درمان میگرن با 9 روش فیزیوتراپی+ورزشهای موثر و تحریک مغناطیسی مغز

چکیده مطلب

آیا شما نیز به سر دردهای میگرنی دچار هستید؟ آیا به دنبال راه حلی برای بهبود این عارضه می باشید؟ سر دردهای میگرنی که می توانند افراد بسیار زیادی را به خود مبتلا کنند، بر اثر عوامل متعددی ایجاد می شوند و در موارد شدید می توانند تاثیر نامطلوبی بر کیفیت زندگی و آرامش فرد داشته باشند. چگونه می توان تشخیص داد که سر درد ایجاد شده، می تواند میگرن باشد؟ علائم آن چیست؟ راه های درمان این بیماری کدام اند؟ فیزیوتراپی چگونه می تواند در درمان میگرن موثر باشد؟ چه عواملی در ایجاد آن نقش دارند؟
در این مطلب علاوه بر پاسخ به این سوالات اطلاعات کامل و مفیدی در این باره ارائه شده است. پس با شهریار شریفی، فیزیوتراپیست کلینیک فیزیوتراپی رامتن همراه باشید.

میگرن چیست؟

میگرن (Migraine) سر دردی است که باعث ایجاد دردهای شدید ضربان دار و یا نبض دار که معمولا در یک طرف سر احساس می شوند، می گردد. این دردها می توانند از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشند و با علائمی مانند حالت تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا همراه باشند و فعالیت های روزمره فرد را با مشکل مواجه کنند.

علائم میگرن

میگرن بیماری است که می تواند کودکان، نوجوانان و همچنین بزرگسالان را به خود دچار کند و در طی چهار مرحله پیشرفت کند و هر مرحله با علائمی همراه باشد. لازم به ذکر است که تمام افرادی که از این بیماری رنج می برند، تمام علائم و مراحل زیر را تجربه نمی کنند. در ادامه به معرفی هر مرحله و علائم مربوط به آن می پردازیم:

1. مرحله پیش نشانه (پرودرم)

   در این مرحله بیمار یک یا دو روز قبل از شروع میگرن، تغییراتی مانند یبوست، تغییرات خلقی که می توانند شامل افسردگی و یا سرخوشی باشند، تمایل به مصرف خوراکی های شیرین، سفتی گردن، افزایش ادرار، احساس خستگی و خمیازه های مکرر و همچنین خشکی گلو را تجربه می کند که می توانند نشان دهنده احتمال ابتلا به این بیماری در آینده نزدیک باشند.

2. مرحله پیش درآمد (اورا)

   علائم این مرحله در برخی افراد ممکن است پیش از شروع میگرن و یا در طول آن بروز کنند و شامل اختلال در سیستم عصبی می باشند که موقتی بوده و برگشت پذیر هستند، یعنی پس از گذشت چند دقیقه تا یک ساعت از بین می روند. این اختلالات می توانند شامل مشکلات بینایی مانند دیدن خطوط و نقاط روشن، جرقه های نور و یا از دست دادن موقتی بینایی، احساس سوزن سوزن شدن در دست و یا پا، بی حسی و ضعف در صورت و یا یک طرف بدن و همچنین اختلال در صحبت کردن باشند.

3. مرحله حمله میگرن

   مرحله اصلی حمله میگرن با علائمی مانند درد شدید که معمولا در یک طرف سر بروز می کند و می تواند به حالت ضربان دار باشد، حساسیت زیاد به نور، صدا، بو و در برخی موارد حساسیت به لمس و همچنین حالت تهوع و استفراغ همراه باشد. این علائم در صورتی که درمانی برای آن ها صورت نگیرد بین 4 تا 72 ساعت باقی می مانند.

4. مرحله بهبودی

   در این مرحله درد ناشی از میگرن به آرامی شروع به تسکین می کند. گاهی ممکن است این درد به طور ناگهانی و بلافاصله پس از استفراغ بهبود یابد. برخی افراد از علائم این مرحله به احساس گیجی، ضعف، آشفتگی، بی حوصلگی و همچنین حساسیت به نور و صدا، تا 24 ساعت بعد، اشاره می کنند.

تشخیص میگرن

تشخیص این بیماری با استفاده از روش های زیر صورت می گیرد:

1. معاینه فیزیکی

   تشخیص میگرن با بررسی سابقه خانوادگی ابتلا به میگرن و همچنین بررسی علائم و معاینه فیزیکی و عصبی بیمار، امکان پذیر می باشد.

2. تصویر برداری

   در مواردی که بیمار علائم پیچیده تری داشته باشد، ممکن است برای تشخیص وجود و یا رد سایر بیماری ها، انجام معاینات تصویر برداری زیر تجویز می گردد:

   • تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

     اسکن MRI از یک میدان مغناطیسی قدرتمند و امواج رادیویی برای تولید تصاویر دقیق از مغز و عروق خونی استفاده می کند. اسکن MRI به پزشکان در تشخیص تومورها، سکته‌های مغزی، خونریزی در مغز، عفونت‌ ها و سایر بیماری ‌های مغز و سیستم عصبی کمک می‌کند.

   • توموگرافی کامپیوتری (CT Scsn)

     سی تی اسکن از یک سری اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر مقطعی دقیق از مغز استفاده می کند. این تصاویر به پزشکان کمک می کنند تا تومورها، عفونت ها، آسیب مغزی، خونریزی در مغز و سایر مشکلات احتمالی که ممکن است باعث سر درد شوند را تشخیص دهند.

روش های درمان میگرن

درمان میگرن با هدف متوقف کردن علائم این بیماری و همچنین جلوگیری از حملات بعدی آن انجام می شود. روش درمانی مناسب بسته به شدت سر درد و تعداد دفعات ابتلا به آن، دیگر علائم این بیماری و همچنین سایر شرایط جسمی و پزشکی بیمار انتخاب می شوند. میگرن را می توان با استفاده از روش های زیر درمان کرد:

1. درمان های اولیه میگرن

   در صورتی که دچار سر دردهای میگرنی شدید، می توانید با استفاده از اقدامات زیر به تسکین درد و کاهش سایر علائم ناشی از آن کمک کنید:

   • استراحت

     زمانی که دچار علائم میگرن شدید، در یک اتاق تاریک و آرام دراز بکشید و چشمان خود را ببندید. برای کمک بیشتر به کاهش درد می توانید یک پارچه خنک و یا یک کیسه یخ را درون حوله قرار داده و آن را بر روی پیشانی خود قرار دهید.

   • نوشیدن مایعات

     نوشیدن مقدار زیادی مایعات به ویژه آب، در تسکین سر درد های میگرنی نقش موثری دارد.

   • تنظیم زمان خواب و خوراک

     میزان خواب خود را تنظیم کنید، سعی کنید از خواب کم و یا زیاد خودداری کنید. علاوه بر این تنظیم زمان وعده های غذایی و مصرف روزانه آن ها در ساعت مشخص شده، می تواند در کاهش علائم این بیماری موثر باشد.

   • ورزش منظم

     انجام منظم فعالیت های ورزشی مانند ورزش های هوازی که شامل دوچرخه سواری، پیاده روی و شنا می باشند، می توانند به پیشگیری از بروز علائم میگرن کمک کنند. دقت کنید که حتما پیش از شروع این فعالیت ها بدن خود را گرم کنید، زیرا شروع ناگهانی ورزش می تواند سر درد را به همراه داشته باشد.

   • مصرف داروهای بدون نسخه

     مصرف داروهای مسکن بدون بدون نسخه مانند استامینوفن می تواند در بهبود سر دردهای میگرنی موثر باشند.

2. دارو درمانی

   داروهای زیادی برای درمان میگرن وجود دارند که در دو دسته داروهای تسکین دهنده و داروهای پیشگیرانه قرار می گیرند. داروهای تسکین دهنده با هدف تسکین درد و متوقف کردن سایر علائم در هنگام حمله میگرن مصرف می شوند. هدف از مصرف داروهای پیشگیرانه نیز، کاهش شدت میگرن و یا دفعات حمله آن می باشد.

3. فیزیوتراپی

   فیزیوتراپی دارای روش های نوین بسیار زیادی جهت درمان سر درد های میگرنی می باشد. فیزیوتراپیست می تواند متناسب با شرایط و شدت بیماری افراد، برنامه درمانی مناسبی را برای آن ها طراحی کند و به بهبود آن ها و بازگشت به زندگی طبیعی و بدون درد کمک کند. در ادامه برخی از این روش های درمانی را معرفی کرده ایم:

   • نوروفیدبک

     نوروفیدبک نوعی بیوفیدبک می باشد که در آن عملکرد مغز بر روی صفحه نمایشی به نمایش گذاشته می شود و در واقع با استفاده از آن فعالیت های عصبی مغز اندازه گیری شده و مورد ارزیابی قرار می گیرند. در این روش الکترودهایی بر روی پوست سر بیمار قرار داده می شوند، این الکترودها فعالیت های الکتریکی مغز را هنگامی که فرد در حال انجام یک بازی کامپیوتری که تنها با استفاده از امواج مغزی هدایت و کنترل می شود را در قالب امواج مغزی ثبت می کنند. به این ترتیب شرایط مطلوب و یا نامطلوب امواج مغزی در واکنش به اتفاقاتی که در طول بازی رخ می دهند، مورد بررسی قرار می گیرند و به بیمار آموزش داده می شود تا آن ها را اصلاح نماید. آموزش نوروفیدبک در طولانی مدت به کاهش شدت و همچنین کاهش تعداد حملات میگرن کمک کرده و موجب بالا رفتن میزان آرامش در بیمار می گردند.

   • بیوفیدبک

     بیوفیدبک درمانی است که شامل نظارت بر واکنش های بدن و استفاده از تکنیک هایی برای آرام سازی آن ها و بازگردندان بدن و مغز به حالت آرام و طبیعی می باشد. در این روش الکترودهایی بر روی دست قرار داده می شوند که وظیفه این الکترودها نظارت بر ضربان قلب، فشار خون، امواج مغزی، تنفس، عرق پوست و تنش عضلانی و ثبت امواج تولید شده توسط بدن و مغز و نشان دادن آن ها بر روی صفحه مانیتور می باشد. این امواج با واکنش بدن به استرس تغییر می کنند. در طول جلسات بیوفیدبک، فیزیوتراپیست آموزش دیده با استفاده از تجهیزات مناسب به بیمار آموزش می دهد تا به پاسخ های بدن خود توجه کند و واکنش های مناسبی را برای آرام کردن بدن نشان دهد. تاثیر بیوفیدبک در درمان سر درد های میگرنی تایید شده است و انجام آن بی خطر می باشد و حتی زنان باردار نیز مجاز به استفاده از آن می باشند.

   • ماساژ درمانی

     ماساژ درمانی یکی از روش های موثر غیر دارویی در درمان سر درد و میگرن می باشد. ماساژ سر و گردن توسط فیزیوتراپیست حرفه ای و آموزش دیده می تواند به کاهش تنش و استرس که از عوامل ایجاد کننده سردردهای میگرنی می باشند، کمک کند. مکانیزم ماساژ درمانی به این صورت می باشد که با تولید هورمون سروتونین (هورمون شادی)، مسدود کردن مسیر انتقال پیام درد به مغز، بهبود جریان خون در سر و گردن، کاهش سطح هورمون استرس (کورتیزول) و همچنین کاهش گرفتگی و تنش های سر و گردن موجب تسکین درد و بهبود میگرن می شود.

   • تمرین درمانی

     تمرین درمانی با هدف کاهش و یا بهبود سر درد های میگرنی شامل انجام تمرینات کششی می باشد که موجب کاهش تنش و آرامش بدن و مغز می شوند. فیزیوتراپیست می تواند تمرینات مناسب جهت کنترل میگرن را به بیماران آموزش دهد و پس از آن بیمار می تواند در منزل با تکرار حرکاتی که به او آموزش داده شده است، به پیشگیری از حمله میگرن و یا کاهش شدت آن کمک کند.

   • کایروپراکتیک یا درمان دستی

     کایروپراکتیک یا درمان دستی شامل برداشتن فشار از روی ستون فقرات میباشد. برخی معتقدند که سر دردهای میگرنی می توانند ناشی از وارد شدن فشار به سیستم عصبی گردن بر اثر قرار نگرفتن مهره ها در محل صحیح خود باشند. بنابراین با دستکاری ستون فقرات گردن و برداشتن فشار و تنش از روی آن می توان به رها شدن عصب ها و تسکین درد ناشی از این مشکل کمک کرد.

   • تحریک مغناطیسی مغز (rTMS)

     یکی از روش های غیر تهاجمی و نوین در درمان میگرن استفاده از دستگاه آر تی ام اس (rTMS) می باشد. در این روش پالس های الکترومغناطیسی با استفاده از این دستگاه به سر اعمال می شوند و قسمت هایی از مغز را که درگیر این بیماری هستند و فعالیت آن‌ها دچار اختلال شده را تحت تاثیر قرار می دهند و آن ها را مجددا فعال می کنند. این روش درمانی به ویژه در بیماران میگرنی که به دارو پاسخ نمی دهند، نتایج موثری را ارائه داده است.

   • اولتراسوند تراپی

     بیماران مبتلا به میگرن، ممکن است برخی مواقع در گردن خود مشکلاتی را احساس کنند که در این صورت روش هایی مانند اولتراسوند تراپی گردن می توانند در درمان آن ها نقش موثری داشته باشد. این روش به با استفاده از امواج مکانیکی گرمای عمقی درون بافت ها ایجاد می کند و بر اثر این گرمای ایجاد شده، جریان خون بهبود یافته و تنش های موجود در بافت کاهش می یابد که در نتیجه آن درد تسکین می یابد.

   • تحریک الکتریکی عصب (TENS)

     تحریک الکتریکی عصب (TENS) از طریق پوست یکی از رایج‌ترین روش های الکتروتراپی می باشد که در درمان سر دردهای میگرنی نیز کاربرد دارد. در این روش امواج مکانیکی با فرکانس پایین با هدف تحریک عصب و عضله به بافت های آسیب دیده اعمال شده و به این ترتیب مغز را به نسبت به تولید هورمون های طبیعی مسکن درد، یعنی انفکالین و اندورفین، تحریک می کند و علاوه بر این مسیر انتقال پیام درد به مغز را مسدود می کند. در واقع TENS این دو فرایند طبیعی را در بدن تحریک کرده و به این ترتیب به بهبود درد کمک می کند.

   • طب سوزنی

     در این روش سوزن های باریکی را در نواحی مختلفی و در نقاط مشخصی در پوست فرو می کنند. حقیقات نشان داده است که این روش نتایج مثبتی را در درمان سر درد ارائه داده است.

4. مدیتیشن

   مدیتیشن و تمرینات ذهنی می توانند استرس را که یکی از اصلی ترین محرک های میگرن می باشد را کاهش دهد. از دیگر مزایای آن می توان به بهبود کیفیت خواب، تقویت سیستم ایمنی و همچنین ارتقاء احساسات مثبت و از بین بردن افسردگی اشاره کرد.

5. یوگا

   همانطور که پیش تر نیز اشاره کردیم استرس یکی از عوامل ایجاد کننده سر دردهای میگرنی می باشد و هر تمرین و فعالیتی که در کاهش استرس نقش داشته باشد می تواند بر درمان میگرن نیز اثر مثبتی داشته باشد.
   یوگا یکی از روش هایی است که موجب آرام سازی مغز و بدن شده و کاهش تنش های عضلانی می شود. با آرام و شل شدن عضلات، رگ های خونی گشاد شده و جریان خون بهبود پیدا می کند. در نتیجه خون و اکسیژن بیشتری به سمت مغز هدایت می شوند که سر درد تسکین می یابد. انجام منظم تمرینات یوگا می تواند در کاهش تعداد دفعات حمله میگرن و همچنین کاهش شدت آن نقش موثری را داشته باشد.

علل ایجاد میگرن

به عواملی که در بروز سر دردهای میگرنی نقش دارند، محرک میگرن گفته می شود. البته ممکن است برخی از دردهای میگرنی بدون محرک شروع شوند. در ادامه به معرفی این محرک ها می پردازیم:

1. تغییرات هورمونی در زنان

   تغییر در سطح هورمون ها مانند نوسانات استروژن به طور مثال در دوره قاعدگی، بارداری و همچنین یائسگی از موارد تاثیر گذار در ایجاد سر دردهای میگرنی در اغلب زنان می باشد.

2. مصرف داروهای هورمونی

   مصرف برخی داروهای هورمونی مانند دارو های ضد بارداری خوراکی از دیگر مواردی هستند که در ایجاد سر دردهای میگرنی نقش دارند. با این حال مصرف این داروها در برخی زنان موجب کاهش بروز این نوع سر دردها می شود.

3. برخی نوشیدنی ها

   مصرف بیش از حد نوشیدنی های الکل دار به ویژه شراب و یا نوشیدنی های کافئین دار مانند قهوه در بروز این سر درد ها نقش دارند.

4. استرس

   استرس ها و فشار های روحی در محل کار و یا منزل می توانند موجب بروز سر دردهای میگرنی شوند.

5. محرک های حسی

   برخی از محرک های حسی همانند صداهای بلند، نورهای روشن، نورهای چشمک زن، بوهای شدید از جمله تینر و عطر و یا حتی دود، می توانند در بروز این عارضه نقش داشته باشند.

6. خواب نامنظم

   کم خوابی و یا خواب زیاد از دیگر موارد موثر در بروز این دردها در برخی افراد می باشند.

7. فعایت های فیزیکی

   انجام برخی فعالیت های بدنی شدید نیز می توانند موجب بروز درد های میگرنی شوند.

8. تغییرات آب و هوایی

   تغییرات به وجود آمده در آب و هوا و همچنین تغییر فشار هوا نیز ممکن است در ایجاد این دردها نقش داشته باشند.

9. برخی دارو ها

   برخی افراد به دلیل مصرف داروهای ضد بارداری و یا مصرف دارو های گشاد کننده عروق مانند نیتروگلیسیرین، در معرض تشدید میگرن قرار می گیرند.

10. مصرف برخی خوراکی ها

    مصرف غذاهای شور و یا فرآوری شده می تواند موجب ایجاد دردهای میگرنی شوند.

11. مواد افزودنی غذا ها

    مواد افزودنی مانند شیرین کننده ها و یا نگهدارنده های غذایی که در اغلب غذاها یافت می شوند نیز می توانند موجب تشدید میگرن شوند.

چه مواردی ریسک دریافت میگرن را افزایش می دهند؟

عوامل متعددی می توانند فرد را مستعد ابتلا به میگرن کنند که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم:

1. سابقه خانوادگی

   در صورتی که یکی از اعضای خانواده به این بیماری دچار باشند، احتمال ابتلای فرد به آن بالاتر می رود.

2. سن

   این بیماری می تواند در هر سنی رخ دهد، گرچه اغلب در سنین نوجوانی اتفاق می افتد. میگرن در طول 30 سالگی به اوج خود می رسد و در دهه های بعدی زندگی شدن آن کم می شود.

3. جنسیت

   زنان در مقایسه با مردان، سه برابر بیشتر دچار این بیماری می شوند.

4. تغییرات هورمونی

   تغییرات هورمونی در زنان می توانند باعث بروز سر دردهای میگرنی شوند، این دردها درست قبل و یا پس از شروع قاعدگی شروع می شوند. در دوران بارداری و یائسگی نیز که بدن دچار تغییرات هورمونی می شود، این بیماری رخ می دهد. میگرن به طور کلی پس از یائسگی بهبود می یابد و یا شدت آن به طور چشمگیری کاهش پیدا می کند.

سوالات متداول

1. میگرن در چه سنی شروع می شود؟

   این بیماری می تواند در هر سنی فرد را به خود مبتلا کند. علائم آن معمولا در دوران نوجوانی ظاهر شوند.

2. سر دردهای میگرنی هر چند وقت یک بار بروز می کنند؟

   در برخی افراد این دردها در سال یک بار و در برخی افراد دیگر ممکن است در طول هفته، چند بار دچار آن شوند.