اولتراسوند تراپی | مزایا، هزینه، روشها، موارد کاربرد و سوالات رایج

اولتراسوند تراپی | مزایا، هزینه، روشها، کاربردها، عوارض و سوالات متداول

توانبخشی و فیزیوتراپی شامل بخش های مختلفی می شود که یکی از این بخش ها الکتروتراپی می باشد. الکتروتراپی نیز شامل تکنیک ها و متدهای خاص و متنوعی می شود که هرکدام از آنها می توانند به بهبود وضعیت بیمار، آسیب ها و عوارض استخوانی-اسکلتی بدن فرد کمک کنند. یکی از این روش های پرکاربرد و موثر، اولتراسوند تراپی (Therapeutic ultrasound) می باشد. در این مقاله شما را با کلیه موارد مربوط به این روش ایمن و موثر از جمله کاربرد، مزایا، عوارض، چگونگی عملکرد آن، هزینه، دوره درمان و.... آشنا خواهیم کرد.

اولتراسوند تراپی چیست؟

یکی از روش های پر کاربرد و موثر درمانی در فیزیوتراپی و توانبخشی، اولتراسوند تراپی می باشد. این روش درمانی شامل امواج صوتی با طول موج بسیار بالا(خارج از محدوده شنوایی انسان) بوده و فیزیوتراپیست با کمک دستگاه اولتراسوند این امواج را به داخل بافت های بدن انتقال داده و موجب بهبود وضعیت بیمار می شود. این امواج می توانند در عمقی ترین بافت ها نیز نفوذ بیابند و به بازسازی بافت های عمقی بدن نیز کمک کنند.

اولتراسوند تراپی برای چه افرادی مناسب است؟

این روش درمانی بیشتر برای اکثر افراد مناسب بوده و می تواند به بهبودی آسیب ها و مشکلات و بیماری های استخوانی- اسکلتی کمک کند. افرادی که در سوانح ورزشی و رانندگی دچار آسیب هایی از جمله شکستگی استخوان، پارگی و کشیدگی تاندون و رباط شده اند، کسانی که به بیماری های اسکلتی- استخوانی از جمله آرتروز، سندرم تونل کارپال و.... مبتلا هستند و یا کسانی که جراحی های کمر، زانو و... انجام داده اند و یا دچار دردهای مزمن و حاد در نواحی مختلف بدن هستند، برای درمان سریع تر می توانند از این روش درمانی استفاده کنند.

هزینه اولتراسوند تراپی

هزینه درمان با اولتراسوند، به عواملی از قبیل شدت عارضه، نوع و همچنین تعداد جلسات درمانی لازم بستگی دارد و با توجه به این موارد متغیر می باشد. محل درمان نیز در هزینه آن تاثیرگذار می باشد. چنانچه اولتراسوند تراپی در مرکز درمانی خصوصی انجام شود، نسبت به مراکز درمانی دولتی هزینه بیشتری باید پرداخت.

نحوه انجام اولتراسوند تراپی

ابتدا فیزیوتراپیست، ناحیه آسیب دیده بدن را مشخص کرده و سطح بسیار کوچکی از آن را انتخاب می کند. سپس با توجه به وضعیت آسیب و شرایط عمومی بیمار، دستگاه اولتراسوند را تنظیم کرده و با قرار دادن آن در محل مورد نظر امواج فراصوت را به بافت های بدن انتقال داده و موجب بهبود درد و تورم ناحیه آسیب دیده می شود. (طی انجام اولتراسوند تراپی فیزیوتراپیست به طور مکرر و دائم، سر مبدل متصل به دستگاه را روی ناحیه مورد نظرحرکت می دهد.)

کاربرد های اولتراسوند تراپی

این روش درمانی در بهبود بسیاری از عوارض، بیماری ها و آسیب های بدن نقش دارد. این آسیب ها و بیماری ها عبارتند از:

  1. آسیب های اسکلتی- عضلانی در نواحی مختلف بدن
  2. انواع آرتروزها
  3. تورم کیسه های مفصلی (بورسیت)
  4. کشیدگی و پارگی های متوسط و شدید عضلات بدن
  5. التهابات تاندون ها( تاندونیت)
  6. خار پاشنه
  7. رگ به رگ شدن و آسیب های لیگامان ها و رباط ها
  8. افزایش سرعت سوخت و ساز و بهبود جریان خون در بافت
  9. جای جوش خوردگی زخم ها بر روی پوست (بافت اسکار)
  10. شانه یخ زده
  11. اختلالات فکی- گیجگاهی
  12. تنیس البو
  13. سندرم تونل کارپال
  14. آسیب های ورزشی از جمله شکستگی ها
  15. کمر درد
  16. زانو درد
  17. گرفتگی و اسپاسم عضلات
  18. روماتیسم مفصلی
  19. پارگی مینیسک زانو
  20. دررفتگی کشکک زانو
  21. آسیب دیدگی غضروف زانو
  22. سرطان

علاوه بر موارد گفته شده، این روش درمانی کاربردهای دیگری نیز دارد. این کاربردها عبارتند از:

  1. در هم شکستن رسوبات خارجی در داخل بدن: کمک به خرد کردن و شکسته شدن سنگ کلیه و سنگ کیسه صفرا و درنتیجه دفع آسان و بی خطر آن از بدن
  2. جذب بهتر و اثربخشی داروها در بخش خاصی از بدن: اطمینان از تاثیرگذاری صحیح داروهای شیمی درمانی در سلول های سرطانی مغزی
  3. حذف رسوبات و جرم های دندانی: طی فرآیندهای پاکسازی دندان، رسوبات را از بین می برد.
  4. کمک به لیپوساکشن: یعنی لیپکتومی و جربی سوزی به کمک امواج فراصوت
  5. راهنمایی درجراحی های درمان عروق واریسی یا درمان لیزری درون وریدی
  6. کمک به آنتی بیوتیک ها در نابود کردن و از بین بردن باکتری ها

مزایای اولتراسوند تراپی

این روش درمانی مزیت های بسیاری داشته و به همین علت برای درمان اکثر آسیب ها و بیماری ها از آن استفاده می شود. اولتراسوند تراپی دارای مزایایی می باشد که عبارتند از:

  1. افزایش گردش خون و تسریع در روند بهبود آسیب بافت ها
  2. آرام سازی و گرم شدن بافت ها، کاهش درد، تورم و خونریزی
  3. ماساژ ملایم (بدون کشش و آسیب) عضلات، تاندون ها رباط ها
  4. از بین رفتن جای زخم ها
  5. هزینه مناسب
  6. عدم ایجاد عوارض جانبی دائم و خطرناک
  7. روش ایمن و غیرتهاجمی
  8. عدم ایجاد خطر سرطان بعد از درمان

روش های اولتراسوند تراپی

اولتراسوند تراپی به دو روش صورت می گیرد که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.

  1. تماس مستقیم

    این روش به صورتی انجام می شود که دستگاه به طور مستقیم روی پوست قرار گرفته و فقط یک لایه ژل سونوگرافی روی پوست قرار می گیرد. برای انجام این روش ابتدا فیزیوتراپیست مقداری از ژل را روی پوست تمیز و خشک قرار داده و سپس با استفاده از مبدل چرخشی و لمسی شروع به لمس ناحیه دردناک و آسیب دیده می کند. در هر دور، ضربه ها طوری اعمال می شود که با ضربه های قبل همپوشانی بیش از 40 درصد را داشته باشد و سرعت حرکت دستگاه نیز حدود 4 سانی متر در ثانیه خواهد بود. در این روش به طور دائم باید مبدل با پوس تماس داشته باشد و در حال حرکت باشد
  2. تماس غیر مستقیم

    در این روش سر دستگاه اولتراسوند روی پوست قرار نگرفته و در فاصله 1 الی ۰٫۵ سانتی متری پوست قرار می گیرد. این روش به دو حالت غوطه ور در آب و استفاده از کیسه آب انجام می شود که در ادامه به آن ها می پردازیم.
    1. درمان در حالت غوطه‌ور

      ابتدا فیزیوتراپیست ناحیه آسیب دیده را در ظرف آبی با جنس پلاستیک، فایبرگلاس و... قرارداده و پروب اولتراسوند را نیز در آن قرار می دهد. سپس آن را در فاصله 1 الی 5/. سانتی متری پوست قرار داده و به آرامی روی ناحیه مورد نظر حرکت می دهد. در نهایت شدت دستگاه را به حداکثر مقدار تعیین شده خود می رساند.
    2. درمان با استفاده از کیسه آب

      در این روش ابتدا فیزیوتراپیست کیسه آبی را برداشته و هر دو طرف آن را به ژل آغشته می کند. سپس کیسه را روی ناحیه دردناک و آسیب دیده قرار داده و مبدل را نیز روی آن قرار می دهد. در نهایت شدت را نیز تنظیم می کند.

تاثیرات اولتراسوند تراپی بر روی بدن

روش درمانی اولتراسوند تراپی به دو حالت بر روی بدن تاثیر گذاشته و باعث بهبودی وضعیت بیمار می شود. این تاثیرات (انتقال امواج به بافت های بدن) به صورت پیوسته و یا مقطعی می باشد. این دو حالت عبارتند از:

  1. تاثیرات گرمایی

    گاهی فیزیوتراپیست امواج فراصوت را به صورت پیوسته و دائم به بافت منتقل کرده و این امواج باعث ایجاد لرزش های میکروسکوپی و بسیار ریز درعمیق ترین نواحی مولکولی بافت های آسیب دیده بدن می شوند. در نهایت این لرزش ها موجب بالا رفتن دما و اصطکاک سطح مولکول های بافت، افزایش متابولیسم یا سوخت و ساخت سلول ها و تحریک بافت، کاهش درد و بهبود وضعیت بیمار می شوند.
  2. تاثیرات مکانیکی

    حالت دوم تاثیرگذاری این امواج بر روی بافت ها به صورت مقطع می باشد. زمانی که فیزیوتراپیست امواج فراصوت را به صورت مقطع و تکه تکه به بافت های بدن منتقل می کند، موجب ایجاد تاثیرات مکانیکی می شود. البته باید گفت در این حالت نیز تاثیرات گرمایی هم وجود دارد، اما تاثیرات مکانیکی بسیار بیشتر از تاثیرات گرمایی می باشد. در این حالت بعد ار برخورد امواج اولتراسوند به صورت مقطعی، حباب های گازی در بافت آسیب دیده شروع به انقباض و انبساط کرده و در نهایت منجر به کاهش تورم و التهاب بافت، کاهش و از بین رفتن درد ناحیه آسیب دیده و بهبود وضعیت بیمار می شود.

عملکرد امواج فراصوت دستگاه اولتراسوند

امواج فراصوت از طریق دستگاه اولتراسوند به نواحی مختلف بدن و بافت های آسیب دیده نفوذ کرده و موجب بهبود وضعیت بیمار می شوند. عملکرد و تاثیرگذاری این امواج در داخل بدن و بافت ها به چندین بخش تقسیم می شود:

  1. آنژیوژنز یا رگ زایی

    تاثیرگذاری مکانیکی این امواج در سلول اندوتلیال اثر متقابل ایجاد کرده و در نهایت موجب رگ زایی می شود. رگ زایی به فرآیندی می گویند که در آن رگ های خونی جدید از رگ های قبلی شکل گرفته و ایجاد می شوند.
  2. انسداد و انعقاد رگ‌های خونی

    با استفاده از امواج فراصوت و دستگاه اولتراسوند می توان رگ های خونی را مسدود و یا منعقد کرد.
  3. از بین بردن لخته خون

    متمرکز شدن انرژی مکانیکی امواج فراصوت ساطع شده از دستگاه اولتراسوند ، موجب ایجاد لرزش در اطراف خون لخته شده، شده و در نهایت باعث از بین رفتن و شکست لختگی می شود.
  4. ایمونومدولاسیون

    دستگاه اولتراسوند می تواند موجب قطع و یا تحریک فعالیت‌های عصبی (بدون آسیب دیدن ساختارهای عصبی) شود. با استفاده از این روش درمانی و دستگاه اولتراسوند می توان به درمان و قطع حملات صرع نیز کمک کرد.
  5. حساسیت‌زایی نسبت به شیمی‌درمانی

    بااستفاده از دستگاه اولتراسوند، امواج فراصوت و تاثیر گرمایی آن (حرارت دادن به تومورها) تومور در برابر شیمی درمانی آماده می شود. این اثر حساسیت زایی نام دارد. حساسیت زایی می تواند موجب بهبود اثر موضعی عوامل شیمیایی و همچنین کاهش آسیب دیدگی سیستماتیک شود.
  6. کاشت سلول های بنیادی

    تاثیرگذاری مکانیکی اولتراسوند به حفظ سلول های بنیادی و نفوذ پذیری بهتر در ناحیه آسیب دیده کمک می کند.
  7. انقباض عروقی

    اولتراسوند می تواند باعث ایجاد اختلال در عروق خونی شود و به طور موقت، قطر رگ ها و عروق خونی را کاهش داده و منجربه انقباض عروق و درمان ناهنجاری های آن شود.

عوارض اولتراسوند تراپی

قبل از اینکه به عوارض این روش درمانی اشاره شود، باید گفت اگر این روش درمانی توسط فیزیوتراپیست مجرب و ماهر انجام شود، احتمال ایجاد عوارض جانبی آن به صفر می رسد و هیچ خطری بیمار را تهدید نخواهد کرد. گاهی در درصد بسیار کمی عوارض جانبی احتمالی وجود خواهد داشت. این عوارض عبارتند از:

  1. خونریزی ناشی از درمان مکانیکی
  2. سوختگی ناشی از درمان گرمایی

موارد منع اولتراسوند تراپی

این روش درمانی در حالی که می تواند به بهبود وضعیت بیمار، کاهش درد و تورم و... کمک کند، می تواند در بعضی از افراد موجب ایجاد ناراحتی و آسیب های خطرناک نیز شود. اولتراسوند تراپی برای افرادی که از شرایط خاصی برخوردارند مضر بوده و نباید انجام شود. موارد منع این روش درمانی عبارتند از:

  1. افرادی که در ناحیه تحت درمان خود تومورهای بدخیم دارند.
  2. افرادی که در ناجیه تحت درمان ایمپلنت های فلزی، پلاتین و.. دارند.
  3. افرادی که دچار عفونت های حاد موضعی هستند.
  4. افرادی که به بیماری ترومبوآمبولیک یا لخته شدن خون مبتلا هستند.
  5. افرادی که مشکلات قلبی و عروقی دارند.
  6. زنان بارداری که درناحیه شکم خود دچار مشکل شده اند.
  7. بر روی نخاع کودکان
  8. در ناحیه چشم، جمجمه و بیضه

سوالات متداول

  1. مدت زمان جلسات اولتراسوند تراپی چقدر است؟

    جلسات درمانی با توجه به شرایط بیمار، میزان و نوع آسیب و تشخیص فیزیوتراپیست تعیین می شود. به طور معمول تعداد جلسات را به طور قطعی نمی توان مشخص کرد. اغلب در درمان هایی که شدت جراحات و آسیب زیاد نباشد، جلسه اولتراسوند تراپی حدود 3 الی 5 دقیقه زمان برده و در صورتی که درمان در جهت بهبود و از بین بردن بافت های اثر زخم باشد، این زمان افزایش خواهد یافت.
  2. آیا در حین انجام اولتراسوند تراپی احساس درد خواهیم داشت؟

    یکی از مواردی که همواره بیماران برای درمان و استفاده از روش های درمانی به آن توجه می کنند، این است که آیا در طول درمان احساس درد خواهند داشت یا درمان بدون ایجاد درد انجام می گیرد؟ به طور کلی باید گفت این روش درمانی ایمن بوده و درد غیرقابل تحمل و شدیدی همراه نخواهند داشت. اما با این حال بعضی از افراد در حین درمان احساس ضربه های کوچک و جزئی خواهند کرد و بعضی دیگر ممکن است بر روی پوست خود احساس گرما داشته باشند. افراد کمی نیز به دلیل قرار گرفتن مبدل و ژل بر روی پوست خود احساس سردی می کنند.