آسیب ها و کاهش درد بیمار کمک می کند.

روش های انجام منوال تراپی

1. تکنیک انرژی عضلانی یا (EMT)

   این روش به طور معمول برای افراد و بیمارانی است که به اسپاسم عضلانی مبتلا می باشند و به منظور تقویت عضلات، بهبود عملکرد رباط های ضعیف شده و افزایش دامنه حرکتی ناحیه و عضو آسیب دیده انجام می شود.

2. آزادسازی مفاصل یا میوفاسیال

   این تکنیک به افزایش انعطاف پذیری و کاهش درد و محدودیت مفاصل کمک می کند. بافت فاشیا می تواند بدون هیچ محدودیتی کشیده شده و حرکت کند. به طور کلی در وضعیت نرمال این بافت ریلکس و ثابت می باشد اما اگر دچار آسیب های فیزیکی شود، منقبض و محدود می شود و توانایی خود را از دست می دهد. در نتیجه بر دیگر نواحی بدن تاثیر می گذارد. هدف فیزیوتراپیست در این روش، کمک به آزادسازی مفاصل خشک بوده و در نهایت بر بهبود کلیه نواحی بدن تاثیر می گذارد.. این روش برای درمان سندرم درد میوفاسیال گردن بسیار مفید و موثر می باشد.

3. حرکت مفصل

   این روش توسط حرکت دست فیزیوتراپیست بر روی مفاصل و در جهات خاص انجام می شود. این حرکت باعث کشش مفصل و بافت های اطراف آن شده و به کاهش درد بیمار و برگرداندن عملکرد طبیعی و سابق مفصل کمک می کند.

4. کشش عضله

   از دیگر روش های موثر در درمان دستی یا منوال تراپی، کشش عضلات می باشد. در این تکنیک بیمار در طی مدت زمان معین و خاصی مثلا حدود 30 تا 90 ثانیه، در یک موقعیت خاص قرار گرفته تا عضلات درگیر و منقبض شده آن شل شوند. سپس فیزیوتراپیست با کشش در عضله آسیب دیده به کاهش اسپاسم عضله، کاهش درد و تنش های موجود در بافت های عضله کمک کرده و بهود بیمار می پردازد. این روش در درمان  دردهای گردن و سیاتیک و آسیب های تاندونیت بسیار کاربردی و مفید می باشد.

انواع منوال تراپی

1. نوع اول : گاهی محل اصلی آسیب در بدن محل دردناک نبوده و علت اصلی درد گره های عضلانی و یا آسیب هایی در نواحی دیگر بدن است. مثلا گاهی درد در پا احساس می شود اما علت اصلی این درد مشکل پا نیست و از کمر منتشر می شود. در این حالت متخصص کایروپراکتیک بین ناحیه دردناک و ناحیه آسیب دیده و منشا اصلی درد ارتبطا پیدا کرده و علت را تشخیص می دهد و سپس با ماساژ بر ناحیه مرتبط و خاص به این دو درد به وجود آمده را از بین برده و درمان می کند.
2. نوع دوم: یکی دیگر از انواع منوال تراپی زمانی انجام می شود که آسیب ها و فشارهای بیش از حدی بر روی یک ناحیه نخاعی به وجود آمده باشد و موجب اسپاسم عضلانی حاد در بدن بیمار شود. در این صورت اگر نتوان وضعیت را کنترل کرد این آسیب بیشتر می شود. فیزیوتراپیست متخصص کایروپراکتیک با فشار دادن منشاء درد باعث کاهش و از بین رفتن اسپاسم و درد می شود.
3. نوع سوم : منوال تراپی به روش بیوشیمیایی توسط فیزیوتراپیست انجام گرفته و باعث افزایش ترشح هورمون های مختلف در بدن می باشد. این روش باعث فعال شدن سیستم اپیوئیدی در بدن فرد بیمار می شود. در نتیجه به ترمیم بافت های آسیب دیده می پردازد.

کاربرد های منوال تراپی

1. درمان عارضه های مربوط به دیسک کمر و کمر

   دیسک کمر و عارضه های مربوط به آن توسط روش منوال تراپی می تواند بهبود پیدا کند و همچنین با این روش می توان شدت درد در ناحیه کمر و دیسک را کاهش داد. برای استفاده از این روش در درمان کمر، ابتدا فیزیوتراپیست (متخصص کایروپراتیک) شروع به حرکت دادن مفاصل ناحیه آسیب دیده می کند و این کار را با ماساژ مخصوص در ناحیه کمر انجام می دهد و بدون دخالت مستقیم بیمارف مفاصل را در جهات متفاوت حرکت داده و باعث انعطاف پذیری مفاصل می شود. همچنین با انجام این تکنیک و حرکت دادن مفاصل موجب کاهش درد و بازگرداندن دامنه حرکتی و شل شدن مفاصل و عضلات منقبض شده می شود و به رها شدن عضلات قفل شده کمک می کند و در نتیجه موجب کاهش درد کمر و بهبود بیمار می شود.این روش با تکنیک های انرژی عضلانی و همچنین رهاسازی مفصل میوفاسیال و کشش عضله ای که قبل تر در مورد آن گفته شد، نیز انجام می گیرد. تکنیک انرژی عضلانی برای بیمارانی مناسب است که دچار کوتاهی عضلات و یا اسپاسم های ماهیچه و ضعف رباطی هستند. از این روش در جهت تقویت و افزایش دامنه حرکتی مفاصل استفاده می شود. روش رهاسازی مفصل میوفاشیال نیز به کشش و انعطاف پذیری کمر کمک می کند و تضمین می شود که بعد از این درمان تمامی دردهای مزمن به طور قطعی از بین خواهند رفت.

2. سندرم تونل کارپال

   یکی از بیماری های رایج و شایع در مچ دست بیماری و عارضه سندرم تونل کارپال می باشد. در این بیماری فرد در مچ دست خود احساس ضعف، بی حسی درد کرده و قدرت مچ و انگشتانش کاهش می یابد. دلیل به وجود آمدن این بیماری، وارد شدن فشار بر روی عصب مدیان دست است. این فشار با حرکات تکراری دست و مچ دست ایجاد می شود. یکی از روش های درمانی و فیزیوتراپی موثر در درمان این عارضه منوال تراپی می باشد. فیزیوتراپیست به شل شدن میوفاشیال و تاندون ها و عضلات سفت شده و منقبض شده پرداخته و به تسکین و کاهش درد بیمار کمک می کند.

3. درمان آسیب های زانو

   زانو درد از معضلات و مشکلات رایج بین افراد می باشد و دلایل اصلی آن می توانند پوکی استخوان، آرتروز زانو و استئوآرتریت، آسیب مینیسک و... باشند. اینگونه بیماری ها و عوارض زانو با روش های درمانی منوال تراپی تا حد زیادی بهبود پیدا کرده و جلوی پیشرفت و بدتر شدن آن ها گرفته می شود. البته درصورتی که فرد جراحی تعویض مفصل زانو انجام داده باشد روش منوال تراپی برای او مضر بوده و انجام نمی شود. در این وضعیت متخصص کایروپراکتیک با انجام روش های منوال تراپی به تحریک و افزایش دامنه حرکتی، گردش خون، شل شدن عضلات منقبض شده و کاهش درد و بهبود مفاصل زانوی بیمار کمک می کند. باید گفت اکثر بیماران که دچار مشکلات زانویی هستند از نتیجه و تاثیر این روش (منوال تراپی یا ماساژ دستی) راضی می باشند.

4. درمان دردهای گردن و سندرم درد میوفاشیال گردن

   سندرم درد در گردن به درد شدید ماهیچه ای و همچنین التهاب ماهیچه ها در نقاط خاص و ماشه ای یا همان تریگر پوینت ها می گویند. نقاط ماشه ای نقاط حساس بدن می باشند و خیلی سریع تحریک می شوند. این نقاط به دلیل آسیب های عضلانی، تحرک زیاد و یا انقباض های دائمی و مکرر دچار درد می شوند. برای درمان این بیماری از روش های گوناگون منوال تراپی یا درمان دستی به صورت مستقیم و غیر مستقیم استفاده میشود. متخصص فیزیوتراپیست و کایروپراکتیک در روش غیرمستقیم شروع به ماساژ این نواحی (نقاط ماشه ای و حساس) کرده و به کاهش درد و بهبود گرفتگی و انقباض عضلات و تحریک و بهبود مفاصل گردن کمک می کند و عضله درگیر شده را از تنش و فشار آزاد می کند. در روش مستقیم فیزیوتراپیست با تکنیک فشار مستقیم در نواحی دردناک شروع به درمان درد و گرفتگی عضلات گردن می کند.

5. درمان درد مفاصل میوفاشیال در ناحیه باسن و لگن جانبی

   منوال تراپی در ناحیه باسن و لگن نیز تاثیر مثبتی داشته و به کاهش دردهای لگنی کمک می کند. هنگام نشستن های طولانی مفصل لگن دچار خشکی و انقباض می شود و در صورت مکرر بودن این حالت کم کم مشکلات جدی تری به وجود می آید. متخصص کایروپراکتیک با استفاده از روش منوال تراپی و با ماساژ ناحیه لگن و باسن به شل شدن ،کاهش درد، همچنین به افزایش تقویت دامنه حرکتی عضلات و گردش خون در مفصل کمک کرده و در نهایت موجب بهبود وضعیت بیمار می شود. این روش درمانی موجب ریلکس شدن میوفاسیال و کاهش درد و افزایش انعطاف پذیری لگن و باسن می شود.

6. درمان بیمارهای ناشی از ستون فقرات

   منوال تراپی با روش های گوناگون خود از جمله کشش عضله، حرکت مفاصل و..... در ناحیه ستون فقرات موجب کاهش درد، انعطاف پذیری و افزایش دامنه حرکتی مفاصل، افزایش گردش خون در کمر، طویل شدن عضله های کوتاه، از بین رفتن التهابات در بافت های نرم و کاهش و رفع اسپاسم و انقباض های عضلانی می شود.

منوال تراپی در بارداری

زنان باردار در دوران بارداری برای افزایش تعادل در لگن و کاستن از فشار وارد بر آن می توانند به طور مرتب و با مشورت پزشک معالج خود منوال تراپی را انجام بدهند. همچنین این روش درمانی به کاهش کمر دردهای هنگام بارداری نیز کمک کرده و از روش های بی خطر و ایمن برای زنان باردار می باشد.

عوارض منوال تراپی

به طور کلی این روش عوارض خاصی نداشته و مانند دیگر روش های فیزیوتراپی به بهبود و کاهش درد و آسیب نواحی مختلف بدن کمک می کند. اما اگر این روش توسط متخصص کایروپراکتیک و یک فیزیوتراپیست ماهر و باتجربه انجام نشود می تواند باعث مشکلاتی از جمله : اختلال در سیستم اسکلتی بدن، آسیب رباط ها و ... آسیب های جبران ناپذیری شود.

موارد منع منوال تراپی

1. افرادی که سابقه بیماری های خاص دارند و یا مبتلا به بیماری های خاص مانند بیماری های خونی هستند.
2. کسانی که دچار خونریزی های داخلی مفصل هستند.
3. کسانی که جراحی های تعویض مفصل انجام داده اند.
4. کسانی که مبتلا به بیماری نرمی مفاصل و استخوان هستند.

سوالات متداول

1. جلسات منوال تراپی چگونه تعیین می شود؟

   تعداد جلسات منوال تراپی با توجه به تشخیص فیزیوتراپیست، معاینه بیمار و درجه آسیب و همچنین شرایط بهبود بیمار تعیین می شود و برای هر ناحیه و هر عارضه متفاوت است. مثلا برای کمر درد مزمن حدود 6 تا 12 جلسه درمان نیاز است. این جلسات می توانند با صلاح دید فیزیوتراپیست و یا در خواست بیمار کم و زیاد شوند.

2. معمولا طی چند جلسه بهبود حاصل می شود؟

   باید گفت بهبود بیمار در روش منوال تراپی به مهارت و تجربه فیزیوتراپیست، شرایط بیمار ، درجه آسیب، نوع منوال تراپی، مراقبت های لازم و همچنین انجام منوال تراپی به طور منظم و بدون وقفه بستگی دارد. معمولا اگر عارضه خفیف باشد طی 3 تا 6 جلسه بهبود حاصل می شود و در صورتی که عارضه و آسیب شدید باشد ممکن است حتی بیشتر از 12 جلسه به منوال تراپی نیاز شود.

3. منوال تراپی برای چه افرادی مفید و لازم است؟

   کسانی که دارای شغل هایی با فعالیت های سنگین هستند و یا کسانی مانند آتش نشان ها، امدادگران، کارگرهای کارخانه ها که دائما درحال انجام حرکات تکراری هستند و همچنین کارمندان و کسانی که طولانی مدت پشت میز کار و روی صندلی می نشینند یا به مدت طولانی می ایستند، می توانند منوال تراپی را انجام دهند و از درد و گرفتگی های عضلانی جلوگیری کنند و یا اگر به اینگونه عوارض مبتلا شده اند با این درمان، آن ها (عوارض ) را از بین برده و به سلامت بدن، ستون فقرات و اندام ها کمک کنند. باید گفت این روش درمانی از شگفت انگیزترین روش های فیزیوتراپی می باشد و میزان درد و وضعیت روحی افراد را نیز به شکل خاصی تغییر می دهد.

4. آیا درمان دستی یا منوال تراپی برای افراد مسن ایمن و مطعمن می باشد؟

   در جواب به این سوال باید گفت، البته که این روش، ایمن و مطمئن بوده و در بزرگسالان نیز تاثیر بسزایی دارد اما باید حتما قبل از شروع درمان وضعیت بیمار به طور کامل چک شده و با پزشک معالج بیمار مشورت انجام بگیرد درصورتی که پزشک تشخیص بدهد بیمار واجد شرایط برای انجام منوال تراپیست دیگر مشکلی به وجود نخواهد آمد. این روش می تواند در کاهش دردهای کمر و دردهای دیگر بیماران موثر واقع شود. البته گاهی عوارض خفیف و کوتاه مدتی برای بیمار به وجود می آید اما اگر این عوارض بیش از 3 روز طول بکشد باید فورا با متخصص کایروپراکتیک خود صحبت کنید.

5. چه مشکلاتی را باید قبل از منوال تراپی با فیزیوتراپیست درمیان بگذاریم؟

   اطاعاتی از سلامت خود و مشکلاتی که تاکنون داشته اید از جمله: جراحی هایی که انجام داده اید، بیماری های خاص، عدم تعادل، تغییرات عملکردی در روده و مثانه، عادات غذاخوری و خواب، مشکلات عصبی و ستون فقرات و.... را حتما قبل از انجام منوال تراپی با فیزیوتراپیست خود در میان بگذارید تا در صورتی که منوال تراپی برای شما مضر است، اطلاع پیداکند و این روش را برای شما انجام ندهد و یا برنامه ای متناسب با وضعیت شما تعیین کرده و به بهبود و بازگشت عملکرد سابق اندام و عضو آسیب دیده شما کمک کند.