سندروم گیرافتادگی شانه | علل، علائم، تشخیص و روشهای درمان

شنا یکی از ورزش هایی است که می تواند موجب ایجاد مشکلات و آسیب هایی در ناحیه شانه شود. کرال از تکنیک های کاربردی شنا بوده و در آن از حرکات مکرر شانه استفاده می شود. گاهی بر اثر ضربه و فشار وارد شده بر شانه، افراد دچار درد و سندرم گیرافتادگی شانه (Shoulder impingement syndrome) می شوند که این عارضه می تواند موجب ایجاد اختلالاتی در بدن و شانه شود. البته این عارضه فقط برای شناگران و ورزشکاران اتفاق نمی افتد و می تواند برای تمامی افراد رخ دهد. در ادامه شما را با علائم، دلایل و راه های تشخیصی این عارضه آشنا کرده و به معرفی موثرترین روش های درمان فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی آن می پردازیم.

سندروم گیرافتادگی شانه چیست؟

یکی از عارضه های شایعی که بین ورزشکاران بخصوص افراد شناگر اتفاق افتاده و موجب درگیری مفصل شانه و آسیب های تاندون و بورس های آن می شود، سندرم گیرافتادگی شانه و یا همان ایمپینجمنت می باشد. در این عارضه در بورس ها و تاندون های مفصل شانه به دلیل تورم و التهاب شانه محدودیت فضایی و اختلال ایجاد می شود. این التهاب ابتدا در ناحیه تاندون ها و سپس در بورس ها ایجاد می شود و در نهایت بورس ها و تاندون های شانه دچار گیرافتادگی شده و در فضای محدودی گیر می کنند و در فعالیت های فرد اختلال ایجاد می شود.

علائم گیرافتادگی سندروم شانه

سندروم گیرافتادگی شانه مانند دیگر عوارض، بیماری ها و آسیب های اسکلتی بدن با نمایان شدن علائم و نشانه هایی همراه می باشد. به هنگام مشاهده و احساس این علائم بهتر است هرچه سریع تر جهت تشخیص و درمان به پزشک مراجعه کنید. این علائم عبارتند از:

1. ایجاد اختلال و ضعف در عضلات شانه
2. احساس درد در ناحیه شانه به ویژه هنگام بالا بردن دست تا بالای سر
3. عدم توانایی در حرکت دادن دست به سمت پشت
4. گاهی با پارگی تاندون و یا عضلات بایسپس، سوپرااسپیناتوس همراه بوده و علائمی از جمله کبودی، گزگز و ... را نیز به همراه دارد.
5. تشدید درد در هنگام خواب و شب
6. ایجاد بی حسی در شانه

علل سندروم گیرافتادگی شانه

سندروم گیر افتادگی شانه می تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود و در فعالیت شانه اختلال ایجاد کند. عواملی که در ایجاد این عارضه دخالت داشته و موثر هستند به سه گروه تقسیم می شوند و عبارتند از:

1. عوامل ساختاری: این عوامل بیشتر در ساختار استخوان ها اتفاق افتاده و با تغییر شکل و حالت استخوان آکرومیون کتف و یا اسکاپولا همراه می باشد. زمانی که استخوان آکرومیون تغییر شکل می دهد، فضایی که بین استخوان های هومروس و آکرومیون قرار گرفته، تنگ شده و بورس ها و تاندون های شانه دچار فشردگی و همچنین گیرافتادگی می شوند.
2. عوامل تکرار شونده: گاهی عواملی از جمله فعالیت های مکرر و تکرارشونده که دائما توسط دست و شانه انجام می گیرند، از جمله فعالیت های ورزشی مانند شنا که با فشار و کشیدگی و حتی ضربه های مکرر همراه است، می تواند موجب ایجاد سندروم گیرافتادگی شانه شود. میکرو تروماهای ناشی از کشیدگی تاندون ها (با انجام فعالیت های مکرر) موجب ایجاد التهاب و تورم آن ها و تنگ شدن فضای بین استخوان ها می شوند و در نهایت به سندروم گیرافتادگی شانه ختم می گردند.
3. نقص عملکردی: این عامل موجب اختلال در تایمینگ عضلات شانه که یکی از مهم ترین آنها سوپرااسپیناتوس می باشد، می شود. این عضله مهم به هنگام آسیب (پارگی، ضعف و ...) دچار اختلال و عدم توانایی در حرکات ابداکشن شده و در نهایت این اتفاق موجب ایجاد ناراحتی و اختلال در شانه می شود. همچنین با آسیب این عضله، بورس ساب آکرومیال دچار گیرافتادگی می شود و در نهایت موجب ایجاد سندروم گیرافتادگی شانه نیز می گردد.

تشخیص عارضه گیرافتادگی شانه

بعد از بروز علائم و نشانه هایی از جمله ناتوانی، ضعف، درد، محدودیت حرکتی و... در ناحیه شانه، فرد برای تشخیص علت عارضه ایجاد شده و همچنین بررسی نوع و شدت بیماری و آسیب و همچنین درمان مناسب، به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه کرده و پزشک نیز با انجام آزمایشات متنوع، علت ایجاد عارضه، نوع و ناحیه آسیب دیده شانه و... را به دقت مورد بررسی قرار داده و جهت درمان مناسب اقدام می کند. آزمایشات و روش های تشخیصی سندروم گیرافتادگی شانه عبارتند از:

1. بررسی سوابق آسیب و بیماری ها: ابتدا پرونده پزشکی و سوابق بیمار و فرد را مطالعه کرده و مورد بررسی قرار می دهد.
2. بررسی های فیزیکی با انجام حرکت مختلف: پزشک بعد از بررسی سوابق پزشکی فرد، با لمس کردن و مشاهده میزان درد و ضعف شانه و نواحی مرتبط با آن و همچنین تکان دادن و حرکت دادن شانه در جهات مختلف، میزان عارضه و ناراحتی ایجاد شده را می سنجد.
3. عکس برداری با اشعه ایکس: پزشک به منظور مشاهده داخلی ناحیه آسیب دیده شانه و همچنین مشاهده زوائد استخوانی، مشکلات ایجاد شده و بررسی مواردی از جمله عفونت ها، تومورها و... با استفاده از اشعه ایکس، از مفصل شانه عکس می گیرد.
4. سی تی اسکن: سی تی اسکن از روش های تشخیصی نسبتا دقیق تری بوده و می تواند تا حدودی جزئیات محل آسیب دیده شانه و مفاصل گیرافتاده شانه را نیز نشان دهد.
5. ام آر آی: ام آرآی از روش های دقیق تری بوده و پزشک با استفاده از آن، ناحیه آسیب دیده شانه را به طور دقیق تری بررسی کرده و میزان آسیب وارد شده، علت آن و همچنین ناحیه تحت فشار و مفصل گیر افتاده را نیز می سنجد.

روش های درمان سندروم گیرافتادگی شانه

پس از بررسی و تشخیص سندروم گیرافتادگی شانه، باید درمان آن آغاز شود که در زیر به روش های درمان سندروم گیرافتادگی شانه می پردازیم.

1. درمان های اولیه سندروم گیرافتادگی شانه

   بخش ابتدایی و خانگی درمان در هر عارضه ای به درمان های خانگی اختصاص دارد و این درمان ها شامل روش ها و نکات مراقبتی متعددی می باشند. البته باید گفت این درمان ها به تنهایی نمی توانند به بهبود دررفتگی شانه کمک کنند و بهتر است با بروز هر علائم ناراحت کننده ای ابتدا به پزشک ارتوپدی مراجعه کنید. درمان های اولیه حتما باید به همراه درمان های اصلی و مهم از جمله فیزیوتراپی و جراحی باید انجام شوند تا نتیجه مثبت و بهتری داشته باشند. این مراقبت ها و روش های درمانی عبارتند از:
   1. استفاده از روش های سرما و گرما درمانی آسان و خانگی از جمله قراردادن کمپرس های گرم و سرد روی محل دردناک و متورم شانه گیرافتاده به مدت زمان معلوم و دفعات تجویز شده توسط پزشک.
   2. مصرف داروهای مسکن و ضد التهاب درجهت بهبود و کاهش درد، تورم و التهابات شانه
   3. استراحت دادن به شانه: یعنی پرهیز از فعالیت های سنگین و مکرر ورزشی و شغلی و روزانه
   4. انجام نرمش ها و تمرینات سبک ورزشی جهت کاهش درد و افزایش دامنه حرکتی و جلوگیری از اسپاسم عضلانی (از انجام ورزش هایی که شانه را به شدت درگیر کرده و فشار را بیشتر می کند از جمله حرکاتی که دست باید مدتی بالای سر قرار بگیرد، بپرهیزید.)
   5. استفاده از شانه بند و بریس های طبی به منظور ثابت نگه داشتن شانه و کاهش درد و تورم آن و جلوگیری از آسیب مجدد به شانه ( لازم به دکر است نباید مدت طولانی شانه را ببندید، چرا که این کار باعث تشدید درد و افزایش اسپاسم های عضلانی می شود.)
   6. ماساژ ناحیه آسیب دیده شانه با استفاده از حوله گرم و یا آب ولرم و گرم و یا پمادهای ضد التهاب و تسکین دهده درد و بستن شانه با باند و کش های طبی ( به منظور گرم نگه داشتن شانه و اثربخشی بهتر پماد.)

2. درمان سندروم گیرافتادگی شانه با تمرین درمانی

   این بخش از درمان های فیزیوتراپی مختص به تمرین درمانی بوده و با استفاده از ورزش و نرمش های تجویز شده توسط فیزیوتراپیست و با اجازه پزشک صورت می گیرد. این تمرینات به بهبود وضعیت شانه و گیرافتادگی آن، اسپاسم های عضلانی، تقویت عضلات و همچنین انعطاف پذیری و افزایش دامنه حرکتی شانه (قبل و بعد از جراحی ) و همچنین جلوگیری از آسیب های جدی و شدیدتر در شانه کمک می کند. در ضمن باید گفت تمامی این تمرینات کششی و تقویتی طبق برنامه ای و توسط فیزیوتراپیست و با توجه به میزان آسیب و گیرافتادگی بورس ها و تاندون های شانه، نوع عارضه و علت ایجاد آن تعیین و تنظیم می شود. این تکنیک و متدهای های ورزشی شامل موارد زیر می شوند:
   1. حرکت آونگ: برای انجام این تمرین ابتدا بایستید و کمر را خم کنید. سپس یکی از بازوها را آویزان کنید. برای شروع حرکت بدن را حرکت داده و بازوی خود را به آرامی به سمت جلو آورده و سپس به عقب ببرید. این حرکت چرخشی را مانند یک دایره و شبیه به حرکت آونگ نیز انجام دهید.
   2. حرکت ایزومتریک چرخش به داخل و خارج: برای انجام این تمرین و چرخش به سمت داخل، ابتدا در حالیکه مقابل در کنار و یا گوشه دیوار ایستاده اید، آرنج دستتان را در کنار بدن قرار داده و به صورت سفت و منقبض در آوردید. سپس ساعد دست را با زاویه قائم نسبت به بازو قرارداده و کف دستتان را در حالیکه انگشت شست رو به بالا قرار گرفته بر روی دیوار قرار دهید. برای انجام حالت بعدی و چرخش به سمت خارجی نیز در همین وضعیت قرار گرفته و همانطور که پشت دستتان روی دیوار است، نوک انگشت را رو به بالا بگیرید و سپس به دیوار فشار وارد کنید. ۵ ثانیه این حالت را حفظ کرده و سپس به حالت اولیه و طبیعی برگردید.
   3. بالا انداختن شانه: برای انجام این حرکت ابتدا شانه ها را بالا برده و در حالیکه تیغه شانه ها را به سمت عقب جمع کرده اید و آن ها را بهم نزدیک کنید. چندین ثانیه این وضعیت بمانید و مجددا (به آرامی) به وضعیت قبل و عادی خود برگردید.(این تمرین را چندین مرتبه انجام دهید.)
   4. کشش ضربدری سینه به صورت طاق باز: برای انجام این تمرین ابتدا روی زمین و به پشت قرار بگیرید. در همین وضعیت، آرنج دست آسیب دیده ( شانه گیرافتاده) را به کمک دست سالم خود گرفته و خیلی آرام و با احتیاط در جهت شانه سالم خود ببرید. حدود ۱۰ ثانیه در این وضعیت مانده و سپس به آرامی به حالت اولیه و طبیعی خود برگردید.
   5. چرخش به داخل در پشت کمر: برای انجام این تمرین ابتدا روی صندلی قرار گرفته و یا بایستید. دست آسیب دیده( شانه گیر افتاده) را پشت کمر برده و به خط کمر نزدیک کنید. به کمک دست سالم، دست آسیب دیده را بالا برده و به تیغه شانه نزدیک کنید. ۱۰ ثانیه در این وضعیت قرار گرفته و سپس بدنتان را شل کنید و در حالت ریلکس قرار بگیرید. این تمرین را مجددا انجام دهید.
   6. حرکت کششی دست در پشت سر: برای انجام این تمرین ابتدا روی زمین و به پشت قرار بگیرید. دست ها را در یک دیگر فرو برده و قفل کنید. سپس در وضعیتی قرار بگیرید که که آرنج هایتان مقابل بدن قرار باشند. خیلی آرام آرنج ها را به سمت پهلو (بغل) و در جهت پایین قرار دهید و شانه ها را نیز درحالت کشیده نگه دارید. ۱۰ ثانیه در این حالت مانده و مجددا به حالت عادی برگردید.
   7. چرخش خارجی به شکل طاق باز: برای انجام این تمرین ابتدا روی زمین و به پشت قرار بگیرید. بازوی دست آسیب دیده خود را طوری خم کنید که زاویه ۹۰ درجه بسازد. با استفاده از عصا و یا یک میله سبک بلند و حرکت دادن آن، موجب چرخش بازوی آسیب دیده به سمت خارجی شده و این وضعیت را حدود ۱۰ ثانیه حفظ کنید. سپس به آرامی به حالت طبیعی و قبل خود برگردید. این تمرین را چندین مرتبه و طبق برنامه تعیین شده توسط فیزیوتراپیست، انجام دهید.
   8. حرکت خم کردن به جلو در حالت ایستاده: برای انجام این تمرین، ابتدا رو به روی یک آیینه ایستاده و دستهایتان را جمع کنید.(انگشتان شست دست باید رو به جلو قرار بگیرند.) دست خود را به سمت بالا برده و سپس آرنج را صاف کنید.( لازم نیست دست را بیش از حد بالا ببرید). این تمرین را حدود ۱۰ مرتبه انجام داده و تکرار کنید.
   9. حرکت ساعتگرد: ابتدا روی زمین و بر روی شکم دراز بکشید. کف دست ها و دست ها را روی زمین قرار داده و سپس آن ها را درجهت عقربه ساعت( ساعتگرد) تکان دهید. نیازی نیست دست ها را بیش از حد بالا بیاورید.)این تمرین را چندین مرتبه انجام دهید.

3. درمان سندروم گیرافتادگی شانه با فیزیوتراپی

   فیزیوتراپی از تکنیک ها و روش های کاربردی، موثر و ایمن درمان عارضه های اسکلتی از جمله سندروم گیرافتادگی شانه می باشد. این روش درمانی با استفاده از دستگاه ها و متدهای متفاوت به افزایش گردش خون در بافت های آسیب دیده شانه و تحریک و ترمیم بافت های آسیب دیده شانه پرداخته و موجب کاهش تورم و التهاب، کاهش و تسکین درد شانه، کاهش خشکی و گرفتگی (اسپاسم های عضلانی شانه)، افزایش دامنه حرکتی، انعطاف پذیری کمک کرده و باعث عملکرد بهتر شانه و همچنین پیشرفت سریع و درمان سندروم گیرافتادگی شانه می شود. تمامی روش ها و متدهای درمانی در کلینیک فیزیوتراپی برای افراد واجد شرایط فیزیوتراپی، مفید بوده و هیچ عارضه دائمی و خطری به دنبال نخواهد داشت. این تکنیک ها طبق برنامه ای که فیزیوتراپیست با توجه به میزان آسیب دیدگی شانه و نوع آن تنظیم می کند، انجام می گیرند و عبارتند از:

   1. کایروپراکتیک

      این روش درمانی با ماساژ دادن ناحیه آسیب دیده شانه توسط دست فیزیوتراپیست (به صورت دوار) انجام گرفته و بهبود وضعیت شانه کمک می کند.

   2. گرما و سرما درمانی

      در این روش فیزیوتراپیست با قراردادن کمپرس های سرد و گرم به مدت معلوم (8 دقیقه) بر روی ناحیه آسیب دیده شانه و با استفاده از دیگر روش های سرما و گرما درمانی با دستگاه، به بهبود وضعیت شانه و برطرف شدن گرفتگی، درد، تورم و ... می پردازد.

   3. اولتراسوند تراپی

      در این روش فیزیوتراپیست با اعمال امواج صوتی با فرکانس بالا در ناحیه آسیب دیده شانه توسط دستگاه اولتراسوند به بهبود وضعیت گیرافتادگی شانه کمک کرده و از درد و تورم آن می کاهد.

   4. لیزرتراپی

      در این روش درمانی فیزیوتراپیست با اعمال و تاباندن اشعه و نور لیزر به ناحیه آسیب دیده شانه موجب بهبود درد و تورم شانه می شود.

   5. مگنت تراپی

      در این روش فیزیوتراپیست با اعمال امواج مغناطیسی به ناحیه آسیب دیده شانه موجب بهود وضعیت شانه می شود.

   6. الکتروتراپی

      در این تکنیک فیزیوتراپیست با اعمال جریان الکتریکی کنترل شده به ناحیه آسیب دیده دست (با استفاده از دستگاه های مختلف) به بهبود شانه کمک می کند.

   7. تحریکات الکتریکی

      در این روش فیزیوتراپیست با استفاده از الکترود ها و اعمال جریان برق و الکتریکی کنترل شده به ناحیه آسیب دیده شانه به بهبود آن کمک می کند.

   8. شاک ویو تراپی

      در این روش درمانی فیزیوتراپیست با اعمال جریان الکتریکی کنترل شده به ناحیه آسیب دیده شانه به بافت های آسیب دیده شوک وارد کرده و موجب بهبودی آن می شود.

   9. درای نیدلینگ

      در این روش درمانی فیزیوتراپیست با استفاده از سوزن با سایزهای مختلف و فرو بردن آن ها در نقاط حساس و نواحی آسیب دیده شانه به بهود وضعیت شانه و کاهش درد، گرفتگی، تورم و.. کمک می کند.

4. درمان سندروم گیرافتادگی شانه با جراحی

   جراحی از روش های درمانی است که معمولا در مراحلی که بیماری به مرحله نهایی خود رسیده و یا نزدیک باشد انجام می گیرد. البته گاهی نیز پزشک تشخیص می دهد که تنها راه حل قطعی درمان، جراحی می باشد. معمولا افرادی که دچار عارضه گیرافتادگی شانه می شوند، با تمرین درمانی و فیزیوتراپی بهبود یافته و می توانند به فعالیت های خود ادامه دهند. در صورتی که جراح تشخیص دهد وضعیت بیمار حاد بوده از جراحی به روش های مختلفی استفاده کرده و سعی می کند تا با برطرف کردن و از بین بردن عاملی که موجب فشار و گیرافتادگی مفصل شده، به بهبود وضعیت شانه کمک کند. در اینجا توضیح مختصری در رابطه با دو مورد از روش های اصلی جراحی شانه می دهیم:
   1. جراحی آرتروسکوپی: این جراحی با برش بسیار کوچک در محل مفصل آسیب دیده شانه اتفاق افتاده و توسط دوربین آرتروسکوپ انجام می گیرد.
   2. جراحی تعویض مفصل شانه: این روش جراحی از قطعی ترین روش های جراحی بوده و جراح به عنوان آخرین گزینه درمانی از آن استفاده کرده و در آن مفصل آسیب دیده بیمار با مفصل مصنوعی یا پروتز، تعویض می شود.

سوالات متداول

1. چگونه از سندروم گیرافتادگی شانه جلوگیری کنیم؟

   روش خاصی در جهت پیشگیری و جلوگیری از این عارضه وجود نداشته و فقط با انجام برخی از نکات مراقبت می توان تا حدی از ایجاد این عارضه جلوگیری کرد:
   1. انجام حرکات و نرمش های کششی به طور منظم و مداوم در جهت آماده سازی بدن و حفظ استقامت تیغه شانه و همچنین عضلات شانه
   2. قرار گرفتن بدن در حالت مناسب و حفظ حالت مناسب شانه ها به هنگام انجام انواع ورزش از جمله ورزش های پرتابی، نشستن، خوابیدن و همچنین اجتناب از قرار گیری در حالتی که شانه و سر به سمت جلو باشد،( وضعیت قوز کردن) هنگام تایپ کردن و کارهایی از این این قبیل.
   3. مصرف داروهای تقویتی، ویتامین ها، مواد غذایی مفید و پروتئینه

2. سندروم گیر افتادگی شانه درچه کسانی شایع تر است؟

   این عارضه بیشتر در بین افرادی با محدوده سنی بالای شصت سال شایع و رایج بوده و حدود ۷۵ درصد از افرادی که دچار این عارضه می شوند. حدود شصت یا هفتاد سال به بالا سن دارند که معمولا بدون هیچ علائمی دچار این عارضه می شوند. البته این دلیل بر آن نیست که افراد در سنین پایین به این مشکل دچار نمی شوند، چرا که حدود ۳۰ درصد از مبتلایان به این سندروم درسنینی بین ۲۰ تا ۴۰ سال قرار دارند و این افراد بیشتر به دلیل عادات نامناسب نشستن، خوابیدن و ... به این عارضه مبتلا می شوند. بخشی دیگر از افراد مبتلا به این عارضه شامل افرادی می شود که دچار آسیب های پارگی تاندون و رباط شانه بوده اند. همچنین افرادی که ورزش هایی از قبیل شنا، بیسبال، والبیال انجام می دهند و در شاخه های ژیمناستیک، وزنه برداری و ورزش های پرتابی فعالیت می کنند، بیشتر از افراد معمولی به این عارضه دچار می گردند.