شکستگی مچ دست (کالیس) | درمان شکستگی کالیس با فیزیوتراپی و ورزش

شکستگی و آسیب های دست از جمله موارد رایج در شکستگی استخوان بوده است. این شکستگی عملکرد فعالیتی و حرکتی دست را دچار اختلال کرده و از کیفیت آن می کاهد. امروز دراثر تصادفات، زمین خوردن، سوانح و فعالیت های ورزشی نواحی مختلف دست دچار آسیب و شکستگی می شوند. یکی از مهم ترین نواحی که شایع ترین نوع شکستگی در دست می باشد، شکستگی مچ دست است. مچ دست به دلیل تحرک زیاد و استخوان های ظریف، بیشتر دچار شکستگی و آسیب می شود.

علائم شکستگی مچ دست

1.  درد زیاد موقع مشت کردن دست که در هنگام حرکت دادن دست و یا فشار دادن مچ شدید می شود.
2.  تورم
3.  موقع لمس کردن حساس است
4.  کبودی
5.  تغییر فرم مچ دست به عنوان مثال خم شدن آن

دلایل شکستگی مچ دست

1. زمین خوردن: به طوری که در هنگام زمین خوردن دست ها باز باشد.
2.  جراحت های ورزشی: غالبا در ورزش هایی از قبیل صخره نوردی، اسنوبورد و یا اسکیت که دارای برخوردهای فیزیکی هستند و احتمال زمین خوردن در آن ها بالاتر می باشد، شکستگی مچ دست بیشتر اتفاق می افتد.
3.  تصادفات رانندگی: تصادف با موتور که معمولا در این حادثه چندین قسمت دست بیمار آسیب میبیند و در بیشترین موارد دیده شده نیاز به جراحی دارد.
   با توجه به میزان آسیب، پس از این که مچ آسیب دیده بهبود پیدا کرد، فیزیوتراپی انجام می شود و هزینه فیزیوتراپی مچ دست نیز متغیر می باشد.

تشخیص شکستگی مچ دست

شکستگی مچ دست بعد از معاینه پزشک، و با انجام آزمایشات و عکس برداری ها تشخیص داده می شود. راه های تشخیص شکستگی مچ دست عبارتند از :

1. رادیو لوژی

   در این آزمایش با استفاده از اشعه ایکس، از ناحیه مچ دست عکس برداری می شود. امواج با طول موج کوتاه و توسط بافت ها و به طور متفاوت جذب می شوند.

2. سی تی اسکن

   گاهی شکستگی ها با اشعه ایکس مشخص نمی شوند و برای مشاهده دقیق تر بافت های نرم و رگ های خونی سی تی اسکن انجام می شود.

3. ام آر آی

   در این روش حساس و دقیق، شکستگی های جزئی و آسیب رباط ها با دقت بالا نشان داده شده و مشخص می شوند.( با امواج رادیویی و مگنت های قوی و با دقت کامل از استخوان ها، بافت ها، رباط ها ... مچ دست عکس برداری می شود.)

انواع شکستگی مچ دست

دست یکی از نواحی حرکتی فعال و پر کاربرد در بدن بوده که اهمیت زیادی در عملکرد افراد دارد و می تواند به دلایل گوناگون دچار آسیب و درد شود. یکی از شکستگی های رایج و شایع در دست، شکستگی مچ دست می باشد. این شکستگی انواع مختلفی داشته و در بخش های مختلفی اتفاق می افتد.

1. شکستگی استخوان مچ دست بدون جابجاشدن استخوان

   در این حالت استخوان‌ها در جای اصلی خود ثابت مانده اند که اصولا با گچ گرفتن و یا بی حرکت نگه داشتن استخوان بهبود پیدا می کند و درمان می شود. تقریبا هر 14 روز یکبار از مچ دست بیمار عکس رادیولوژی می گیرند تا مطمئن شوند که استخوان جابه جا نشده است و به بهترین شکل بهبود پیدا می کند. حدود 6 هفته زمان می برد تا استخوان‌ها بهبود پیدا کنند و جوش بخورند. در این مرحله پزشک می تواند گچ را بردارد و بعد از گذشت حدود ده هفته بیماران می‌توانند مجددا فعالیت ها و ورزش های سنگینی که انجام می دادند را دوباره شروع کنند. البته برای بهبود کامل حتما لازم است دوره فیزیوتراپی دست برای مچ شکسته را بگذرانند. شکستگی‌ مچ دست همراه با جا به جا شدن استخوان ها که استخوان های مچ دست در محل آسیب دیده از جای اصلی خود جا به جا شده اند، برای برگرداندن استخوان به جای اصلی خود نیاز به عمل جراحی است که در این عمل ها اصولا یک برش از کف دست بیمار تا مچ دست بوجود می آورند و استخوان ها را در جای خود می گذارند و سپس یک پلیت در محل آسیب دیده پیچ می کنند تا از حرکت مچ دست جلوگیری کند و تا درمان و بهبودی کامل مچ دست بی حرکت بماند. پس از عمل جراحی حدود شش هفته دست بیمار باید در گچ باشد و بعد از گذشت سه ماه با کمک فیزیوتراپیست، مچ دست بیمار به حالت اول بر می گردد و بهبودی کامل پیدا می کند.

2. شکستگی استخوان مچ دست با جابجاشدن استخوان

   در این نوع شکستگی قسمتی از استخوان جا به جا می شود. ولی مچ دست هنوز در وضعیت نرمال خود قرار دارد. معمولا این نوع شکستگی ها بدون جراحی انجام می شوند.

3. شکستگی استخوان مچ دست از نوع باز

   شدیدترین و حاد ترین نوع شکستگی مچ دست، شکستگی باز می باشد که در این شکستگی چندین قسمت از استخوان دچار شکستگی می شود. این نوع شکستگی عموما به جراحی نیاز دارد و بعد از آن برای بهبود در عملکرد و توانبخشی دوباره نیاز به فیزیوتراپی و انجام تمرینات مناسب و مخصوص ورزشی می باشد.

انواع شکستگی مچ دست با توجه به استخوان و ناحیه

شکستگی مچ دست را با توجه به اینکه کدام استخوان دچار شکستگی شده به سه شکستگی اصلی کالیس، اسمیت و اسکافوئید تقسیم می کنند :

1. شکستگی اسکافوئید

   یکی از انواع شکستگی رایج مچ دست، شکستگی اسکافوئید می باشد. اسکائوفید یکی از استخوان هایی است که به سمت شست دست قرار گرفته و هنگام زمین خوردن با کف دست، احتمال شکستگی آن بسیار زیاد می باشد.

2. شکستگی اسمیت

   در ناحیه ساعد دست، استخوان بلندی به نام رادیوس قرار گرفته که باعث اتصال مچ دست به آرنج می شود. زمانیکه رادیوس یا اسمیت، دچار آسیب شکستگی شوند، قطعه شکسته شده تکان خورده و منحرف می شود.

3. شکستگی کالیس

   این شکستگی در قسمت نزدیک به مچ دست اتفاق افتاده و باعث تغییر شکل مچ دست (بد شکل شدن آن) می شود.
   

   عوارض شکستگی های کالیس

   • بد جوش خوردن
   • نیمه در رفتگی
   • پارگی تاندون راست کننده انگشت شست
   • آتروفی سودک
   • محدودیت حرکتی و خشکی انگشتان دست

روش های درمان شکستگی مچ دست

برای درمان شکستگی مچ دست از چندین روش متفاوت استفاده می شود. جوش خوردن و توابخشی شکستگی و همچنین بهبود عملکرد مچ دست به شدت شکستگی بستگی دارد و با توجه به نوع و شدت شکستگی درمان انجام می شود.

1. جا اندازی شکستگی مچ دست

   در شکستگی های باز و با جا به جایی، جوش خوردن استخوان نیاز به جااندازی دارد. جااندازی شکستگی مچ دست بیشتر به صورت باز انجام می شود که مراحل آن عبارتند از:
   • پزشک ابتدا قطعات جدا شده مچ دست را تفکیک می کند.
   • سپس با بیهوشی و یا استفاده از داروهای خاص، باعث شل شدن عضلات ساعدی شده و به راحتی شکستگی ها را جدا می کند.( برای جدا کردن قطعات شکسته شدهف پزشک به سمت پای بیمار ایستاده و سپس با دستان خود کف دست بیمار را می گیرد و به سمت خودش می کشد.) با ایجاد کشش باعث جدایی قطعات می شود. پزشک قطعه ی جابه جا شده را به سمت جلو برده و سعی می کند دوباره قطعات را در کنار هم قرار دهد

2. محدود کردن حرکت مچ دست با استفاده از گچ و آتل

   بعد از جا اندازی، برای جوش خوردن بهتر استخوان، پزشک ناحیه شکسته شده را مدتی بدون حرکت و ثابت نگه می دارد و با گچ گیری و یا آتل بندی مانع حرکت مچ دست می شود. گچ گیری مچ دست، از ناحیه بازو شروع شده و به کف دست ختم می شود. گاهی قبل از گچ گرفتن، پزشک محل شکستگی را آتل بسته تا استخوان ثابت بماند. با این کار فضای محدودی برای تورم مچ دست ایجاد شده و با کم شدن و کاهش تورم، گچ گیری را انجام می دهد.

3. جراحی مچ دست شکسته و پین گذاری آن

   گاهی شکستگی بسیار شدید و ناپایدار بوده و بعد از جااندازی، قطعات شکسته شده نمی توانند کنار هم قرار بگیرند. در نتیجه پزشک بعد از انجام رادیو گرافی و معاینات لازم، زمانی که تشخیص داد شکستگی از نوع ناپایدار است، قطعات شکسته به طور بسته جااندازی کرده و با جایگذاری پین، این قطعات را فیکس و ثابت نگه می دارد تا مجددا جابه جا نشوند.( پین ها را از پوست به داخل قطعات شکسته شده وارد کرده و قطعات را به یکدیگر متصل می کند.)

حرکات فیزیوتراپی و ورزشی مچ دست

1. خم و راست کردن آرنج : آرنج دست آسیب دیده خود را به سمت بالا خم کرده و به سمت پایین آورده و صاف کنید. (10 بار)
2. خم کردن مچ دست: ابتدا قسمت ساعد دستتان را روی یک سطح مانند میز قرار بدهید. سپس مچ دست و انگشتان خود را طوری روی میز قرار دهید که دستتان از مچ آویزان باشد. (لبه میز) مچ دست خود را آرام به سمت جلو و بعد به سمت عقب خم کنید. (نباید دردی احساس کنید و فقط باید یک کشیدگی خفیف و متوسط را احساس کنید.) این حرکت را 10 مرتبه انجام دهید.
3. خم کردن مچ به چپ و راست(طرفین): قسمت ساعد دستتان را روی میزی قرار بدهید. مچ دست و انگشتان خود از میز آویزان کنید. مچ دستتان را خیلی آرام و تا جایی که درد احساس نشود، به چپ و راست خم کنید. ( این تمرین را 10 بار انجام دهید.
4. چرخاندن ساعد: آرنج دستتان را از بغل به بدنتان بچسبانید. سپس 90 درجه چرخانده و خیلی آرام کف دست خود را به سمت بالا و پایین بچرخانید.( این حرکت را تاجایی انجام بدهید که احساس درد نکنید و فقط کیدگی خفیفی را احساس کنید.) 10 بار انجام شود.

چگونه می توان از شکستن مچ دست جلوگیری کرد؟

اگر پوکی استخوان دارید، توجه داشته باشید که استخوان شما بسیار ضعیف بوده و باکوچکترین ضربه به راحتی می شکند. همچنین جوش خوردن آن بعد از شکستگی بسار سخت است. پس برای جلوگیری از این اتفاق بهتر است حتما به پزشک مراجعه کنید تا وضعیت شما را بررسی کرده و به بهبود سلامت استخوان شما بپردازد.
گزینه دوم برای پیشگیری و جلوگیری از آسیب هایی مانند شکستگی مچ دست، انجام تمرینات فیزیوتراپی می باشد. ابتدا فیزیوتراپیست انواع مختلفی از ورزش ها، نرمش ها و تمرینات تقویتی را به فرد آموزش می دهد و کمک می کند تا استخوان های قوی تری داشته باشد و در برابر ضربه ها و فضارها کمتر دچار آسیب در ناحیه مچ دست شود.
استفاده از مچ بند به تسکین درد و ثابت نگه داشتن مفصل بسیار کمک کرده و یتوان جهت جلوگیری از اسیب های احتمالی از آن ها استفاده کرد. این مچ بند ها شامل موارد زیر می شوند:

1. اسپلینت کوک اپ دست: این مچ بند مناسب کسانی می باشد که دچار دردهای مزمن و خفیف و حتی متوسط بوده و یا مفصل مچ و رباط دستشان آسیب دیده است. ساختار آن طوری هست که قسمت انگشت شست باز بوده و شست می تواند حرکت کند. این مچ بند برای شکستگی های بوکسورها، کشش مچ دست، پیچ خوردگی ها و آسیب های بافتی، جابه جایی ناگهانی و انقباض های شدید ماهیچه مچ دست از آن استفاده می شود.
2. مچ بندهای کامپیوتری : امروزه استفاده از کامپیوتر و کار با آن افزایش پیدا کرده و افراد زیادی روزانه درحال کار با کامپیوتر هستند. مچ بندهای کامپیوتری برای حفاظت از مچ دست این افراد طراحی و تولید شده است. (استفاده از این مچ بند استرس و فشار وارد بر مچ دست را کاهش می دهد.)
3. ارتز مچ دست : این نوع مچ بند برای ورزش مناسب و سبک می باشد و یک پوشش مناسب برای مچ دست است. این مچ بند قابلیت تنفس داشته و به راحتی و خیلی سریع باز و بسته می شود.
4. بریس مچ دست مولر : این مچ بند برای انواع صدمات طراحی شده و یک مچ بند ایده آل است. همچنین دارای موادی با قابلیت تنفس می باشد.
5. مچ بند قابل تنظیم : این نوع مچ بند، بسیار راحت و قابل تنظیم بوده و از مواد مشبک ساخته می شود.
   این مچ بند برای از بین بردن دردهای ناشی از پیج خوردگی، جلوگیری از خطر آسیب و شکستگی مچ دست استفاده می شود.

مراقبت های بعد از شکستگی مچ دست

زمان بهبود و جوش خوردن استخوان شکسته شده مچ دست، با توجه به شرایط بیمار و مراقبت ها متفاوت است. در حالت معمول شکستگی بعد از 6 هفته بهبود یافته و گچ را از دست باز می کنند. در شکستگی های بدون جا به جایی حدود 3 تا 4 هفته در گچ بوده و سپس گچ را بر می دارند.
پس از اینکه گچ از دست برداشته شد، برای تسریع در درمان و بههبود عملکرد و همچین کاهش درد و تورم باید یکسری مراقبت ها انجام بگیرد که شامل موارد زیر می شوند:

1. مچ دست را بالاتر از سطح قلب قرار دهید.
2. به طور مکرر و مرتب انگشتان دست خود را باز و بسته کنید. (تقویت عضلات)
3. برای جلوگیری از خشکی مفصل بدون اینکه فساری بر دست خود وارد کنید دست خود را به کمک دست سالمتان به بالای سرتان برده و پایین بیاورید.( هرچند روز 1 بار انجام شود.)
4. تحت نظر پزشک و فیزیوتراپیست شروع به انجام درمان ها و تمرینات فیزیوتراپی لازم کنید.

فیزیوتراپی مچ دست، بعد از باز کردن گچ برای توابخشی و بهبود سریع شکستگی و عملکرد مناسب و با کیفیت فیزیوتراپیست به فیزیوتراپی مچ دست بیمار می پردازد. این فیزیوتراپی در جهت موارد زیر انجام می شود:

1. بهبود و بازگشت عملکردی برای انجام فعالیت های روزانه
2. تقویت عضلات و از بین بردن خشکی مفاصل و عضلات با استفاده از تمرینات و روش های درمانی مانند ماساژ درمانی، کایروپراکتیک
3. کاهش و تسکین درد و ورم به کمک گرما و سرما درمانی ،تحریکات الکتریکی (شاک ویو، الکتروتراپی، مگنت تراپی، لیرزدرمانی، اولتراسوند و....)

عوارض شکستگی کالیس

در بسیاری از موافع شکستگی کالیس بدون هیچ مشکلی جوش خورده و فرد به زندگی طبیعی خود باز میگردد. اما گاهی اوقات به علت فاکتورهای مختلف اعم از نوع جراحی، نوع بیحرکتی، نوع گچ گیری، فعالیت فرد ، سن فرد و بیماریهای همراه و ... ممکن است این پروسه با اختلالاتی روبه رو گردد. اولین مشکل، بد جوش خوردن شکستگی است که معمولا در صورتیکه شکستگی جا به جایی داشته باشد و به خوبی فیکس نشده باشد این اختلال ایجاد میگردد که موجب بدشکلی استخوانی میشود. مشکل بعدی نیمه دررفتگی بین استخوانهای ساعد یعنی رادیوس و اولنا است که این مشکل معمولا در اثر جوش خوردن نامناسب استخوان رادیوس ایجاد شده و فرد در هنگام چرخش ساعد درد احساس میکند.از دیگر موارد میتوان به فشار آمدن به عصب بویژه عصب مدین، محدودیت حرکتی انگشتان و مچ دست که این معمولا به دنبال توانبخشی ضعیف و عدم تحرک اتفاق می افتد و آتروفی سودک اشاره نمود.