دررفتگی مکرر شانه | علل، علائم، تشخیص، انواع و روشهای درمان

شانه، این مفصل پرتحرک و مهم بدن می تواند به دلایل مختلفی دچار آسیب شود و به دنبال این آسیب در فعالیت های دست اختلال ایجاد کند. این آسیب دیدگی می تواند از یک ضرب دیدگی تا پارگی های تاندونی، شکستگی استخوان ها و.... را شامل شود. یکی از این آسیب ها که به صورت مکرر نیز می تواند اتفاق بیفتند، دررفتگی می باشد. دراین مقاله به دررفتگی شانه و همچنین دررفتگی های مکرر و بهترین روش های درمانی آن از جمله فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی مناسب آن پرداخته و شما را با علائم، انواع، علت و تشخیص و پیشگیری از این عارضه نیز آشنا می کنیم.

دررفتگی شانه چیست؟

هنگامی که گوی ناحیه فوقانی استخوان هومروس دچار ضربه و فشار می شود، کاملا از جایگاه اصلی خود (حفره گلنوئید کاسه شانه) خارج شده و موجب ایجاد درد و ناراحتی در شانه می گردد. در اصطلاح به این اتفاق دررفتگی مفصل شانه می گویند. با آسیب های پی در پی و مکرر به مفصل شانه و نیمه دررفتگی های پشت سرهم مفصل، عارضه دررفتگی مکرر در شانه ایجاد می شود.

علائم دررفتگی های مکرر شانه

عارضه دررفتگی شانه در افراد مختلف، علائم و نشانه های متفاوتی در شانه، بازو، کتف و دست ایجاد می کند. این نشانه ها عبارتند از:

1. حس درد: دررفتگی مکرر شانه با احساس درد در بازو و شانه همراه بوده و به هنگام حرکت دادن بازو و شانه این درد تشدید می شود.
2. قرمزی، التهاب و تورم: یکی از نشانه های دررفتگی شانه، التهاب، قرمزی پوست و تورم در شانه و بازو می باشد.
3. برآمدگی: ایجاد برآمدگی و برجستگی در قسمت جلویی و یا پشت شانه از دیگر علائم دررفتگی مکرر شانه می باشد.
4. تغییر و تفاوت در شکل ظاهری: بعد از ایجاد عارضه دررفتگی مکرر شانه، شانه آسیب دیده، تغییر شکل داده و ظاهر آن در مقایسه با شانه سالم تفاوت خواهد داشت.
5. اسپاسم عضلانی: هنگام بروز آسیب دررفتگی شانه، ناحیه آسیب دیده سفت شده و عضلات شانه دچار خشکی و اسپاسم می شوند.
6. ایجاد ناراحتی در شانه و کتف : بعد از اینکه فرد دچار دررفتگی مفصل شانه شد، در ناحیه شانه، بازو، کتف و حتی گاهی دست، دچار بی حسی و ضعف شده و احساس سوزش خواهد داشت.

علل دررفتگی شانه

شانه از مفاصل مهم، کاربردی و ناپایدار بدن بوده و می تواند به دلایل مختلفی دچار آسیب هایی از جمله دررفتگی شود. دلایل دررفتگی شانه عبارتند از:

1. واردشدن ضربه و فشار: یکی از دلایل اصلی و مهم آسیب های مفاصل بدن از جمله دررفتگی شانه و کتف، وارد شدن ضربه و فشار با شدت و سرعت زیاد می باشد. این ضربه و فشار موجب خارج شدن مفصل شانه از جای اصلی خود شده و در نتیجه عارضه دررفتگی شانه اتفاق می افتد. به طور معمول در این وضعیت، بازو به سمت خارج و در حالت باز شده قرار می گیرد. این ضربه و فشار بیشتر در هنگام تکل در فوتبال یا سقوط از دوچرخه، زمین خوردن و... اتفاق می افتد.
2. سوانح و فعالیت ها: گاهی علت ایجاد دررفتگی شانه و خارج شدن آن از جایگاه اصلی خود، ضعیف شدن رباط ها و تاندون های شانه می باشد. ضعف تاندون ها و رباط ها موجب ضعف مفصل شانه و آسیب پذیر تر شدن آن می شود. در نتیجه با کوچکترین ضربه و فشار، این مفصل ناپایدار از جایگاه اصلی خود خارج شده و دچار در رفتگی های مکرر می شود. ورزش ها و فعالیت های ورزشی از جمله تنیس، شنا، والیبال، بیسبال و.... می توانند موجب ایجاد این عارضه در شانه و کتف شوند. هنگام ورزش والیبال، دست به سمت بالا کشیده شده و عضلات چرخاننده شانه و رباط ها تحت کشش و فشار قرار می گیرند. این اتفاق موجب ناپایدارتر شدن شانه شده و می تواند در نهایت موجب ایجاد دررفتگی مکرر شانه شود.
3. ناپایداری مفصل شانه: یکی از دلایل ایجاد دررفتگی شانه ناپایداری مفصل شانه می باشد. این عارضه نیز به دلایل مختلفی اتفاق می افتد. گاهی به دلیل قرار گیری نامناسب شانه و بدن در هنگام خواب، نشستن و انجام فعالیت های روزانه و گاهی به دلیل مشکلات ژنتیکی و مادرزادی مفصل شانه دچار ناپایداری بیشتر شده و آسیب پذیرتر می شود، در نتیجه موجب ایجاد دررفتگی شانه می شود. افرادی که به دلیل ناپایداری مفصل شانه دچار این عارضه می شوند، به طور معمول رباط های ضعیف و سستی داشته و ممکن است بدن آن ها مفاصل کاذب و یا پرتحرک داشته باشد.

تشخیص عارضه دررفتگی مکرر شانه

بعد از اینکه فرد احساس دررفتگی در مفصل شانه خود را داشت و علائم و نشانه هایی از دررفتگی در شانه او دیده شد، به پزشک مراجعه کرده و پزشک طی چندین آزمایش به بررسی وضعیت شانه و همچنین سوابق آسیب و بیماری ها فرد پرداخته و سپس اقدام به درمان می کند. این آزمایشات عبارتند از:

1. بررسی فیزیکی: پزشک با مشاهده شانه و مقایسه آن با شانه سالم فرد، بررسی پایداری شانه، انجام حرکت فیزیکی مختلف و همچنین بررسی درد و تورم و برجستگی موجود در قسمت جلویی و یا عقبی شانه، تا حدودی میزان و نوع آسیب را تشخیص می دهد.
2. بعد از بررسی های لازم برای به دست آوردن اطلاعات دقیق تر و همچنین مشخص شدن علت عارضه و قسمت آسیب دیده به طور کلی، از ناحیه شانه و با استفاده از اشعه ایکس، عکس برداری می کند.
3. بعد از گرفتن عکس توسط اشعه ایکس، پزشک برای تشخیص دقیق تر، آزمایشات سی تی اسکن و ام آر آی را نیز انجام می دهد. ام آر آی نسبت به روش های تشخیصی دیگر دقیق تر بوده و بافت های آسیب دیده و میزان آسیب دیدگی را به خوبی مشخص می کند.

انواع دررفتگی شانه

دررفتگی مفصل شانه با توجه به میزان آسیب، انواع مختلفی داشته و به شکل زیر طبقه بندی می شود:

1. دررفتگی های شدید: این دسته از دررفتگی ها دررفتگی های مکرر بوده و برای درمان به جراحی و تثبیت مفصل شانه نیاز دارند.
2. دررفتگی های متوسط: این دسته از دررفتگی ها یکبار در مفصل شانه اتفاق افتاده و موجب خارج شدن مفصل از جایگاه اصلی خود می شود.
3. نیمه دررفتگی: این نوع دررفتگی به طور کامل اتفاق نیفتاده و فقط باعث جابجایی کمی در مفصل شانه می شود و مفصل را به طور کامل از جایگاه اصلی خود خارج نمی کند.

روش های درمان دررفتگی شانه

عارضه دررفتگی شانه با توجه به میزان و علت دررفتگی به روش های مختلفی مورد درمان قرار می گیرد. این روش های درمانی موجب بهبود شانه و همچنین جلوگیری از آسیب بیشتر آن می شود. روش های درمانی دررفتگی شانه عبارتند از:

1. درمان های اولیه دررفتگی شانه

   بخش ابتدایی و خانگی درمان در هر عارضه ای به درمان های خانگی اختصاص دارد و این درمان ها شامل چندین روش و نکته مراقبتی می باشند. البته باید گفت این درمان ها به تنهایی نمی توانند به بهبود دررفتگی شانه کمک کنند. در نتیجه درمان های اولیه حتما باید به همراه درمان های اصلی و مهم از جمله فیزیوتراپی و جراحی باید انجام شوند تا درمان نتیجه مثبت و بهتری داشته باشد. این مراقبت ها و درمان ها عبارتند از:
   1. استفاده از کمپرس های گرم و سرد به مدت زمان معلوم و دفعات تجویز شده
   2. استفاده از شانه بند و بریس های طبی به منظور ثابت نگه داشتن شانه و کاهش درد و تورم
   3. ماساژ ناحیه آسیب دیده شانه با استفاده از حوله گرم و یا آب ولرم و گرم
   4. مصرف داروهای مسکن در جهت کاهش درد
   5. انجام نرمش ها و تمرینات سبک ورزشی جهت کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی و جلوگیری از اسپاسم عضلانی

2. تمرینات ورزشی برای درمان دررفتگی شانه

   این بخش از درمان های فیزیوتراپی با استفاده از ورزش و نرمش های تجویز شده توسط فیزیوتراپیست و با اجازه پزشک صورت می گیرد. این تمرینات به بهبود وضعیت شانه و دررفتگی آن، اسپاسم های عضلانی، تقویت عضلات و همچنین انعطاف پذیری و افزایش دامنه حرکتی شانه (قبل و بعد از جراحی ) و جلوگیری از آسیب های شدیدتر به شانه کمک می کند. کلیه تمرینات نرمشی و ورزشی کششی و تقویتی توسط فیزیوتراپیست و با توجه به میزان آسیب و دررفتگی شانه، نوع، علت و ناحیه آسیب دیده در کلینیک فیزیوتراپی رامتن تعیین و تنظیم می شود. این تکنیک های ورزشی عبارتند از:
   1. حرکت آونگ: برای انجام این حرکت ابتدا بایستید و کمر خود خم کرده و یک از باززوهای چپ خود را آویزان کنید. برای شروع حرکت بدن را حرکت داده و خیلی آرام بازوی خود را به سمت جلو بیاورید و سپس عقب ببرید. این حرکت چرخشی را در الگوی دایره ای و مانند حرکت آونگ انجام دهید.
   2. حرکت ایزومتریک چرخش به داخل و خارج: برای انجام چرخش به سمت داخل، در حالیکه مقابل چارچوب و یا در کنار و گوشه دیوار ایستاده اید. آرنج دستتان را در کنار بدن برده و سفت و منقبض کنید. سپس ساعد را نسبت به بازو در زاویه قائمه ای قرار دهید. کف دستتان را در حالی که انگشت شست به سمت بالا قرار گرفته بر روی دیوار قرار دهید. برای انجام چرخش به سمت خارجی نیز در همین حالت و درحالیکه پشت دستتان بر روی دیوار قرار گرفته، نوک انگشت خود را به سمت بالا گرفته و با دست به دیوار فشار وارد کنید. ۵ ثانیه این حالت را نگه داشته و سپس به حالت اول برگردید.
   3. بالا انداختن شانه: برای انجام این حرکت ابتدا شانه های خود را به سمت بالا برده و سپس تیغه شانه را به سمت عقب جمع کرده و بهم نزدیک کنید. چندین ثانیه این حالت نگه داشته و دوباره به آرامی به حالت عادی برگردید.( این تمرین را چندین مرتبه انجام دهید.)
   4. بلند کردن غیر فعال بازو به شکل تاق باز: برای انجام این تمرین ابتدا روی زمین و به پشت دراز بکشید. مچ دست آسیب دیده (دستی که شانه آن دررفته است) را با دست سالم گرفته و با کمک دست سالم و با استفاده از قدرت آن دست آسیب دیده را به سمت بالای سر برده و بکشید. سپس خیلی آرام دست را به محل اولیه خود برگردانید.
   5. حرکت کششی سراندن بدن بر روی دیوار: ابتدا روبه رو ی دیواری بایستید و دستانتان را روی دیوار قرار دهید. سپس دست ها و بازوهایتان را در جهت بالا برده و بکشید. هنگامی که این حرکت را انجام می دهید، باید بدن شما به دیوار نزدیک تر شود. ۱۰ ثانیه در این وضعیت بمانید. سپس دست خود را به دیوار فشار داده و با سر دادن بازو روی دیوار، آن را پایین بیاورید و به حالت اولیه خود برگردید.
   6. چرخش خارجی به شکل طاق باز: برای انجام این تمرین ابتدا روی زمین و به پشت دراز بکشید. بازوی دست آسیب دیده خود را طوری خم کنید که زاویه ۹۰ درجه داشته باشد. با استفاده از یک عصا و یا چوبی بلند و حرکت دادن آن توسط دست، موجب چرخش بازوی آسیب دیده به سمت خارجی شده و این وضعیت را حدود ۱۰ ثانیه حفظ کنید. سپس به آرامی به حالت عادی خود برگردید. این تمرین را چندین مرتبه و طبق برنامه فیزیوتراپی انجام دهید.
   7. کشش ضربدری سینه به صورت طاق باز: برای انجام این تمرین ابتدا رو زمین و به پشت دراز بکشید. در همین حالت آرنج دستی که آسیب دیده است را به کمک دست سالم خود بگیرید و خیلی آرام به سمت شانه سالم خود ببرید. حدود ۱۰ ثانیه این وضعیت را حفظ کرده و سپس به آرامی به حالت اولیه خود برگردید.
   8. چرخش به داخل در پشت کمر: برای انجام این تمرین ابتدا روی صندلی قرار گرفته و یا می توانید بایستید. دست آسیب دیده خود را به سمت پشت کمر برده و به خط کمربند نزدیک کنید. به کمک دست سالم، دست آسیب دیده را به سمت بالا برده و به تیغه شانه نزدیک کنید. ۱۰ ثانیه در این وضعیت مانده و سپس بدن را شل کرده و در حالت ریلکس قرار بگیرید و مجددا این تمرین را انجام دهید.
   9. حرکت خم کردن به جلو در حالت ایستاده: برای انجام این تمرین، ابتدا مقابل یک آیینه بایستید و دست های خود را جمع کنید.(انگشتان شست دست شما باید به سمت جلو قرار بگیرند.) دست خود را به طرف بالا برده و سپس آرنج را صاف کنید. دقت کنید تا جای ممکن بازو را به کمک شانه و حرکت دادن تیغه های شانه و تا رسیدن به زاویه ۹۰ درجه انجام بالا ببرید. این تمرین را حدود ۱۰ مرتبه انجام داده و تکرار کنید.
   10. حرکت کششی دست در پشت سر: برای انجام این تمرین ابتدا روی زمین و به پشت دراز بکشید. دست هایتان را در یکدیگر قفل کنید و سپس در حالتی قرار بگیرید که آرنج هایتان مقابل بدن قرار بگیرند. خیلی آرام آرنج ها را به سمت پهلو و رو به پایین قرار دهید و شانه های خود را درحالت کشیده نگه دارید. ۱۰ ثانیه در این حالت مانده و مجددا به حالت عادی برگردید.

3. درمان دررفتگی شانه با فیزیوتراپی

   بخش دیگری از درمان های کاربردی و خاص جهت بهبود وضعیت ناحیه آسیب دیده( قسمت دررفته شانه) به فیزیوتراپی و تکنیک های آن اختصاص دارد. فیزیوتراپیست، با استفاده از دستگاه های پیشرفته، روش ها و متدهای خاص به درمان آسیب های وارد شده بر نواحی مختلف کتف و شانه پرداخته و با تحریک بافت ها به روش های مختلف، به ترمیم بافت های آسیب دیده از جمله تاندون ها، رباط ها، عضلات و عصب ها کمک می کند و موجب بالا رفتن و افزایش گردش خون در این بافت های شانه شده و در نهایت موجب کاهش تورم، کاهش و تسکین درد، کاهش و رفع خشکی اسپاسم عضلات، افزایش انعطاف پذیری و بهبود سریع ناحیه آسیب دیده شانه نیز می شود. فیزیوتراپی روش های متفاوتی داشته و این روش ها با توجه به نوع، شدت و علت ایجاد عارضه، مورد استفاده قرار می گیرند. هر چه این آسیب ها شدیدتر و حادتر باشند، تعداد روش های درمانی مورد استفاده نیز بیشتر خواهد بود. فیزیوتراپی درمانی غیرتهاجمی، ایمن و پرطرفدار بوده و عوارض خاص و خطرناکی در بدن ایجاد نمی کند. روش ها و تکنیک های فیزیوتراپی عبارتند از:

   1. درای نیدلینگ

      این روش درمانی توسط سوزن خشک انجام می شود و فیزیوتراپیست سوزن را در نواحی حساس یا همان نقاط ماشه ای بدن فرو برده و به کاهش درد و تورم شانه کمک می کند.

   2. کایروپراکتیک و ماساژ درمانی

      کایروپراکتیک از روش های دستی فیزیوتراپی می باشد. این روش توسط فیزیوتراپیست و با ماساژ دادن ناحیه دردناک و آسیب دیده شانه به صورت دوار انجام می گیرد.

   3. سرما درمانی

      این روش درمانی به شکل های مختلفی انجام گرفته و فیزیوتراپیست به کاهش درد و تورم موجود در شانه می پردازد.

   4. الکتروتراپی

      این روش درمانی به شکل های مختلف و با اعمال جریان الکتریکی در ناحیه آسیب دیده شانه صورت می گیرد و موجب تحریک و ترمیم بافت های آسیب دیده می شود.

   5. اوزون تراپی

      روشی موثر در درمان دررفتگی شانه که به شکل های مختلفی از جمله تزریق انجام می شود و به بهبود و ترمیم بافت های آسیب دیده شانه کمک می کند.

4. درمان دررفتگی شانه با جراحی

   در صورتی که دررفتگی شانه به صورت مکرر اتفاق بیفتد، متخصص ارتوپدی برای درمان شانه اقدام به جراحی می کند تا مفصل شانه را در جایگاه اصلی خود فیکس کرده و ثابت نگه دارد. این جراحی با توجه به وضعیت شانه و میزان آسیب و تشخیص پزشک به دو روش زیر صورت می گیرد:
   1. عمل جراحی باز: این روش در صورتی انجام می گیرد که در حفره گلنوئید تکه استخوان بزرگی جداشده باشد. در این روش جراح باید به طور کامل ناحیه آسیب دیده را برش زده و شروع به ترمیم و تثبیت و یا پیوند استخوان کند.
   2. عمل جراحی آرتروسکوپی: این این روش با برش کوچک در ناحیه آسیب دیده شانه همراه بوده و با استفاده از آتروسکوپ صورت می گیرد. جراح دوربین را داخل برش و بافت ها فرستاده و شروع به جراحی ناحیه آسیب دیده و ترمیم بافت ها می کند. همچنین می تواند در صورت لزوم و برای تثبیت استخوان ها از ایمپلنت های جذبی و فلزی استفاده کند. این جراحی جز موفق ترین روش ها بوده و درحدود ۹۵ درصد افراد، نتیجه خوب و مثبت به همراه دارد.

سوالات متداول

1. انواع دررفتگی شانه بیشتر در بین چه کسانی شایع می باشد؟

   این عارضه بیشتر در ورزشکارانی که در گروه سنی کمتر از ۲۰ سال قرار دارند، آقایان، افراد مبتلا به سستی رباط، افراد مبتلا به سندرم‌ های (اهلر دنلوس و مارفان)، افرادی که دچار آسیب های جزئی در شانه شده اند و یا استخوان بازو و شانه آن ها شکسته شده است، اتفاق می افتد. همچنین گاهی این عارضه در سنین ۴۰ به بالا نیز ممکن است ایجاد شود.

2. چگونه از دررفتگی مفصل شانه جلوگیری کنیم؟

   روش خاص و تکنیک معینی برای جلوگیری از این عارضه (دررفتگی مفصل شانه) وجود ندارد. تنها با رعایت و انجام دادن چند نکته می توان از دررفتگی شانه جلوگیری کرد.
   1. مصرف مواد مغذی و تقویت کننده( ویتامین ها، کلسیم و...) جهت تحکیم و تقویت عضلات، استخوان ها، تاندون ها و رباط ها
   2. جلوگیری از خشکی مفصل با انجام ورزش و نرمش. (همواره بدن را در وضعیت آماده باش قرار دهید و به تقویت عضلات، رباط ها، تاندون ها ...بپردازید.)
   3. هنگام انجام فعالیت های ورزشی عجولانه و به طور ناگهانی (بدون گرم کردن بدن) حرکتی را انجام ندهید.