تاندون (زردپی، tendon) چیست؟ | آسیبها و بیماریهای تاندون

تاندون (زردپی) چیست؟

زردپی ها یا همان تاندون ها (Tendon)، طناب هایی محکم، به رنگ سفید متمایل به زرد و همچنین بسیار مقاوم هستند و می توانند تحت کشش های شدید قرار بگیرند. این بافت های محکم و مقاوم از شگفت انگیزترین اجزاء تشکیل دهنده بدن می باشند.

ساختار و آناتومی تاندون یا زردپی

تاندون، بافت همبندی است که استخوان و عضله را به هم مرتبط و متصل می کند. این بافت مانند کابل های تلفن بوده و از به هم پیوستن چندین رشته تشکیل می شود. بخش عمده ای از ماده سازنده تاندون ها به کلاژن ها اختصاص دارد. کلاژن ها نیز از رشته های ظریفی ساخته شده اند که به آن ها فیبریل می گویند. از قرار گیری این فیبریل ها در کنار یکدیگر، فیبر و از جمع آمدن و دسته شدن فیبرها نیز ساب فاسیکل ایجاد می شود. سپس ساب فاسیکل ها یک فاسیکل ایجاد کرده و در نهایت با کنار هم قرار گرفتن چند فاسیکل، تاندون به وجود می آید. این تاندون ها دارای رگ های خونی بوده و همچنین در اطراف آن ها رشته های عصبی وجود دارد. در اطراف زردپی ها یا تاندون ها لوله نازکی قرار داشته که تاندون درون آن ها جلو و عقب رفته و حرکت می کند. این لوله های نازک غلاف تاندونی می باشند. سطح داخلی این غلاف ها سلول های خاصی به نام سینوویال پوشانده اند. این غلاف ها بین تاندون ها و بافت های اطراف تاندون ها قرار گرفته و موجب حرکت آسان تاندون ها می شوند.

مواد تشکیل دهنده تاندون ها

همانطور که گفته شد، تاندون ها از پروتئین خاصی به نام کلاژن ساخته شده اند. از دیگر مواد تشکیل دهنده تاندون می توان به آب، الاستین، پروتئوگلیکان، مس، منیزیم، کلسیم و منگنز نیز اشاره کرد.

محل قرارگیری تاندون ها در بدن

به طور معمول تاندون ها در ناحیه انتهایی ماهیچه بافت های همبند به صورت متراکم قرار می گیرند و مانند یک پل، موجب اتصال ماهیچه به استخوان می شوند. محل قرار گیری تاندون ها در نواحی مختلف بدن، متفاوت می باشد.
دسته بندی تاندون های مهم نواحی مختلف بدن :

1. تاندون های پا: انگشتان پا، کف پا، مچ پا، ساق پا، زانو و ران
2. تاندون های دست: انگشتان دست،کف دست، مچ دست، ساعد، آرنج و بازو
3. تاندون های شانه: مهم ترین آن ها تاندون های روتاتور کاف می باشند.
4. تاندون های کمر و لگن: تاندون ایلیوپسواس
   و....

وظایف تاندون

تاندون ها اجزاء اصلی تشکیل دهنده استخوان ها و اندام بدن می باشند. این بافت های طنابی، شگفت انگیز، محکم و انعطاف پذیر بوده و به دلیل مقاومت بالایی که دارند، می توانند کشش های شدید را تحمل کنند. تاندون یا زردپی ذخیره ساز، مانند یک فنر عمل کرده و گاهی می تواند مانند تاندون آشیل همزمان با حرکت مفصل، نیروی ذخیره شده در خود را در یک لحظه آزاد کند. وظیفه اصلی تاندون های نواحی مختلف بدن، انتقال نیرو در عضلات به استخوان و در نهایت حرکت دادن آن می باشد.

انواع تاندون های مهم بدن

1. تاندون پرونئال ساق پا
2. تاندون پاتلار زانو
3. تاندون اکستانسور یا باز کننده دست
4. تاندون فلکسور یا خم کننده
5. تاندون دوسر بازو
6. تاندون روتاتور کاف(سوپرااسپیناتوس، اینفرااسپیناتوس، ساب اسکاپولاریسترس و مینور)

انواع آسیب های تاندون

تاندون ها می توانند به دلیل ضربه های شدید، فشارهای پیاپی و مکرر، انجام حرکات تکراری ورزشی و نرمشی و یا فعالیت های شغلی و همچنین در اثر بیماری های مختلف و عارضه های مزمن دچار آسیب های خفیف و یا شدیدی شوند. این آسیب ها عبارتند از:

1. پارگی تاندون ها

   در اثر ضربه یا فشار، بافت محکم طنابی شکل دچار پارگی می شود. گاهی این پارگی خفیف بوده و گاهی کاملا بافت به دو قسمت تقسیم می شود. کشیدگی تاندون گاهی در اثر فعالیت ورزشی و کشش و حرکت ناگهانی عضلات، تاندون ها دچار کشیدگی شده و در نهایت موجب درد و تورم آن ناحیه می شوند.

2. تاندونیت

   گاهی تاندون ها به دلیل انجام حرکات ورزشی مکرر و یا استفاده بیش از حد از عضلات، دچار کشیدگی و یا پارگی شده و به دنبال این اتفاق ملتهب و متورم می شوند که به این پدیده، تاندونیت می گویند. تاندونیت های شایع در بدن عبارتند از:

   1. تاندونیت روتاتور کاف

      این عارضه به دلیل التهاب تاندون های روتاتور کاف (سوپرااسپیناتوس، اینفرااسپیناتوس، ساب اسکاپولاریسترس و مینور)، در شانه ایجاد شده و موجب تورم، درد، گرفتگی و عدم حرکت مفصل شانه می شود.

   2. تاندونیت دوسر بازو

      این عارضه در ناحیه عضلات و تاندون های دوسر بازو اتفاق افتاده و با التهاب تاندون ها، ناحیه جلوی شانه دچار درد می شود.

   3. تاندونیت تیبیال خلفی

      این عارضه بیشتر در سنین بالا و افراد سالمند اتفاق افتاده و به دنبال آن شخص دچار التهاب و تورم تاندون شده و همچنین ممکن است دچار عارضه صافی کف پا نیز شود.

   4. تاندونیت اکستانسورهای پا

      این عارضه به علت تورم و التهاب تاندون های پا ایجاد شده و در پشت پا درد و تورم ایجاد می کند.

   5. تاندونیت فلکسور های پا

      این عارضه به دلیل التهاب و تورم در تاندون های خم کننده انگشتان پا ایجاد شده و باعث ایجاد درد در ناحیه کف پا می شود.

   6. تاندونیت آشیل

      این عارضه در ناحیه آشیل پا یا همان محل اتصال تاندون آشیل به استخوان پاشنه پا ایجاد شده و موجب درد و همچنین تورم در پشت مچ پا و بر روی تاندون آشیل می شود.

   7. تاندونیت پرونئال

      این عارضه به دلیل تورم و التهاب تاندون های پرونئال و همچنین در قسمت خارجی مچ پا اتفاق می افتد و باعث ایجاد درد و تورم در مچ پا می شود.

   8. تاندونیت پاتلار

      این عارضه با التهاب تاندون پاتلار همراه بوده و معمولا در افرادی اتفاق می افتد که ورزش هایی از قبیل دو، جهش و پرش انجام می دهند. این عارضه موجب درد و تورم در کشکک زانو و جلوی زانو شده و به آن تاندونیت زانوی دوندگان نیز می گویند.

عوارض مرتبط به تاندونیت

گاهی به دنبال عارضه تاندونیت و آسیب های تاندونی بیماری و عوارض دیگری در بدن ایجاد می شود. این عوارض عبارتند از:

1. بیماری دکرون: این عارضه به دلیل تاندونیت و التهاب تاندون های اکستانسور و ابدکتور در شست دست ایجاد شده و باعث ایجاد درد در ناحیه مچ دست می شود.
2. انگشت ماشه ای: عارضه انگشت ماشه ای یا تریگر فینگر در انگشتان دست و به دلیل تاندونیت و التهاب تاندون های خم کننده ایجاد می شود. این عارضه می تواند موجب ناتوانی و همچنین عدم حرکت دادن انگشتان دست شود.
3. اپی کندیلیت خارجی: این عارضه تنیس البو یا آرنج تنیس بازان نیز نام داشته و بر اثر تاندونیت و التهاب تاندون ها، در نقطه اتصال مشترک تاندون ها یا اپی کندیل خارجی و در اکستانسور های مچ دست و همچنین انگشتان دست ایجاد می شود.
4. اپی کندیلیت داخلی: این عارضه همان گلف البو یا آرنج گلف بازان بوده و به علت تاندونیت و التهاب در اپی کندیل داخلی یا همان محل اتصال فلکسور مچ دست به انگشتان دست اتفاق می افتد.

سوالات متداول

1. بزرگترین تاندون بدن چیست؟

   تاندون آشیل از بزرگترین، قوی ترین و طویل ترین تاندون های بدن بوده که به آن تاندون عضله سه سر ساق می گویند. این تاندون به قسمت تحتانی استخوان پاشنه پا متصل بوده و در پشت ساق پا قرار گرفته است. تاندون آشیل به اتصال عضلات گاستروکنمیوس و سولئوس در پشت پاشنه پا کمک کرده و با ورود نیرو از سمت عضلات به استخوان پاشنه پا به پایین آمدن یا پلانترفلاکشن پا کمک می کند. این تاندون حدود ۱۵سانتی متر طول داشته و در قسمت پایین با زاویه 30 درجه به استخوان پاشنه پا متصل شده است. حرکت های این تاندون به کمک بورس بافت های همبند انجام شده و این بورس موجب آسان شدن حرکت تاندون آشیل می شود. ناحیه تامین خون و احیای این تاندون، عضله سه سر ساق می باشد و حدود 2 تا 6 سانتی متر از این تاندون، در قسمت تحتانی قرار گرفته و فاقد عروق خونی می باشد. در نتیجه این ناحیه در حرکات ورزشی متوالی و متداوم، بیشتر دچار آسیب می شود که از آسیب های شدید و حاد آن می توان به پارگی های ناقص و یا شدید تاندون و زردپی آشیل اشاره کرد. از نظر بیومکانیک ورزشی نیز، این تاندون از بالا به زانو و از پایین به پاشنه متصل بوده و می تواند به خم شدن زانو و عقب بردن کف پا نیز کمک کند. به طور کلی باید گفت این تاندون طویل و قوی در هنگام ورزش بیشترین فشار و آسیب ها را متحمل می شود.

2. تاندون از چه نوع بافتی است؟

   یکی از بافت های هم بند، محکم و همچنین انعطاف پذیر بدن تاندون یا همان زرد پی می باشد. این بافت از رشته های موازی و ریسمانی و ریز و در عین حال محکمی تشکیل شده است. هر کدام از این رشته ها نیز از مواد پروتئینی به نام کلاژن ساخته شده اند. از قرار گیری این رشته های پروتئینی در کنار یکدیگر، زردپی یا همان تاندون تشکیل می شود. رنگ این بافت متمایل به رنگ سفید بوده و موجب اتصال استخوان و عضله به یکدیگر و در نهایت حرکت مفصل می شود.

3. شباهت و تفاوت رباط با زرد پی چیست؟

   رباط و زردپی (تاندون) در حالی که مشابه هم می باشند، تفاوت هایی نیز با هم دارند. در مرحله اول باید گفت رباط ها و تاندون ها بافت های هم بند بوده و هر دو در حرکت مفصل و همچنین پایداری آن موثر بوده و نقش مهمی دارند. همانطور که تاندون ها از جمع شدن رشته های کلاژن و پروتئینی به وجود می آیند، بافت سازنده رباط ها نیز پروتئین و کلاژن می باشد. از مشخصه های مهم این بافت ها این است که هر دو از سلول های فیبروبلاست تشکیل شده اند. رباط یا همان لیگامان، ساختار سه بعدی داشته و نسبت به تاندون ها متراکم تر می باشد، همچنین این بافت موجب اتصال دو استخوان در دو سر مفصل شده و به دو سر استخوان ها متصل می شود. در حالیکه تاندون یا همان زردپی از سلول های پروتئینی بیشتری ساخته شده است. این بافت موجب اتصال عضله به استخوان شده و یک سر آن به استخوان و سر دیگر آن به عضله متصل می باشد. در نتیجه می توان گفت، رباط موجب پایداری مفصل و تاندون موجب حرکت مفصل می شود. رباط ها شبیه به یک کابل یا طناب بوده و علاوه بر این که استحکام بالایی دارند قدرت کشسانی و انعطاف پذیری آن ها نیز بالا می باشد. در صورتی که تاندون ها این قابلیت را ندارند. رباط ها می توانند بعد از کش آمدن مجددا به حالت سابق خود باز گردند و به همین دلیل می توان گفت، رباط ها موجب تسهیل حرکت مفصل و روان تر شدن آن می شوند.