لوردوز گردنی | علل، علائم و درمان گودی گردن با فیزیوتراپی و ورزش

گردن موجب اتصال سر به تنه شده و توسط ستون فقرات و مهره های گردنی به جهات مختلف هدایت شده و حرکت می کند. ستون فقرات گردنی می تواند به خم و راست شدن گردن به سمت راست و چپ و همچنین جلو و عقب، کمک کند و موجب نگه داشتن آن بر روی تنه می شود. در صورت آسیب دیدن این مهره ها و ستون فقرات گردنی، فرد دچار محدودیت های حرکتی و همچنین ناراحتی هایی از جمله درد، اسپاسم و تورم می شود. یکی از این عارضه ها که می تواند علاوه بر ایجاد اختلال در عملکرد گردن و بروز عوارض مختلف، موجب بد شکلی گردن و تغییر شکل آن شود، لوردوز گردنی (cervical lordosis) یا قوس و انحنای ستون فقرات و مهره های گردنی می باشد. در این مقاله شما را با این عارضه آشنا کرده و به بررسی علائم، دلایل، روش های تشخیص و درمانی بخصوص فیزیوتراپی و تمرین درمانی می پردازیم. برای اطلاع بیشتر از این عارضه تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

لوردوز گردنی چیست؟

گردن از ۷ مهره تشکیل شده که ابتدای آن از قسمت قاعده سر و انتهای آن ستون فقرات قفسه سینه است. این مسیر در حالت طبیعی یک انحنا و قوس ملایم دارد که موجب توانایی تحمل وزن سر بر روی گردن و بدن شده و به بهبود دامنه حرکتی گردن نیز کمک می کند. چنانچه این مسیر بیش از حد طبیعی دچار قوس و انحنا شود، موجب اختلال در حرکت گردن، سر و بروز ناراحتی و علائم مختلفی در سر و گردن می شود. این قوس و انحنای طبیعی همان لوردوز گردن بوده که در صورت شدید شدن به یک عارضه در گردن تبدیلی می گردد.

علل ایجاد لوردوز گردنی

لوردوز گردنی و قوس و انحنای بیش از حد و محدب شکل مهره های گردن، می تواند در سنین مختلف اتفاق افتاده و موجب ناراحتی و همچنین بد شکل شدن گردن بیمار شود. عوامل و فاکتورهای موثر در بروز این عارضه و علل تشکیل آن عبارتند از:

1. قرار گرفتن گردن در حالت نامناسب

   این عارضه می تواند به دلیل قرارگیری گردن در حالت نامناسب (خمیدگی و افتادگی گردن و یا قرار گرفتن سر به سمت جلو) به هنگام کار و یا استفاده از گوشی ایجاد شود که البته قرارگیری سر به سمت جلو در بین نابینایان شایع می باشد.

2. استفاده از بالش نامناسب

   بالش نامناسب موجب قرار گرفتن گرددن در حالت نامناسب شده و به هنگام خواب و به طور مکرر می تواند موجب ایجاد این عارضه شود.

3. عفونت در ستون مهره ها

   بیماری های عفونی در ناحیه ستون فقرات روی قرارگیری مهره ها و ستون فقرات تاثیر گذاشته و می تواند موجب قوس و انحنا و خارج شدن آن ها از مسیر اصلی خود شود.

4. حمل کوله پشتی و کیف های نامناسب

   یکی از موارد مهم در بروز و ایجاد لوردوز گردن، حمل کوله پشتی های سنگین و یا کیف های سنگینی است که موجب ورود فشار به گردن و ستون فقرات و در نهایت خارج شدن ستون فقرات و مهره ها از مسیر اصلی خود می شود.

5. حرکات ناگهانی گردن

   یکی دیگر از مواردی که موجب ناراحتی و ایجاد قوس در ستون فقرات می شود، حرکات ناگهانی و سریع از جمله چرخاندن گردن، خم و راست کردن آن موجب اسپاسم های عضلانی و گرفتگی آسیب های گردن و همچنین جابجایی مهره ها و ایجاد قوس در گردن می شود.

6. عوامل مادرزادی

   ممکن است قوس ایجاد شده در گردن از بدو تولد نوزاد اتفاق افتاده باشد و در سنین بیشتر نمایان شود. این عارضه می تواند به دلیل زایمان سخت و کشیدگی و آسیب در نواحی گردن و ستون فقرات و... اتفاق بیفتد.

7. پارگی و آسیب دیسک گردن

   چنانچه فرد دچار آسیب پارگی در ناحیه دیسک های بین مهره های گردن شده باشد، ممکن است به مرور زمان و با افزایش سن دچار قوس گردنی نیز شود.

8. سن

   افزایش سن موجب ایجاد ناراحتی در ستون فقرات و همچنین تحلیل رفتگی و آسیب مهره ها شده و ممکن است موجب آرتروز گردن، پارگی دیسک گردن و... شود که در نهایت می تواند به لوردوز گردنی ختم شود.

علائم بروز لوردوز گردنی

لوردوز گردنی و قوس ایجاد شده در گردن با علائم و نشانه هایی همراه می باشد. ممکن است با توجه به شدت و میزان قوس ایجاد شده فقط یکی از این نشانه ها مشاهده شود و در صورت شدید بودن عارضه نیز ممکن است تمامی نشانه ها و علائم زیر در بدن فرد مشاهده شده و بروز یابند:

1. جلو قرار گرفتن سر

   رانده شدن سر به سمت جلو از نشانه هایی است که در افراد مبتلا به لوردوز گردنی مشاهده می شود.

2. جلو قرار گرفتن لاله گوش

   لاله گوش این افراد نسبت به حالت طبیعی جلوتر بوده و در خط شاقولی قرار نگرفته است.

3. زاویه نود بین فک و گردن

   زاویه بین فک و گردن در این افراد از حالت طبیعی کم تر بوده و تقریبا ۹۰ درجه می باشد.

4. ارتفاع کم در گردن

   این افراد گردن کوتاهی داشته و ارتفاع گردن آن ها و فاصله بین سر تا شانه های آن ها نسبت به حالت طبیعی گردن، بسیار کم می باشد.

5. درد در ناحیه گردن و کمر

   افراد مبتلا به این عارضه معمولا به دلیل فشار مهره ها و ستون فقرات در ناحیه گردن و کمر خود دچار دردهای خفیف، متوسط و حتی شدید می شوند که به هنگام حرکت گرد و کمر این دردها تشدید خواهند شد.

6. جلو آمدن چانه

   افراد مبتلا به عارضه لوردوز گردنی به دلیل وجود قوس در گردن خود و مهره ها، دچار جلو زدگی چانه بوده و معمولا چانه آن ها نسبت به حالت طبیعی جلوتر قرار دارد.

7. تورم و اسپاسم

   معمولا این افراد به دلیل قرارگیری گردن در حالت نامناسب دچار اسپاسم عضلانی و تورم می شوند.

8. محدودیت حرکتی

   به دلیل وجود تورم، درد و اسپاسم های عضلانی این افراد در حرکت گردن خود با مشکل مواجه شده و ممکن است در صورت حاد بودن لوردوز گردن به محدودیت های حرکتی نیز مبتلا شوند.

9. علائم دیگر

   در بعضی از مواقع ممکن است فرد با علائمی از جمله سر درد، سر گیجه و بی حالی مواجه شود.

تشخیص عارضه لوردوز گردنی

با بروز علائم و نشانه های ذکر شده در ناحیه گردن، بیمار جهت تشخیص دقیق عارضه و اطلاع از علت ایجاد آن و همچنین رهایی از مشکلات و ناراحتی های به وجود آمده، به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه کرده و بعد از بررسی های لازم و انجام آزمایشات متنوع، علت عارضه، نوع و شدت آن را بررسی کرده و در جهت درمان و بهبود سریع تر، اقدام به درمان آن می کند. این آزمایشات شامل موارد زیر می شوند:

1. بررسی سوابق پزشکی

   ابتدا پزشک علائم و نشانه های ایجاد شده و همچنین سوابق پزشکی بیمار را بررسی می کند.

2. مشاهده و بررسی های فیزیکی

   پزشک بعد از بررسی سوابق سلامت و بیماری های فرد ناحیه آسیب دیده گردن را مشاهده و لمس کرده و با انجام چندین حرکت فیزیکی، میزان قوس ایجاد شده، درد و ناراحتی و همچنین محدودیت های حرکتی گردن را می سنجد.

3. عکس برداری با اشعه ایکس

   پزشک جهت تشخیص دقیق تر و بررسی میزان آسیب، از ناحیه آسیب دیده و قوس دار تصویر برداری کرده و با استفاده از اشعه ایکس، جهت مشاهده زوائد استخوانی، بیرون زدگي ها و همچنین آسیب دیسک و بررسی عارضه هایی از جمله تومور، عفونت و... از ناحیه آسیب دیده گردن عکس کلی می گیرد.

4. سی تی اسکن

   یکی از روش های تشخیصی نسبتا دقیق سی تی اسکن می باشد. پزشک با استفاده از سی تی اسکن، جزئیات را بهتر از اشعه ایکس مشاهده کرده و میزان و محل دقیق عارضه و قوس ایجاد شده را نیز به صورت دقیق مورد بررسی قرار می دهد.

5. ام آر آی

   ام آر آی نسبت به دیگر روش های تشخیصی دقیق تر بوده و می تواند میزان آسیب دیدگی گردن و دیگر آسیب های ایجاد شده در قسمت مهره ها و یا دیسک را بررسی و مشخص کند. در صورتی که بعد از سی تی اسکن، پزشک نتواند میزان آسیب و علت آن را به طور کامل تشخیص دهد، از این روش استفاده می شود

روش های درمانی لوردوز گردنی

بعد از تشخیص میزان ناراحتی و قوس گردن و شدت لوردوز گردنی، پزشک جهت بهبود سریع فرد روش های درمانی مختلف و موثری را توصیه و تجویز می کند. این روش ها عبارتند از:

1. درمان های اولیه و خانگی لوردوز گردنی

   بعد از ابتلا به عارضه لوردوز گردنی و انحراف و ایجاد قوس در مهره های گردن به شکل محدب، با نمایان شدن علائم و نشانه های آن، جهت تسکین بهبود درد و ناراحتی می توان در خانه نیز از روش های مراقبتی و درمانی خاص و کاربردی استفاده کرد. البته لازم به ذکر است که این بخش از درمان ها به تنهایی نتیجه مطلوب به همراه نداشته و در کنار سایر درمان هایی از جمله تمرین درمانی و فیزیوتراپی موثر واقع می شوند. این روش های درمانی عبارتند از:

   1. استفاده از بریس و گردنبند طبی و استراحت دادن به گردن

      بستن گردن با بریس های طبی و گردنبند موجب ثبات گردن و استراحت دادن به آن شده و از دردهای شدید و آسیب های جدی به گردن مخصوصا جابجایی مهره های گردنی و تشدید قوس گردن جلوگیری می کند.

   2. مصرف دارو

      مصرف قرص ها و داروهای ضد التهاب، ضد درد و همچنین تسکین دهنده عضلات و کاهش اسپاسم و انقباض های عضلانی، موجب بهبود وضعیت گردن می شود. باید به این مسئله توجه داشته باشید قرص ها با دوز تجویز شده توسط پزشک مصرف شوند.

2. درمان لوردوز گردنی با تمرین درمانی

   قسمتی از درمان عارضه های مربوط به گردن از جمله لوردوز گردنی و قوس ایجاد شده در گردن نیز مانند دیگر عوارض ایجاد شده اسکلتی در بدن به تمرینات و نرمش های طبی و فیزیوتراپی در کلینیک فیزیوتراپی اختصاص دارد. این بخش از درمان ها توسط فیزیوتراپیست و متخصصین تمرین درمانی صورت گرفته و معیار و ملاک های انجام آن ها با توجه به میزان آسیب دیدگی و شدت آسیب و قوس ایجاد شده در گردن مشخص می شود. این تمرینات به بهبود وضعیت قوس و عوارض ایجاد شده در گردن پرداخته و از بروز آسیب های شدیدتر و جدی تر و همچنین پیشرفت این عارضه در گردن جلوگیری می کند. تمرین درمانی و تمرینات ارائه شده توسط فیزیوتراپیست موجب تحرک بهتر گردن، افزایش انعطاف پذیری و دامنه حرکتی گردن، کاهش درد و ضعف و اسپاسم عضلانی و همچنین افزایش جریان خون و ترمیم بافت های آسیب دیده از جمله مهره ها و دیسک های گردن شده و به بهبود وضعیت قوس گردن نیز کمک می کند. مهم ترین این تمرینات که در برنامه درمانی فیزیوتراپیست قرار گرفته و به بیمار ارائه داده می شوند، عبارتند از:

   1. چرخش گردن به طرفین

      برای انجام این تمرین ابتدا صاف ایستاده و بازوهایتان در طرفین دراز کرده و زانوهای خود را خم کنید. به صورت مستقیم رو به رو را نگاه کرده و سر را به سمت راست بچرخانید. این کار را تا جایی انجام دهید که نگاهتان از روی شانه به طور مستقیم به سمت راست باشد. چند ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس سر خود را به جای قبل برگردانید و این تمرین را با سمت دیگر نیز انجام دهید. (دقت کنید تمام این مراحل به آرامی انجام شود.)

   2. انقباض چانه

      ابتدا در حالی که ایستاده اید و یا نشسته اید، پشت بدن و گردن خود را صاف کرده و شانه هایتان را نیز به عقب ببرید. چانه خود را تا جای ممکن (بدون احساس کردن درد) منقبض و سفت کنید. باید در این حالت کشش خفیف و یا متوسطی احساس کنید. سپس چشم ها و بینی را به سمت جلو آورده و حدود ۲ ثانیه این حالت را حفظ کنید. (حدود ده مرتبه این تمرین را تکرار کنید.)

   3. بالا بردن شانه ها

      برای انجام این تمرین ابتدا عضلات شانه های خود را در حالی که صاف ایستاده اید، شل کرده و زانو ها را نیز کمی خم کنید. سپس شانه ها را به سمت بالا و گردن آورده و در همین حالت عضلات شانه و گردن را منقبض و سفت کنید. چند ثانیه در این حالت بمانید و سپس به آرامی به وضعیت عادی خود برگردید و عضلات خود را شل کنید. این تمرین را حدود ۲۰ مرتبه انجام دهید.

   4. خم و راست کردن گردن

      سر خود را به آرامی به سمت پایین برده و چانه را به گردن نزدیک کنید، سپس به آرامی سر را بلند کرده و تا جایی که ممکن است، به عقب ببرید، ۲ ثانیه صبر کنید و به آرامی سر را به حالت طبیعی خود برگردانید.

   5. انقباض کتف

      برای انجام این تمرین ابتدا به صورت صاف و مستقیم نشسته و یا بایستید. پشت بدن را صاف کنید و کتف های خود را تا جای ممکن (بدون احساس درد) طوری فشار دهید که عضلات پشت به هم نزدیک شوند. باید کشش خفیف و یا متوسطی احساس کنید. چند ثانیه در این حالت بمانید و سپس در صورتی که دردی احساس نکردید، مجددا این تمرین را انجام دهید. (روزانه سه ست ده تایی)

3. درمان لوردوز گردنی با فیزیوتراپی

   بخش دیگری از درمان های غیر تهاجمی، موثر و بسیار کاربردی که به بهبود عوارض مختلف در گردن از جمله لوردوز و قوس گردنی کمک می کند و می تواند این عارضه را تا حد زیادی کنترل کند، توسط تکنیک های فیزیوتراپی و به کمک فیزیوتراپیست انجام می شود. فیزیوتراپی به روش ها و تکنیک ها خاص و نوین از جمله تکنیک های دستی و غیر دستی صورت انجام می گیرد و با استفاده از دستگاه های متنوع به بهبود وضعیت گردن بیمار و جلوگیری از پیشرفت روند عارضه و همچنین تشدید قوس گردنی و ناراحتی هایی از جمله درد، اسپاسم و... در گردن کمک می کند و در نهایت موجب تقویت عضلات گردن، افزایش دامنه حرکتی و انعطاف پذیری و همچنین بازگشت عملکرد گردن بعد از جراحی نیز می شود. تکنیک ها و روش های فیزیوتراپی برای درمان لوردوز گردنی شامل موارد زیر می شوند:

   1. کایروپراکتیک و ماساژ درمانی

      درمان های دستی از جمله کایروپراکتیک و یا همان ماساژ به شکل دوار در ناحیه گردن، به جا اندازی مهره ها و بهبود وضعیت گردش خون در بافت های آسیب دیده گردن کمک کرده و در نهایت موجب تحریک و ترمیم بافت های آسیب دیده و بهبود آسیب و قوس ایجاد شده در گردن می شود و به تسکین درد و تورم و اسپاسم عضلانی گردن می پردازد. این روش درمانی به هم ترازی ستون فقرات بیمار نیز کمک می کند.

   2. تراکشن

      این روش درمانی کششی به منظور جای اندازی دقیق و صحیح مهره ها در جایگاه اصلی خود و همچنین ایجاد کشش و انعطاف در ناحیه ستون مهره های گردن انجام می گیرد. تراکشن به دو حالت دستی و مکانیکی انجام گرفته و موجب بهبود وضعیت مهره ها و بازگشت فرم اصلی گردن (کاهش قوس) می شود.

   3. سرما درمانی و گرما درمانی

      یکی دیگر از روش های فیزیوتراپی و درمانی که در خانه نیز انجام می شود، استفاده از سرما و گرما درمانی به شکل های مختلف و همچنین استفاده از کمپرس های سرد و گرم در ناحیه آسیب دیده و متورم و دردناک گردن می باشد. این کار به کاهش درد و افزایش گردش خون و هچنین بهبود بافت های آسیب دیده گردن کمک کرده و در نهایت موجب بهبودی وضعیت فرد می شود.

   4. آب درمانی

      حمام با آب ولرم، شنا و روش های آب درمانی به جلوگیری از اسپاسم عضلانی گردن و همچنین ایجاد آرامش در بدن و عضلات گردن، کاهش درد و تورم، تنش و فشارهای ایجاد شده در گردن و ستون فقرات کمک می کند و می تواند به همراه ماساژ و حرکات تمرینی فیزیوتراپی انجام شود.

   5. درای نیدلینگ

      این روش درمانی با استفاده از سوزن بلند و باریک و توسط فیزیوتراپیست انجام می گیرد. در این تکنیک فیزیوتراپیست یک الی چند سوزن را به طور عمقی و چندین دفعه در یک نقطه (نواحی حساس و نقاط ماشه ای بدن و پشت گردن) فرو کرده و به تحریک و بهبود بافت های آسیب دیده گردن می پردازد و در نهایت موجب تسکین درد و تورم و بهبود قوس ایجاد شده در گردن می گردد.

   6. اولتراسوند تراپی

      اولتراسوند تراپی با استفاده از دستگاه اولتراسوند و اعمال و انتقال امواج فراصوت به ناحیه آسیب دیده گردن صورت گرفته و از روش های پر کاربرد فیزیوتراپی می باشد. این روش به تحریک و ترمیم بافت های آسیب دیده گردن، کاهش درد و تورم و همچنین میزان قوس کمر کمک می کند.

   7. لیزر درمانی

      این روش درمانی با استفاده از تاباندن اشعه لیزر و نور آن به ناحیه آسیب دیده گردن انجام شده و به بهبود وضعیت گردن، تحریک غضروف و عصب های گردن پرداخته و موجب تسکین و کاهش درد و اسپاسم و همچنین تورم عضلانی گردن شده و به افزایش انعطاف پذیری و دامنه حرکتی گردن نیز کمک می کند.

   8. تحریکات الکتریکی

      این روش با اعمال جریان الکتریکی و انتقال آن توسط الکترودها در گردن انجام شده و موجب بهبود بافت های آسیب دیده شده و به افزایش جریان خون و همچنین افزایش دامنه حرکتی و انعطاف پذیری عضلات گردن کمک می کند. این درمان از شدیدتر شدن آسیب های گردنی از جمله لوردوز و قوس گردن جلوگیری کرده و بعد از جراحی نیز موجب تسریع بهبود و بازگشت عملکرد طبیعی گردن می شود.

   9. شاک ویو تراپی

      شاک ویو و اعمال جریان صوتی به ناحیه آسیب دیده گردن، موجب ایجاد شوک در بافت های آسیب دیده گردن شده و در نهایت موجب تحریک و ترمیم بافت ها و همچنین کاهش درد و تورم ایجاد شده در گردن می شود.

4. درمان لوردوز گردنی با جراحی

   در بعضی مواقع، درمان های فیزیوتراپی و تمرین درمانی موجب بهبود وضعیت گردن و قرار گیری صحیح و هم تراز بودن ستون فقرات و مهره ها نشده و یا ممکن است در ناحیه عصب های گردن، آسیب هایی ایجاد شده باشد. در این صورت پزشک بعد از بررسی های مجدد وضعیت مهره ها و قوس گردن، جهت بهبود وضعیت گردن و قرارگیری آن در حالت طبیعی و اصلاح قوس گردن در حد امکان، به جراحی از روش های مختلف اقدام می کند. در بیش از ۹۰ درصد موارد، جراحی لازم نبوده و تنها با روش ها و تکنیک های ورزشی و فیزیوتراپی و مراقبت های خانگی وضعیت گردن بهبود خواهد یافت.

عوارض لوردوز گردن

لوردوز گردنی موجب ناراحتی و درد در نواحی گردن، ترقوه، دست ها، شانه ها و.. شده و به دنبال این آسیب ممکن است، عوارض دیگری در بدن ایجاد شوند، که این عوارض عبارتند از:

1. اختلال و آسیب های تدریجی در ستون فقرات به دنبال سوانح ختلف از جمله سقوط، تصادف و هرگونه ضربه و فشار
2. بروز کیفوز و قوز
3. بروز گرفتگی و اسپاسم های شدید در ناحیه عضلات گردن
4. بروز آسیب در نواحی کتف و شانه

سوالات متداول

1. چگونه از لوردوز گردنی جلوگیری کنیم؟

   جهت جلوگیری از وقوع انحنای ستون فقرات و مهره های گردنی یا همان لوردوز گردنی باید گفت این عارضه ممکن است از بدو تولد اتفاق افتاده باشد و فرد فقط می تواند در اسرع وقت به درمان آن و جلوگیری از تشدید انحنا و قوس گردن بپردازد. با رعایت چندین نکته ساده می توان احتمال ابتلا به این عارضه را کاهش داد و از وقوع آن جلوگیری کرد:
   1. از حمل بار، کوله پشتی و کیف های سنگین خودداری کنید.
   2. به هنگام نشستن و کار با رایانه و گوشی و یا انجام فعالیت های شغلی خود گردن را بیش از حد خم نکنید.
   3. از انجام حرکات سریع و ناگهانی با گردن بپرهیزید.
   4. در هنگام خوابیدن از بالش مناسب استفاده کنید تا به گردن فشار وارد نشود.
   5. در صورت ابتلا به عارضه هایی از جمله آرتروز گردن و یا پارگی ها و آسیب های دیسک گردن حتما به کلینیک فیزیوتراپی رامتن مراجعه کنید.

2. لوردوز گردنی در چه افرادی شایع تر است؟

قوس و انحنای ستون فقرات گردنی در بین تمامی افراد و در هر سنی می تواند اتفاق بیفتد. این عارضه در بین افرادی که به آسیب های دیسک گردن از جمله پارگی و فتق دیسک گردن و همچنین آرتروز و تحلیل رفتگی مهره ها و غضروف های گردن مبتلا هستند، بیشتر اتفاق می افتد و البته در بین کسانی که هنگام کار اصول نشستن را رعایت نمی کنند و باعث ورود فشار به گردن می شوند و یا کسانی که از کوله پشتی و کیف های سنگین استفاده می کنند و همچنین افرادی که هنگام خواب بالش مناسب نداشته و سر خود را به طور نامناسب روی بالش قرار می دهند، نیز بسیار شایع می باشد.