پیچ خوردگی مچ پا | علل، انواع، تشخیص و روشهای درمان

رباط پا به نوارهای بسیار محکمی گفته می شود که استخوان های مچ پا را در کنار یکدیگر قرار می دهند. وظیفه رباط ها این است که مفاصل را پایدار نگه دارند و کمک کنند که حرکات مفصل ها به درستی انجام شود. پیچ خوردگی هنگامی رخ می دهد که یک فشار غیر طبیعی به رباط ها وارد شود که در بیشتر مواقع هنگام پیچ خوردگی رباط های بیرونی دچار حادثه می شوند.
خیلی از افراد فکر می کنند پیچ خوردگی مچ پا (Sprained Ankle) هنگامی رخ می دهد که حتماً باید در حال انجام فعالیت های بسیار سختی باشند، ولی ممکن است زمانی که در هنگام پیاده روی هستید، تعادل شما به هم بخورد و پای شما دچار پیچ خوردگی شود که در بیشتر مواقع این پیچ خوردگی به طرف داخل اتفاق می افتد که به این پیچ خوردگی، رباط خارجی می گویند. نوع دیگری از پیچ خوردگی وجود دارد که به آن پیچ خوردگی میانی گفته می شود. این پیچ خوردگی هنگامی رخ می دهد که مچ پا به طرف مخالف پا یعنی طوری که کف پا به سمت بیرون قرار می گیرد، می پیچد که این نوع پیچ خوردگی خیلی کم رخ می دهد.

علت پیچ خوردگی مچ پا

پیچ خوردگی مچ پا ممکن است برای هر شخصی اتفاق بیفتد. افراد ورزشکار، کودکان، بزرگسالان و افراد پیر می توانند دچار پیچ خوردگی مچ پا شوند. این آسیب ممکن است هنگامی که در حال انجام تمرینات ورزشی هستید و یا هنگامی که در حال قدم زدن و یا دویدن هستید، رخ دهد. از جمله علت های پیچ خوردگی مچ پا می توان به موارد زیر اشاره نمود:

1. افتادن از مکانی که دارای ارتفاع می باشد.
2. پیچ خوردگی ممکن است هنگام پیاده روی یا دویدن رخ دهد.
3. پریدن از روی یک مانع.
4. ممکن است شما از روی یک وسیله ای‌ بپرید و هنگامی که می‌ خواهید فرود بیایید پایتان پیچ بخورد. این آسیب ممکن است به دلیل پوشیدن کفش های پاشنه بلند هم رخ دهد.
5. ممکن است شما هنگام بالا رفتن از کوه لغزشی داشته باشید که این منجر به پیچ خوردگی مچ پای شما می شود.

انواع پیچ خوردگی و درجات آن

پیچ خوردگی مچ پا یا همان رگ به رگ شدن پا می تواند یک آسیب خفیف و یا یک آسیب شدید باشد. این آسیب با توجه به میزان درد و ناراحتی ایجاد شده در پا و علائم و عوارض آن به سه درجه اصلی تقسیم بندی می شود:

1. پیچ خوردگی درجه ۱

   این نوع پیچ خوردگی خفیف و جزئی بوده و فقط موجب کشیدگی خفیف رباط های مچ پا می شود که به دنبال آن فرد دچار درد کم و همچنین کمی تورم در ناحیه مچ پا می گردد.

2. پیچ خوردگی درجه ۲

   این نوع پیچ خوردگی از نوع متوسط بوده که در آن ممکن است کشیدگی رباط به قدری شدید بوده باشد که فرد دچار پارگی بخش کوچکی از رباط مچ پا شود. به دنبال این آسیب، مفصل مچ شل شده و فرد در ناحیه مچ پای خود با درد شدید و تورم مواجه می شود.

3. پیچ خوردگی درجه ۳

   این نوع پیچ خوردگی بسیار شدید و از نوع حاد بوده که با کشیدگی بیش از حد رباط، رباط به طور کامل پاره می شود. در این نوع پیچ خوردگی، فرد دچار درد بسیار شدید در ناحیه مفصل مچ پا شده و در ناحیه مفصل مچ پا تورم بسیار شدید به همراه ناپایداری، ضعف و شل شدگی عضلات مشاهده می شود و فرد نمی تواند مچ پای خود را تکان دهد و یا روی پای خود بایستد.

عوارض و آسیب های بعد از پیچ خوردگی

ممکن است وقتی پای شما پیچ می خورد، شما استراحت کاملی انجام ندهید و شروع به فعالیت های روزانه خود کنید. در این موارد پیچ خوردگی ها دائماً تکرار می شوند و همچنین ممکن است شما درمان مناسبی برای پیچ خوردگی پای خود انجام نداده باشید که هر کدام از این ها دارای عوارضی می باشد که ما در زیر توضیح میدهیم:

1. دردهای دائمی مچ پا
2. بی ثبات بودن مفاصل مچ پا
3. ملتهب شدن مفاصل مچ پا
4. مفصل های مچ پا دچار آرتروز می شوند

اقدامات درمانی بعد از پیچ خوردگی مچ پا

1. اقدامات اولیه بلافاصله پس از پیچ خوردگی مچ پا

   هنگامی که مچ پای شما پیچ می خورد، باید یک سری اقدامات اولیه را انجام دهید تا بعد نزد پزشک بروید. شما باید استراحت داشته باشید و از بانداژ برای ثابت نگه داشتن مچ پا استفاده کنید. بعد از آن کمپرس یخ و بالا نگه داشتن پا جزو اقدام های اولیه محسوب می شود. هر کدام از این عمل ها می تواند التهاب پای شما را کمتر نماید. اما باید در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.

2. تشخیص پیچ خوردگی مچ پا

   شما بعد از اینکه اقدامات اولیه را انجام دادید، نزد پزشک می روید. پزشک برای اینکه تشخیص دهد میزان آسیب دیدگی شما چقدر است، معاینه کامل انجام می دهد. به این صورت که ناحیه آسیب دیده را مورد بررسی قرار می دهد تا متوجه شود دامنه حرکتی شما چقدر است و دارای چه میزان دردی می باشید و بعد از آن با کمک یک سری از آزمایش ها و تصویربرداری ها به شما کمک می کند. آزمایش هایی که پزشک برای شما تجویز می کند عبارتند از:

   1. اشعه ایکس

      هنگامی که پزشک به شما می گوید با اشعه ایکس تصویربرداری کنید، برای این است که تشخیص دهد شکستگی در کدام قسمت از استخوان رخ داده و اشعه ایکس تصویر کاملاً دقیقی از استخوان مچ پای شما می گیرد.

   2. ام آر آی

      ام آر آی گونه دیگر از تصویر برداری می باشد. این تصویر برداری ها سه بعدی و با امواج رادیویی، مغناطیسی قوی انجام می گیرد که ام آر آی ساختارهای داخلی نرم مچ پا و رباط ها را به وضوح نشان می دهد.

   3. سی تی اسکن

      در سی تی اسکن پزشک با کمک اشعه ایکس، عکس و تصاویر سه بعدی تمام جزئیات استخوان های مفصل شما را تصویر برداری می کند.

   4. سونوگرافی

      هنگامی که پزشک برای شما سونوگرافی را تجویز می کند، توسط تصویر برداری سونوگرافی، شما می توانید از مچ پای تاندون ها و رباط های خود تصویر داشته باشید.

درمان پیچ خوردگی در کلینیک فیزیوتراپی

هدف از فیزیوتراپی این می باشد که شما بتوانید دوباره به فعالیت های روزانه خود به صورت قبل ادامه دهید. این اقدام هنگامی باید انجام شود که ورم مچ پای شما کاهش پیدا کرده باشد. در این مواقع شما به فیزیوتراپیست مراجعه می کنید. فیزیوتراپیست به شما کمک می کند دامنه حرکتی خود را دوباره بدست آورید و دارای قدرت شوید و انعطاف پذیری و درد پایتان را بهبود بخشید.
مواردی که برای کاهش درد و ورم صورت می گیرد:

1. اولتراسوند

   دستگاه اولتراسوند دارای یک سری گرد می باشد که درمانگر این سری گرد را مستقیماً بر روی پوست شما قرار می دهد. برای اینکه اصطکاک میان پوست و دستگاه ایجاد نشود، مقداری ژل را بر روی پوست شما قرار می دهد و بعد از آن با کمک امواج، بافت های آسیب دیده شما را تحریک می ‌کند. وقتی این فرکانس ها وارد بافت ها شود گردش خون تسریع می شود و دردهای شما کاهش پیدا می‌ کند.

2. تحریک الکتریکی

   توسط الکتروتراپی می توانید تمام دردهای مزمن و حاد خود را کاهش دهید. به این صورت که درمانگر یک جریان الکتریکی بسیار ضعیف را به تارهای عصبی شما وارد می کند. هنگامی که این تارهای عصبی تحریک شدند، می توانند از خود مواد مسکن طبیعی به نام اندروفین را آزاد کنند. این تحریکات الکتریکی همچنین کمک می‌ کنند مسیر انتشار سیگنال های درد به سمت مغز مسدود شوند که این عمل باعث می ‌شود تا دردهای شما کاهش پیدا کند.

3. لیزر پرقدرت

   لیزر تراپی یکی از درمان های نوین می باشد. به این صورت است که می توان نور لیزر را به صورت متمرکز برای درمان استفاده کرد، درمانگر می ‌تواند به وسیله لیزر تراپی طول موج های مختلف را تنظیم کند. این قابلیت باعث می شود تا پزشکان بتوانند با دقت بسیار زیادی بر روی بافت های کوچک بدن تمرکز کنند، به صورتی که تمام بافت های‌ آسیب دیده درمان شوند. لیزر ها دارای یک اشعه نوری تک رنگ و یکپارچه می باشند و به مقدار خاصی انرژی را با خود حمل می ‌کنند. این نورها از طریق پوست جذب بدن می شوند و بافتها به طور یک پارچه ترمیم می شوند. این درمان می تواند تمام دردهای مزمن و حاد شما را تسکین دهد.

درمان پیچ خوردگی مچ پا در منزل

روشهایی وجود دارد که شما می توانید در منزل برای اینکه بهبود یابید و درد خود را تسکین دهید انجام دهید. این روشها عبارتند از:

1. استراحت کردن

   شما باید در منزل استراحت کنید که این استراحت باعث می شود مچ پای شما بهبود یابد. هنگامی که در حال استراحت هستید، پای شما به یک ثبات کامل می رسد و ترمیم آغاز می شود.

2. یخ

   شما می توانید با قرار دادن یک کیسه یخ بر روی ناحیه آسیب دیده کمک کنید که جریان خون شما کاهش یابد و درد و ورم شما کمتر شود. توجه داشته باشید که یخ را مستقیماً بر روی ناحیه آسیب دیده قرار ندهید و آن را در داخل یک حوله بپیچانید و بعد از آن مورد استفاده قرار دهید.

3. بستن ناحیه آسیب دیده

   شما می توانید برای این که درد و تورم خود را کاهش دهید، با یک تکه پارچه ناحیه آسیب دیده را ببندید، ولی دقت کنید فشار زیادی به ناحیه آسیب دیده وارد نشود که در این صورت آسیب دیدگی شما بیشتر خواهد شد.

4. حرارت

   گرم کردن یکی دیگر از عوامل کاهش دادن نقطه آسیب دیده می شود. به این صورت که هنگامی که شما محل آسیب دیده را گرم می کنید، جریان خون در آن بیشتر می‌ شود و این کار به بهبود شما کمک می کند. شما می توانید ناحیه آسیب دیده را به مدت ۱۵ دقیقه گرم نگه دارید.

5. کشش

   می توانید وقتی مدتی از دوران استراحت شما گذشت، شروع به تمرین و حرکات کششی کنید. با کمک کشش عضلات می توانید گردش خون خود را بالا ببرید. قسمت هایی که بافت ها ضعیف شده اند، قدرت و توان را به آنها برگردانید. شما باید حداقل روزی چند مرتبه مچ پای خودتان را کشش دهید.

6. پیاده روی

   بعد از این که شما استراحت کافی انجام دادید و توانستید روی پای خود بایستید، می توانید با کمک پیاده روی مچ پای خود را بهبود بخشید. ولی دقت کنید بر روی پایی که مورد آسیب واقع شده است وزن بدن خود را نیاندازید.

7. ماساژ

   ماساژ یکی دیگر از روشهای خانگی می باشد که شما برای کاهش درد خود می توانید استفاده کنید. اگر از آسیب کمتری برخوردار هستید، می توانید خودتان در خانه نقطه آسیب دیده را ماساژ دهید و یا اینکه از یک فرد متخصص کمک بگیرید. ولی اگر ناحیه ناحیه آسیب دیده درد شدیدی دارد و بهتر است از ماساژ دادن اجتناب کنید.

8. بانداژ کردن

   یکی از مهمترین راهکارها برای اینکه شما هرچه سریعتر بهبود یابید، بستن پای خود و یا بانداژ می باشد. شما با کمک یک نوار باریک یا همان باند باید مچ پای خود را بانداژ کنید. این عمل نقش مهمی در ثابت نگه داشتن مچ پا انجام می دهد. در مراحل اولیه شما می توانید از بانداژ فشار آور که کمک می‌ کند تورم شما کاهش پیدا کند و یک سری مچ بندها‌ استفاده کنید، ولی در ادامه که رو به بهبود رفتید، می توانید از بانداژ های معمولی برای فیکس نگه داشتن پا استفاده کنید. کسانی که ورزشکار هستند برای اینکه دوباره دچار حادثه نشوند، می‌ توانند همیشه مچ پای خود را با این بانداژها محافظت کنند.

تمرینات ورزشی برای پیچ خوردگی مچ پا

1. تمرینات دامنه حرکتی

   هنگامی که مچ پای شما آسیب می بیند، دچار تورم و درد شدیدی می شوید که این باعث می شود دامنه حرکتی پای شما بسیار کمتر شود. با کمک یک فیزیوتراپیست خوب می توانید از یک سری تمرینات بی‌ خطر و مفید برای اینکه دوباره بتوانید به فعالیت های روزانه خود بازگردید کمک بگیرید.

2. تمرینات تقویت عضله

   هنگامی که شما برای بهبود به کلینیک فیزیوتراپی مراجعه می‌ کنید، متخصص فیزیوتراپی بر اساس میزان آسیبی که دیده اید، به شما مراحل درست و روش صحیح را برای تقویت عضلات به شما ارائه می دهد.

3. آموزش تعادل

   هنگامی که شما تمام برنامه های تمرینی فیزیوتراپی را به خوبی انجام دادید و توانستید تمام وزن بدنتان را روی مچ پایتان قرار دهید و به طور کامل نقطه آسیب دیده بهبود یافت، فیزیوتراپیست یک سری برنامه های تخصصی را به شما آموزش می دهد تا بتوانید تمام عضلات خود را در شرایط مناسب قرار دهید. با این روش می توانید هر گونه تغییرات محیطی را به خوبی پاسخ دهید.

4. آموزش های عملکردی

   وقتی زمان آن رسید که شما بهبودی کامل به دست آوردید و توانستید به راحتی راه بروید، فیزیوتراپ به شما یک سری فعالیت های اضافه را مبنا بر اینکه بتوانید به فعالیت های روزانه خود برسید، اضافه می کند. این برنامه ها‌ با توجه به معاینه مچ پایتان صورت خواهد پذیرفت.

5. آموزش های مرتبط با فعالیت های بیمار

   ممکن است بعضی از بیماران دارای یک شغل خاص بوده و یا ورزشکار باشند. بنابراین در این مواقع فیزیوتراپ برنامه های توانبخشی اضافی را که مناسب برای شغل و رشته ورزشی شما است در نظر می‌ گیرد و طراحی می‌ کند.

حرکات اصلاحی پیچ خوردگی مچ پا در منزل

کسانی که دچار پیچ خوردگی مچ پا شده اند به غیر از مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی، برای بهبود و عملکرد مچ پای خود می توانند تمرین هایی که در زیر به آن اشاره کرده ایم را در منزل انجام دهند:

1. کشش عضلات پشت ساق پا

   این تمرین به دو صورت انجام می شود که شامل موارد زیر می شوند:
   1. در ابتدا شما می توانید بر روی زمین یا بر روی یک مبل بزرگ بنشینید، پاهای خود را دراز کنید. به آرامی حوله ای دور سینه پای خود بگذارید. حوله را به سمت خود بکشید تا عضلات پشت ساق پایتان به آرامی کش بیاید. در این حالت بیست ثانیه بمانید و بعد رها کنید. شما می‌ توانید این حرکت را ده تا بیست بار در روز انجام دهید.
   2. در این ورزش شما باید توانسته باشید وزن بدنتان را به خوبی بر روی پای آسیب دیده قرار دهید. در این حرکت شما باید رو به روی یک دیوار بایستید و به اندازه نیم متر از دیوار فاصله بگیرید. در این حالت باید دست هایتان بر روی دیوار قرار داشته باشد. به حالتی که می خواهید دیوار را هل بدهید هر دو کف پای خودتان را بر روی زمین ثابت نگه دارید و پایی که آسیب دیده است به سمت عقب ببرید و بعد از آن به آرامی خود را به سمت جلو هل بدهید. این حرکت را به گونه ای انجام دهید تا کشش پشت ساق پا را احساس کنید. در این حالت ۲۰ ثانیه بمانید و بعد از آن رها کنید. این حرکت را می توانید ۱۰ تا ۲۰ بار بنا به نیاز تان انجام دهید.

2. دامنه حرکت نوشتن الفبا

   در این تمرین شما باید بر روی یک صندلی بنشینید و تنها با کمک انگشت شست پای خود و حرکت دادن مچ پای تان شروع به نوشتن حروف الفبا کنید.

3. تقویت عضلات

   شما برای اینکه بتوانید قسمت بیرونی مچ پای خود را تقویت کنید، باید به وسیله یک بانداژ کشی یک حلقه برای خود درست کنید. می ‌توانید یک سر آن را به پای میز و سر دیگر را در پای خود قرار دهید و سپس پاهای خود را همانطور که در درون حلقه قرار دارد، پاشنه پایتان باید بر روی زمین ثابت بماند و در این حالت شما پایتان را باید به سمت بیرون بچرخانید و دوباره به آرامی به حالت اولیه برگردانید. این تمرین را می توانید ۱۰ تا ۲۰ بار انجام دهید.

4. آموزش تعادل

   تعادل داشتن یکی از مهمترین بخش های توانبخشی محسوب می شود تا بتوانید از پیچ خوردگی ها جلوگیری کنید. در این تمرین شما می توانید از یک جسم به عنوان تکیه گاه مثل دیوار و یا اپن آشپزخانه استفاده کنید. دست خود را بر روی آن تکیه گاه قرار دهید و سعی کنید تمام وزن خود را بر روی پایی که آسیب دیده است حفظ کنید و در این حالت یک دقیقه بمانید. باید بتوانید کم کم این حرکت را افزایش دهید و روزی دو تا سه بار به مدت یک دقیقه این تمرین را انجام دهید. در طول روز هر موقع فرصت داشتید باید ایستادن بر روی یک پا را به عنوان فعالیت روزانه خود انجام دهید تا بتوانید در این کار مهارت کافی پیدا کنید. زمانی که شما در انجام این حرکت مهارت پیدا کردید، در اینجا می توانید تمرین خود را سخت تر کنید. به این صورت که باید با یک پا بر روی یک بالش تعادل خود را حفظ کنید و به مرور زمان، زمان انجام دادن این کار را افزایش دهید. وقتی توانستید بر این حرکت نیز مسلط شوید می توانید این کار را بر روی زمین با چشمان بسته انجام دهید.

پیشگیری از پیچ خوردگی مچ پا

برای اینکه از پیچ خوردگی پا جلوگیری کنید نکات زیر را رعایت کنید:

1. قبل از اینکه تمرینات ورزشی خود را شروع کنید، حتماً به درستی بدن خود را گرم کنید.
2. وقتی که در حال راه رفتن هستید و یا از کوه بالا می روید و یا بر روی سطح ناهموار راه می روید یا میدوید، باید خیلی مراقب مچ پای خود باشید.
3. کسانی که دچار پیچ خوردگی های مکرر می شوند می‌ توانند از نوارهای محافظ کننده مچ پا استفاده کنند.
4. برای هر فعالیت روزانه ای که دارید می توانید کفش های متناسب با آن فعالیت ها را استفاده کنید. خانم ها باید سعی کنند از کفش های پاشنه بلند کمتر استفاده کنند.
5. برای اینکه قدرت بدنی و انعطاف بدن خود را زیاد کنید، سعی کنید همیشه تمرینات تعادلی انجام دهید.