نکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران | علائم، تشخیص + بهترین روش درمان

چکیده مطلب

نکروز آواسکولار یا استئونکروز، که به زبان عامیانه به آن سیاه شدن سر استخوان ران و یا سیاه شدن مفصل لگن گفته می شود به دلایل متعددی رخ می دهد. این بیماری چه کسانی را درگیر می کند؟ دلایل اتفاق افتادن آن کدام اند؟ راه های درمانی آن را می شناسید؟
در این مقاله به بررسی علل و علائم این بیماری و همچنین روش های تشخیص و درمان آن می پردازیم تا بتوانید با مطالعه آن به اطلاعات کافی در این زمینه برسید. پس با ما همراه باشید.

نکروز یا سیاه شدن سر استخوان ران چیست؟

استئونکروز به دلیل اختلال در خونرسانی به سر استخوان ران ایجاد می شود. وقتی خونرسانی قطع می شود استخوان می میرد و کارایی خود را از دست می دهد، در این حالت استخوان توانایی خود را برای تحمل وزن بالا تنه از دست می دهد و ممکن است تغییر شکل دهد و یا فرو ریزد. این بیماری در نهایت منجر به تخریب مفصل ران و آرتروز لگن شدید می شود.

علائم نکروز آواسکولار

در مراحل اولیه شروع بیماری ممکن است علائمی نداشته باشد، ولی به تدریج علائم آن نمایان می شوند که شامل موارد زیر می باشند:

1. از علائم نکروز آواسکولار، درد در مفصل ران، که بیشتر در کشاله ی ران و در ناحیه ی جلوی مفصل ران احساس می شود. این درد ممکن است به تدریج بر اثر افزایش فعالیت های بدنی، بیشتر شود و با پیشرفت بیماری، بیمار حین راه رفتن نیز دچار درد می شود.
2. نکروز آواسکولار باعث ایجاد محدودیت در دامنه حرکتی مفصل ران می شود.
3. این بیماری باعث می شود تا انجام حرکت های انفعالی و فعال مفصل محدود و دردناک شود.
4. تغییر شکل استخوان که بر اثر آن، بیمار دچار لنگیدن می شود.
5. بر اثر تغییر شکل استخوان های درگیر در این بیماری، عصب تحت فشار قرار می گیرد و ضعف عصبی ایجاد می شود.
6. فاصله ی زمانی بین شروع اولین علائم و فرو ریختن استخوان می تواند بین چند ماه تا بیش از یک سال طول بکشد.

تشخیص بیماری نکروز آواسکولار

در مرحله اول، معاینه فیزیکی توسط متخصص ارتوپدی انجام می شود که شامل بررسی سابقه پزشکی و دارو هایی که بیمار مصرف می کند، دامنه حرکتی مفصل و میزان حساسیت مفصل به لمس می باشد. سپس در صورت نیاز آزمایشات تصویر برداری زیر انجام می شوند:

1. اشعه ایکس

   اشعه ایکس تصاویری از استخوان به دست می دهد که می توانند تغییرات ایجاد شده در استخوان را نشان دهند.

2. اسکن استخوان

   در صورتی که اشعه ایکس این بیماری را نشان ندهد، از اسکن استخوان استفاده می شود. در این روش پزشک مواد رادیواکتیو را به رگ تزریق می کند و این مواد به نقاط آسیب دیده می روند و در تصویر برداری مشخص می شوند.

3. سی تی اسکن و MRI

   ان روش های تصویر برداری جزئیات بیشتری را از بافت استخوان می دهند که می توانند در تشخیص زود هنگام تغییرات استخوان که نشان دهنده وجود این بیماری است، می باشد.

4. نمونه برداری بافت استخوان

   در این روش طی جراحی یک نمونه از بافت استخوان برداشته شده و مورد بررسی قرار می گیرد. به دلیل اینکه این روش نیاز به جراحی دارد به ندرت از آن برای تشخیص این بیماری استفاده می گردد و ترجیح داده می شود ابتدا از روش های غیر از نمونه برداری برای تشخیص استفاده شود.

5. بررسی عملکرد استخوان

   علاوه بر آزمایشات تصویر برداری از این روش برای اندازه‌گیری فشار درون استخوان استفاده می شود.

روش های درمان نکروز آواسکولار

اهداف درمان نکروز آواسکولار تسکین درد، بهبود وضعیت مفصل و متوقف کردن آسیب استخوان می باشد که با توجه به شرایطی مانند سن، میزان پیشروی بیماری، علت بیماری و مخل و میزان آسیب به استخوان مشخص می شود که شامل موارد زیر می باشد:

1. درمان اولیه

   گاهی انجام درمان اولیه و ساده می تواند به کنترل علائم کمک کند. استراحت دادن به مفصل آسیب دیده باعث کاهش فشار وارد شده بر آن و کاهش سرعت آسیب به استخوان می شود و ممکن است نیاز به استفاده از عصا پیدا کنید.

2. دارو درمانی

   در صورتی که بیماری در مراحل اولیه آن تشخیص داده شود، درمان می تواند شامل مصرف دارو های ضد درد و یا محدود کردن استفاده از آن ناحیه باشد.

   • دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)

     با توجه به علت بیماری ممکن است دارو های ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن سدیم جهت تسکین درد و التهاب، تجویز شوند.

   • دارو های کاهش دهنده ی کلسترول خون

     دارو های کاهنده ی کلسترول، مقدار چربی در خون را کنترل می کنند و از انسداد عروق توسط این چربی ها که می تواند منجر به نکروز شود، پیشگیری می کنند.

   • دارو های رقیق کننده ی خون

     در صورتی که علت این بیماری، لخته های ایجاد شده در خون باشند، دارو های رقیق کننده ی خون مانند وارفارین تجویز می شوند.

   • دارو های پوکی استخوان

     از این دارو ها برای کند کردن روند پیشرفت بیماری نکروز آواسکولار استفاده می شود.

3. تزریق درمانی

   انجام تزریقات زیر به افزایش سرعت بهبودی علائم کمک می کند:

   • اوزون درمانی

     اوزون تراپی یکی از روش های موثر در درمان مشکلات مفصلی می باشد که با تزریق اوزون به مفصل آسیب دیده انجام می شود و باعث افزایش اکسیژن رسانی به آن ناحیه می شود که در نتیجه بهبود بافت سریع تر انجام می گیرد.

   • تزریق پی آر پی

     این روش با خونگیری انجام می شود. نمونه خونی درون دستگاه سانتریفیوژ چرخانده می شود و پلاسمای حاوی پلاکت ها از آن جدا می شود. سپس این پلاکت ها به بافت آسیب دیده تزریق می شوند و فاکتور های رشد موجود در پلاکت ها باعث افزایش سرعت سلول سازی و بهبود بافت می شوند.

4. فیزیوتراپی

   فیزیوتراپی یکی از موثرترین روش های درمان بیماری نکروز آواسکولار می باشد که شامل درمان های متفاوتی با هدف بهبود علائم این بیماری و افزایش دامنه حرکتی مفصل آسیب دیده، انجام می شود.

   • تمرینات افزایش دامنه ی حرکتی

     فیزیوتراپیست می تواند برخی تمرینات ورزشی را به بیمار آموزش دهد تا به بازگشت و افزایش دامنه حرکتی مفصل آسیب دیده کمک کند.

   • شاک ویو تراپی

     امواج صوتی ایجاد شده توسط دستگاه باعث ایجاد اثرات بیولوژیکی می شود که منجر به بهبود سریع تر و بازسازی بافت آسیب دیده می شوند.

   • مگنت تراپی

     در این روش با اعمال جریان مغناطیسی به بافت آسیب دیده باعث افزایش گردش خون و در نتیجه بالا رفتن سرعت بهبودی و تسکین درد آن می شود.

5. تحریکات الکتریکی

   این روش معمولا همزمان با جراحی انجام می شود و هدف از انجام آن تحریک رشد استخوان جدید است.

6. جراحی

   در صورتی که روش های محافظه کارانه در درمان این بیماری تاثیر مثبتی نداشته باشد، ممکن است متخصص ارتوپدی جراحی را پیشنهاد دهد. انواع مختلف جراحی برای درمان این نکروز آواسکولار وجود دارد که شامل موارد زیر می باشند:

   • استئوتومی

     استئوتومی یک روش جراحی است که در آن بخشی از استخوان برداشته می شود تا با تغییر شکل آن، میزان فشار وارد شده بر مفصل کاهش یابد.

   • تعویض مفصل

     در این نوع جراحی، مفصل آسیب دیده برداشته می شود به جای آن مفصل مصنوعی جایگزین می شود.

   • دکمپرشن مرکزی (Core decompression)

     فشرده سازی مرکزی یک عمل جراحی است که معمولا برای درمان استئونکروز انجام می شود و شامل ایجاد حفره در ناحیه هایی از استخوان مرده نزدیک مفصل است که خونرسانی نامناسبی دارند. این کار فشار داخل استخوان سر ران را کاهش می دهد که در نتیجه ی آن درد ناشی از آواسکولار کم می شود، جریان خون را افزایش می دهد و تخریب استخوان و یا مفصل را کند یا متوقف می کند.

   • پیوند استخوان

     در این جراحی، بافت استخوان از استخوان های سالم (استخوان نازک نی) برداشته می شود و به استخوان آسیب دیده پیوند زده می شود. این روش معمولا بعد از دکمپرشن مرکزی انجام می شود.

علل ابتلا به نکروز آواسکولار

خونرسانی به بافت استخوان می تواند به علل متفاوتی دچار اختلال شود که در ادامه به برخی از این علل اشاره می کنیم:

1. صدمه

   دررفتگی مفصل ران، شکستگی لگن و سایر صدمات به مفصل ران می توانند به رگ های خونی آسیب برسانند و گردش خون در سر استخوان ران را مختل کند.

2. مصرف زیاد الکل

   مصرف بیش از حد الکل در طول زمان می تواند باعث ایجاد رسوبات چربی در عروق خونی شود و سطح کورتیزون را بالا ببرد و در نتیجه خونرسانی به استخوان کاهش یابد.

3. داروهای کورتیکواستروئید

   بسیاری از بیماری ها از جمله آسم، روماتیسم مفصلی، و لوپوس اریتماتوز سیستمیک با دارو های استروئیدی درمان می شوند. اگرچه دقیقاً مشخص نیست که چرا این دارو ها می توانند منجر به استئونکروز شوند، تحقیقات نشان می دهد که بین این بیماری و استفاده طولانی مدت از کورتیکواستروئیدها ارتباط وجود دارد.

4. برخی بیماری ها

   استئونکروز با بیماری های دیگر از جمله بیماری خونی داسی شکل، بیماری گوشه، لوپوس اریتماتوز سیستمیک، بیماری کرون، آمبولی شریانی، التهاب لوزالمعده، ترومبوز و واسکولیت همراه است.

5. برخی از درمان های پزشکی

   پرتو درمانی برای سرطان می تواند استخوان را ضعیف کند. پیوند اعضا به ویژه پیوند کلیه نیز با نکروز عروق همراه است.

6. رسوبات چربی در عروق خونی

   چربی (لیپید ها) می تواند عروق خونی کوچک را مسدود کرده و جریان خون تغذیه کننده استخوان ها را کاهش دهد.

7. اضافه وزن

   اضافه وزن باعث افزایش احتمال ابتلا به نکروز آواسکولار در سر استخوان ران می شود.

8. انعقاد خون درون شریان

   مشکلات انعقاد خون که می توانند بر اثر پس زدن پیوند آلوگرافت، عفونت، تومور های بدخیم، بارداری و بالا بودن سطح کلسترول خون اتفاق بیفتد، در بروز نکروز آواسکولار نقش دارند.

راهکار های پیشگیری از نکروز آواسکولار

برای پیشگیری از ابتلا به بیماری نکرو آواسکولار، راه حل هایی وجود دارند که در ادامه ی مطلب آن ها را معرفی می کنیم:

1. مصرف الکل را کاهش دهید.

   نوشیدن زیاد الکل یکی از عوامل اصلی بروز این بیماری است.

2. کلسترول خود را کنترل کنید.

   افزایش چربی خون یکی از رایج ترین عللی است که خون رسانی به استخوان ها را مسدود می کند.

3. در مصرف استروئیدها دقت کنید.

   پزشک باید در حین مصرف این داروها شما را تحت نظر داشته باشد. اگر در گذشته از آن ها استفاده کرده اید به او اطلاع دهید. مصرف مکرر این دارو ها می تواند آسیب استخوانی را بدتر کند.

4. سیگار نکشید.

   مصرف سیگار خطر ابتلا به AVN را افزایش می دهد.

سوالات متداول

1. آیا بیماری سیاه شدن سر استخوان ران باعث فلج شدن می شود؟

   این بیماری باعث ایجاد درد و محدودیت در حرکت و در نتیجه لنگش می شود، اما باعث فلج شدن نمی شود.

2. آیا سیاه شدگی در تمام نواحی لگن منتشر می شود؟

   سیاه شدگی محدود به سر استخوان ران می باشد و سایر نواحی را دچار نمی کند.

3. آیا نکروز مفصل ران قابل درمان است؟

   هیچ درمانی برای نکروز عروقی وجود ندارد، اما اگر با استفاده از آزمایشات تصویر برداری زود تشخیص داده شود، درمان های غیر جراحی مانند اصلاح فعالیت، داروهای ضد التهابی، تزریق و فیزیوتراپی ممکن است پیشرفت آن را کند نماید. از آنجا که نکروز عروقی یک بیماری پیشرونده است، اغلب نیاز به جراحی دارد.