عموم مردم فکر می‌کنند دیسک به معنای مهره‌های ستون فقرات است درحالی‌که دیسک در اصل ساختارهای غضروفی هستند که بین مهره‌های ستون فقرات قرار گرفته‌اند.
وجود دیسک‌ها در بین مهره‌های ستون فقرات مانند فنر عمل می‌کند و حرکت به اطراف و خم و راست شدن را ممکن می‌کنند. در نتیجه از وارد شدن فشار به ستون فقرات و گردن جلوگیری می‌کند. دیسک‌ها بافت نرمی هستند که مانند ضربه‌گیر فشارها و شوک‌های وارده به ستون فقرات را جذب و پخش می‌کنند به همین دلیل تحمل وزن خودتان و حمل اجسام سنگین راحت‌تر است.
اما سؤال عموم مردم این است که بیماری دیسک کمر چیست؟ چه علائمی دارد؟ و چگونه درمان می‌شود؟ در ادامه به پاسخ این سوالات می‌پردازیم.
بیماری دیسک کمر چیست؟
بیماری دیسک کمر زمانی به وجود می‌آید که دیسک‌های موجود در ستون فقرات دچار اختلال یا آسیب شوند. به همین خاطر انواع بیماری دیسک کمر عبارت‌اند از:
- دیسک کم آب، دهیدره یا دیسک دژنره: در پزشکی به این نوع بیماری دیسک سیاه گفته می‌شود. در شرایطی که دیسک حالت اسفنجی خود را از دست بدهد و نتواند آب را جذب و دفع کند، اتفاق می‌افتد. در واقع دیسک حالت فنری خود را از دست می‌دهد.
- ترک دیسک: به طور طبیعی در دیسک ترک‌هایی ایجاد می‌شود که با خاصیت ترمیمی دیسک و جذب آب جوش می‌خورد. در برخی از افراد میزان ترک‌ها بیش از میزان ترمیم‌ها است که در نهایت باعث بیماری پارگی دیسک می‌شود.
- برجستگی دیسک: این بیماری هنگامی رخ می‌دهد که برخی حلقه‌های اطراف هسته دیسک پاره شده و هسته دیسک از این لایه‌ها بیرون بیاید. این قسمت بیرون‌زده روی نخاع یا رشته‌های نخاع فشار وارد می‌کند و باعث درد در ناحیه کمر و پاها می‌شود.
- پاره شدن دیسک یا فتق دیسک: وقتی تمام لایه‌های دور هسته دیسک پاره شود پارگی دیسک اتفاق می‌افتد که می‌تواند یک‌طرفه یا دوطرفه باشد. اگر دیسک از محل اصلی خود فراتر رود بیماری بیرون‌زدگی رخ می‌دهد.
- دیسک جدا شده: وقتی که هسته دیس از حلقه اصلی خود کاملاً خارج شود این بیماری رخ می‌دهد.
- دیسک مهاجر: وقتی دیسک جدا شده به سمت بالا و پایین حرکت کند.
علت ابتلا به بیماری‌های مرتبط با دیسک کمر می‌تواند ژنتیک، فعالیت‌های سنگین، ورود ضربه و عدم فعالیت ورزشی مناسب باشد.
شناسایی علائم اولیه دیسک کمر
اصلی‌ترین نشانه بیماری‌های مرتبط با دیسک کمر، کمردرد است. اما دیسک کمر می‌تواند با نشانه‌های زیر نیز در ارتباط باشد:
- احساس دردی شدید و ناگهان در کمر یا در پشت پای بیمار که معمولاً یک‌طرفه است؛ اما ممکن است دوطرفه نیز باشد.
- علائم حسی و عصبی مثل گزگز و سوزن‌سوزن‌شدن، خواب‌رفتن یا بی‌حسی در کمر و اندام‌های تحتانی
- درد سیاتیکی یا درد نامتناوب در اندام‌های تحتانی به‌طوری‌که درد از کمر به باسن، لگن و پشت‌پا می‌رسد.
- اختلالات حرکتی و ضعف عضلانی مثل ضعف اندام‌های تحتانی
- از کار افتادن اندام‌های تحتانی تا جایی که فرد دچار بی‌اختیاری در ادرار می‌شود
این علایم می‌توانند هشداردهنده بیماری‌های مرتبط با دیسک کمر باشند؛ بنابراین توصیه می‌کنیم درصورتی‌که این علائم را تجربه می‌کنید با یک متخصص مشورت کنید.
درد ناشی از دیسک کمر چگونه تشخیص دهیم؟
کمردرد می‌تواند به دلایل مختلفی مثل نشستن غلط و طولانی پیش بیاید و لزوما به خاطر دیسک کمر نباشد؛ اما تشخیص درد ناشی از بیماری دیسک کمر مهم است. در ادامه انواع دردهای مرتبط با دیسک کمر را توضیح می‌دهیم:
درد پایین کمر
درد دیسک کمر معمولاً در قسمت تحتانی کمر حس می‌شود. این درد معمولاً آرام و یکنواخت است و با سفتی عضلات همراه می‌شود که باعث محدودیت حرکتی می‌شود. بیماری دیسک کمر می‌تواند بدون درد هم رخ دهد پس نداشتن درد علامت سلامت نیست.
دردهای ناشی از حرکت
بیماری دیسک کمر باعث می‌شود بیمار با حرکت احساس درد بیشتری کند. در هنگام نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت درد بدتر می‌شود. گاهی حتی عطسه، سرفه یا هر حرکت ناگهانی نیز باعث درد می‌شود.
علائم حسی و حرکتی دیسک کمر
تجربه علائم عصبی و حسی حرکتی در بیماری دیسک کمر اغلب بر روی جسم شما تأثیر می‌گذارد. احساس بی‌حسی، سوزن‌سوزن‌شدن پاها، سوزش و درد و ضعف در اندام‌های حرکتی از تاثیرات دیسک کمر است.
ممکن است در ادامه هنگام راه‌رفتن و ایستادن مشکلات حرکتی را تجربه کنی که با عنوان افتادگی پا شناخته می‌شود. گاهی اوقات با فلج شدن ناحیه تحتانی فرد بیمار کنترل ادرار خود را از دست می‌دهد.
تفاوت‌های علائم دیسک کمر با سایر بیماری‌های کمری
با شناخت تفاوت‌های بیماری دیسک کمر و سایر بیماری‌های کمری می‌توان از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری کرد:
اسپاسم کمر یا گرفتگی عضلات کمر و گردن از مهم‌ترین بیماری‌هایی است که با دیسک کمر اشتباه گرفته می‌شود. این اسپاسم به دلایلی مثل استرس یا سبک غلط زندگی ایجاد می‌شود. ازآنجایی‌که علایم آن مشابه دیسک کمر است افراد را نگران می‌کند.
به‌علاوه درصورتی‌که بعد از فعالیت زیاد احساس درد کمر دارید و به استراحت کافی دردتان از بین برود نباید به ابتدا به دیسک کمر شک کنید.
علائم هشدار دهنده دیسک کمر: کی به پزشک مراجعه کنیم؟
درصورتی‌که احساس کمردرد می‌کنید می‌توانید ابتدا به استراحت و درمان‌های خانگی مثل کمپرس سرد و گرم بپردازید. درصورتی‌که کمردرد تان بعد از سه الی پنج‌روز بهبود نیافت باید به پزشک مراجعه کنید.
درصورتی‌که علایم زیر به کمر دردتان همراهی کرد باید با پزشک مشورت کنید:
- احساس سنگینی
- احساس بی‌حسی یا ضعف در پاها
- ناتوانی حرکتی و اشکال در راه‌رفتن
- ناتوانی در کنترل ادرار
در صورت تعلل در مراجعه به پزشک علائم جبران‌ناپذیری می‌تواند ایجاد شود.
تشخیص دیسک کمر
برای تشخیص دیسک کمر ابتدا پزشک یک معاینه فیزیکی و عصبی برای شناسایی میزان حساسیت کمر انجام می‌دهد. اما ممکن است برای تعیین اعصاب تحت‌تأثیر، میزان بیماری از روش‌ها و آزمایش‌ها دیگری هم استفاده شود. من‌جمله:
- تست‌های تصویربرداری: اشعه ایکس، سی‌تی‌اسکن،ام‌آرآی، میلوگرام
- آزمایش‌های عصبی: مطالعه هدایت عصبی، الکترومیوگرافی
استفاده از هر روش بستگی به تشخیص پزشک دارد.
درمان دیسک کمر
حتماً از خودتان می‌پرسید آیا دیسک کمر درمانی دارد؟ درمان‌های توصیه شده برای دیسک کمر شامل اصلاح حرکات برای کاهش درد است. گاهی اوقات برای کاهش درد دارو تجویز می‌گردد. در ادامه به انواع روشهای درمان دیسک کمر می‌پردازیم:
- جراحی: تعداد کمی از مبتلایان به دیسک کمر مجبور به جراحی می‌شوند. اگر روش‌ها غیر تهاجمی نتواند مؤثر باشد جراحی پیشنهاد می‌شود.
- دارودرمانی: که در مورد دیسک‌های خفیف به کار می‌رود.
- فیزیوتراپی: نیز از روشهای درمانی و کاهش درد بیماری دیسک کمر است. در کلینیک فیزیوتراپی موقعیت‌ها و تمریناتی آموزش داده می‌شود که درد دیسک کنترل شود.
- ورزش: انجام حرکات ورزشی می‌تواند باعث کاهش درد شود. تمرینانتی مه متخصص طب ورزشی یا فیزیوتراپیست آموزش می‌دهد باید به طور مداوم انجام شود تا مؤثر باشد.
روشهای درمانی مختلفی مثل ماساژ، کایروپراکتیک، اوزون درمانی و غیره نیز ممکن است برای بهبود درد بیماری دیسک کمر پیشنهاد شود.
متدهای فیزیوتراپی برای دیسک کمر
فیزیوتراپی کمر یکی از روشهای غیرتهاجمی برای درمان بیماری دیسک کمر است. حتی در مواقعی که بیماری دیسک کمر بسیار شدید است و منتج به جراحی شده است انجام جلسات فیزیوتراپی کوتاه‌شدن دوره نقاهت و کاهش عوارض جراحی می‌شود. فیزیوتراپی با متدها و تکنیک‌های مختلفی به درمان دیسک می‌پردازد. در ادامه به برخی از روشهای فیزیوتراپیست‌ها برای درمان دیسک کمر اشاره می‌کنیم:
- درمان‌های غیرفعال که باعث ریلکس شدن بدن می‌شود و در ابتدا انجام می‌گردد:
- ماساژ بافت‌های عمقی
- درمان‌های گرم و سرد
- تحریک‌های الکتریکی مثل تنس
- سوزن خشک یا درای نیدلینگ
- درمان‌های غیرفعال که باعث تقویت بدن و پیشگیری از درد می‌شود:
- ثبات عضلات شکمی
- انعطاف‌پذیری
- هیدروتراپی
- تقویت عضلات
پیشگیری از دیسک کمر: راهکارهای جلوگیری از بروز یا تشدید بیماری
گاهی اوقات برای جلوگیری از وقوع بیماری دیسک کمر دیر است. اما راه‌هایی برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری وجود دارد. از جمله:
- تمرین وضعیت بدنی صحیح و استاندارد مثل صاف ایستادن، صاف نشستن و خوابیدن روی پهلو و پشت
- حفظ وزن سالم
- حمل و بلند کردن اشیا به روش صحیح با خم‌کردن زانوها و کمر صاف
- ترک سیگار
- انجام حرکات کششی
- ورزش و تقویت عضلات هسته‌ای
دیسک کمر اغلب در سنین بالا به سراغتان می‌آید پس بهتر است از همین حالا سبک زندگی خود را اصلاح کنید. خصوصاً اگر فعالیت نشستهٔ مداومی دارید.
ورزش‌های مؤثر برای دیسک کمر
ورزش نه‌تنها برای جلوگیری از ابتلا به دیسک کمر مفید است؛ بلکه باعث مؤثرتر شدن فرایند درمان می‌شود. در ادامه به معرفی ورزش‌های کمک‌کننده در دیسک کمر می‌پردازیم:
- تیلت لگن یا کج کردن لگن
- به پشت بخوابید
- زانوهایتان را خم کنید
- باسن و عضلات شکمتان را منقبض کنید
- کمر خود را قوس دهید و لگنتان را روبه‌بالا به مدت ۱۰ ثانیه خم کنید
- سپس به حالت اولیه برگردید.
- کش زانو به سینه
- به پشت دراز بکشید
- زانویتان را بدون فشار به‌طرف سینه خود بالا بیاورید و به مدت ۱۰ نگه دارید.
- سپس پایتان را عوض کنید.
- پل زدن
- دراز بکشید و زانوهایتان را طوری که کف پا روی زمین باشد خم کنید.
- باسن و شکم خود را منقبض کنید
- سپس باسن خود را از روی زمین بلند کنید تا جای که زانوها، باسن و شانه در یک راستا باشد.
- بعد ۱۰ ثانیه ریلکس کنید.
البته در صورتی که هر یک از این تمرین‌ها درد شما را تشدید کرد، انجام دادن تمرین را متوقف کرده و با پزشک خود مشورت کنید.
کلینیک فیزیوتراپی رامتن با کادر مجرب خود به شما در درمان دیسک کمر و آموزش صحیح وضعیت بدن در موقعیت‌های مختلف حرکتی، ایستاده، نشسته و خوابیده و آموزش ورزش‌ها مناسب دیسک کمر کمک می‌کند.
جمع‌بندی:
با افزایش سن اغلب مردم ممکن است به بیماری دیسک کمر مبتلا شوند. این بیماری می‌تواند به روتین اشتباه زندگی افراد باشد. در این مقاله به بیماری‌های مرتبط به دیسک کمر، علائم آن، روشهای پیشگیری و درمان دیسک کمر پرداختیم. درصورتی‌که در ناحیه کمر احساس درد می‌کنید و در خصوص بیماری‌های مرتبط با دیسک کمر دچار تردید شدید به متخصص مراجعه کنید.
ما در کلینیک فیزیوتراپی رامتین به درمان بیماری‌های مرتبط با دیسک کمر می‌پردازیم و پاسخگوی سوالات شما در این زمینه هستیم.
سؤالات متداول
- کدام قرص برای کاهش سریع درد دیسک کمر مفید است؟
برای درمان دارویی دیسک کمر معمولاً قرص‌های ضد التهاب، شل‌کننده عضلات و مسکن تجویز می‌شود مثل ایبوپروفن - درد دیسک کمر به کجا می‌زند؟
بیماری دیسک کمر می‌تواند درد را به ناحیه باسن، ران، ساق و پشت‌پا انتقال دهد که معمولاً در یک طرف بدن احساس می‌شود.
