آیا وجود عفونت در بدن باعث آب آوردن زانو (التهاب مفصل زانو) می‌شود؟

آب آوردن زانو به حالتی گفته می‌شود که مایع زیادی درون یا اطراف مفصل زانو جمع می‌گردد. به هر حال وقتی زانو متورم می‌شود بیشتر مردم به آن عبارت "آب آوردن زانو" را اطلاق می‌کنند. علت این امر می‌تواند ضربه به زانو، استفاده بیش از حد از این مفصل، یا بیماری‌ها و شرایط زمینه‌ساز باشد و یکی از آنها ممکن است عفونت باشد. برای پی بردن به علت دقیق ورم زانو بهتر است به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه کنیم.

التهاب مفصل زانو به دلیل عفونت

با خواندن این عنوان فکر شما متوجه کدام بیماری شد؟ درست است! نخستین چیزی که به ذهن هر کس می‌رسد این است که مفصل زانو دچار یک عفونت شده است. به این حالتِ بسیار دردناک، التهاب عفونی زانو گفته می‌شود. اما بجز عفونت خود مفصل زانو که مشخصاً باعث آب آوردن زانو یا همان تورم التهابی زانو می‌شود، عفونت در نقاط دیگر بدن هم، در اکثر موارد عفونت اطراف زانو اما گاهی عفونت حتی دور از زانو، به تورم زانو می‌انجامد. در ادامه این نوشتار به تفصیل و با عناوین زیر به این موضوع می‌پردازیم:

• عفونت زانو (آرتریت عفونی زانو یا همان التهاب عفونی زانو)
• التهاب واکنشی زانو
• التهاب عفونی بورس‌های اطراف زانو (بالشتک‌های پر از مایع در اطراف زانو بورس نامیده می‌شود برای آگاهی بیشتر به مقاله مربوط به توضیحات کلی آب آوردن زانو مراجعه بفرمایید)

عفونت زانو چیست؟

شایع‌ترین مفصلی که دچار عفونت می‌گردد مفصل زانوست. عفونت زانو یک وضعیت پزشکی جدی به شمار می‌رود که اغلب به درمان فوری و به طور معمول تهاجمی نیاز دارد. مایعی که در مفاصل بدن وظیفه روانکاری مفصل و جذب فشار وزن را به عهده دارد، مایع سینوویال نایده می‌شود. اگر میکروب به مایع سینوویال برسد و در واقع آن را آلوده کند، می‌تواند بافت داخل مفصلی (سلولهای لایه سینوویال مفصلی) را مبتلا نماید و در این موقعیت است که با عفونت مفصل یا به عبارت دیگر با زانوی عفونی روبه‌رو هستیم. متاسفانه بافت سینوویال داخل مفصل تقریباً هیچ گونه امکانات ایمنی برای مقابله با عفونت ندارد.
عفونت‌های زانو دلایل گوناگونی دارند. این عفونت‌ها گاهی ممکن است به دنبال عمل جراحی و در واقع به عنوان عارضه یک عمل جراحی ظاهر شوند یا التهاب یا علل دیگر عامل ایجاد آنها باشند.
درمان عفونت زانو می‌تواند با روش‌های مختلفی انجام گردد که بر اساس علت عفونت زانو برگزیده می‌شود. پس از این مقدمه درباره عفونت زانو در ادامه این مقاله با علائم، علل و درمان التهاب عفونی زانو آشنا می‌شویم.

آيا ميدانستيد با انجام به موقع و صرف هزينه جهت انجام فيزيوتراپي در کلينيک فيزيوتراپي از انجام درمان هاي با هزينه و وقت زياد مانند جراحي جلوگيري مي کنيد؟

علائم عفونت زانو

علامت اصلی عفونت زانو درد متوسط تا شدیدی است که هنگام تلاش برای حرکت دادن این مفصل بدتر هم می‌شود. علاوه بر این علامت اصلی، شاید برخی یا همه علائم زیر هم در عفونت زانو دیده شوند:

• ناتوانی در حرکت دادن مفصل زانو به دلیل درد شدید یا سفتی
• تب و لرز
• تهوع
• تورم زانو و اطراف آن
• قرمزی و حساسیت مفصل زانو
• گرمای بیشتر زانوی عفونی نسبت به زانوی سالم یا سایر نقاط بدن در نزدیک همان زانو

این علائم ممکن است بسیار سریع گاهی در عرض چند ساعت یا دو تا سه روز افزایش یابد و گاهی ممکن است با علائم شبه آنفلوانزا همراه باشد.

علل عفونت زانو

عفونت زانو ممکن است به علت یکی از عوامل زیر ایجاد شود:

• ضربه یا جراحت زانو
• عمل‌های جراحی
• عفونت‌های ناشی از یک باکتری به نام استافیلوکوک
• و به طور کلی هر عفونتی در جاهای دیگر بدن با باکتری یا ویروس یا به ندرت قارچ‌ها.

عفونت زانو ممکن است در کودکان یا جوانان هم اتفاق بیفتد اما یادمان باشد بیش از نیمی از مبتلایان به عفونت زانو بیش از 60 سال سن دارند. عفونت زانو که به آن آرتریت سپتیک زانو یا همان التهاب عفونی زانو هم گفته می‌شود یک وضعیت جدی پزشکی به شمار می‌آید و بهتر است کسی که علائم بالا را در خود می‌بیند در اسرع وقت به مراکز درمانی بخصوص با تخصص ارتوپدی مراجعه نماید.

اما با درباره علل مختلف این مشکل بیشتر بدانیم.

عفونت بافت نرم اطراف زانو ناشی از باکتری استافیلوکوک

عفونت‌های بافت نرم که به آن سلولیت هم گفته می‌شود در اکثر موارد توسط انواع باکتری‌های استافیلوکوک به وجود می‌آیند. برخی از انواع این باکتری روی پوست ما زندگی می‌کنند حتی وقتی پوست سالم است و هیچ مشکلی ندارد. این باکتری تا وقتی روی پوست ما قرار دارد مشکلی ایجاد نمی‌کند اما اگر به طریقی (مانند یک زخم باز در ناحیه زانو) موفق شود به محدوده مفصل زانو یا اطراف آن راه پیدا کند، عفونت آغاز می‌شود. کسانی که دستگاه ایمنی خوب و قوی دارند به طور معمول می‌توانند در مبارزه با این عفونت در همان ابتدا پیروز باشند اما کسانی که دستگاه ایمنی آنها فاقد قدرت کافی است مانند کسانی که به دیابت ابتلا دارند یا به دلیل یک بیماری بدخیم (سرطان) تحت شیمی درمانی هستند بیشتر در معرض این گونه عفونت‌ها قرار دارند.

آیا می دانستید به غیر ار فیزیوتراپی پا از روش ترموتراپی (گرمادرمانی) مانند امواج اولتراسوند و اشعه مادون قرمز جهت تسریع کاهش التهاب مزمن ،درد پا و افزایش گردش خون برای سرعت دادن به روند ترمیم بافت ها و رباط های صدمه دیده استفاده میکنند؟

عفونت زانو پس از عمل جراحی

عمل جراحی برای ایمپلنت زانو یک عمل جراحی شایع است که برای بیماران زیادی که مبتلا به آرتروز پیشرفته زانو هستند، بدون هرگونه عارضه انجام می‌شود. در کمتر از یک درصد افرادی که تحت عمل جراحی ایمپلنت زانو قرار می‌گیرند ممکن است عفونت در بافت اطراف محل قرار گرفتن ایمپلنت زانو و در واقع در نزدیکی پروتز مفصل زانو (قطعه مصنوعی که به جای زانوی طبیعی قرار داده می‌شود یا به اصطلاح زانوی مصنوعی) رخ دهد. از آن جا که تعداد عمل‌های جراحی ایمپلنت زانو در حال افزایش است به تدریج با شمار بیشتری از این مشکل مواجه می‌شویم.
طبیعی است که ایمپلنت‌های زانو که از فلز و پلاستیک درست شده‌اند هیچ گونه امکان ایمنی و دفاع در برابر عامل عفونت ندارند. یادمان باشد که ایمپلنت‌های زانو هم در زمان قرار گرفتن و انجام جراحی ممکن است عفونی شوند هم سالها بعد.
عمل‌های جراحی دیگر که روی زانو انجام می‌شود مانند جراحی ترمیم مینیسک زانو یا ترمیم لیگامان یا تاندون پاره شده هم در موارد نادری ممکن است با وارد شدن باکتری به مفصل یا بافت اطراف زانو همراه باشد و به عفونت زانو منجر گردد. عمل جراحی ترمیم لیگامان صلیبی قدامی (جلویی) و جراحی ترمیم مینیسک از شایع‌ترین جراحی‌های زانو به شمار می‌روند.

نکته:شناسايي نوع درمان بيمار که شامل فيزيوتراپي دست ، فيزيوتراپي زانو ، فيزيوتراپي کمر و ... مي باشد تسط پزشک متخصص يک امر ضروري است.بنابراين حتما در انتخاب پزشک خود دقت لازم را داشته باشيد.

عفونت زانو ناشی از باکتری

منظور از این عفونت تاکید بیشتر روی آرتریت سپتیک زانو است. اگر به زانو یک ضربه نافذ وارد شود مانند گاز گرفتگی توسط یک حیوان یا زخم نزدیک زانو یا حتی گاهی یک عفونت پوستی یا عفونت دستگاه ادراری، ممکن است باکتری‌ها را به مفصل زانو برساند و علائم عفونت زانو آغاز گردد. این حالت یعنی عفونت زانو به دنبال عفونت دیگر نقاط بدن، کمتر پیش می‌آید که افراد سالم را درگیر نماید. بیشتر کسانی دچار عفونت زانو از منشا عفونت قسمت‌های دیگر بدن می‌شوند که از قبل دچار مشکلی در زانو یا وضعیت پزشکی خاصی باشند. مثلا زانوی آنها با آرتریت روماتویید (بیماری روماتیسمی مفاصل که با تخریب مزمن مفصل همراه است) آسیب دیده یا در حال مصرف دارویی هستند که قدرت ایمنی بدن را کاهش می‌دهد.

عوامل خطرزای عفونت زانو

در ادامه عواملی که خطر بروز عفونت زانو را زیاد می‌کنند برمی‌شماریم:

مشکلات قبلی زانو: برخی بیماری‌ها و شرایط مزمن هستند که ممکن است زانو را تحت تاثیر قرار دهند مانند آرتریت روماتویید، آرتروز، نقرس یا لوپوس (یک بیماری روماتیسمی که علاوه بر مفاصل ممکن است بقیه بافت‌های بدن از جمله کلیه‌ها را با مشکل روبه‌رو کند). این بیماری‌ها خطر بروز عفونت زانوی ناشی از عفونت قسمتهای دیگر بدن افزایش را می‌دهد. وجود زانوی مصنوعی (ایمپلنت زانو)، سابقه جراحی روی زانو و ضربه به زانو از عوامل دیگری هستند که احتمال آرتریت سپتیک زانو را افزایش می‌دهند.

آیا می دانستید در درمان دیسک گردن با فیزیوتراپی گردن، روش های دیگری مانند کاربرد کمپرس های سردوگرم، اولترا سوند و ماساژ برای کاهش درد و سختی مفصل استفاده می شود؟

مصرف داروهای آرتریت روماتویید

خطر بروز این نوع عفونت زانو در کسانی که به آرتریت روماتویید مبتلا هستند و برای درمان آن دارو مصرف می‌کنند، بیشتر است. اکثر داروهای ضد آرتریت روماتویید، دستگاه ایمنی بدن را تا حدودی سرکوب می‌کند و این امر شانس بروز عفونت از جمله عفونت زانو را افزایش می‌دهد. در نظر داشته باشیم که تشخیص عفونت زانو در بیمارانی که درگیر آرتریت روماتویید هستند دشوار است زیرا بسیاری از علائم عفونت زانو با علائم آرتریت روماتویید مشترک هستند.

شکنندگی و آسیب‌پذیری پوست

وقتی پوست به عنوان نخستین سد دفاعی بدن به راحتی دچار شکاف می‌شود یا به سختی و در درازمدت ترمیم می‌یابد، احتمال دسترسی باکتری ها به بافت های داخل بدن بیشتر می‌گردد. برخی از مشکلات پوستی مانند پسوریازیس (یک بیماری پوستی که روی مفاصل با پوسته‌های صدفی شکل پوشیده می‌شود و حاشیه اطراف آن به رنگ صورتی یا قرمز است) یا اگزما (آلرژی مزمن پوستی) هم می‌توانند خطر بروز عفونت‌های پوستی و به همین تریتب عفونت‌های مفصلی را زیاد کند. همچنین کسانی که به طور مرتب دارو برای آنها تزریق می‌شود بیشتر در معرض عفونت‌ در محل تزریق هستند.

دستگاه ایمنی ضعیف

کسانی که دستگاه ایمنی بدن آنها ضعیف است احتمال بیشتری دارد که عفونت‌ها از جمله عفونت زانو و آرتریت سپتیک زانو را تجربه کنند. کسانی که دخانیات استعمال می‌کنند یا به دیابت مبتلا هستند یا مشکلات کلیوی یا کبدی را تجربه می‌کنند، یا کسانی که داروهایی مصرف می‌نمایند که دستگاه ایمنی آنها را ضعیف می‌کند، در این دسته قرار می‌گیرند.

ضربه به مفصل

گازگرفتگی حیوانات، ضربهای که با زخم و فرو رفتن جسمی در زانو یا نزدیکی زانو همراه است، فرد را در معرض خطر عفونت زانو قرار می‌دهد.
بدیهی است کسانی که چند مورد از این عوامل خطرزا را همزمان داشته باشند، بیشتر مستعد ابتلا به عفونت زانو هستند.

عوارض ناشی از عفونت زانو

اگر نسبت به علائم بی‌توجه باشیم یا برای درمان دیر به مراکز درمانی مراجعه کنیم، عفونت زانو ممکن است به تخریب مفصل زانو و آسیب دائمی آن منجر شود. گاهی عفونت ممکن است حتی به استخوان برسد و باعث عفونت استخوان (استئومیلیت) شود. این عارضه بخصوص در صورت وجود ضربه‌ای که به استخوان آسیب زده است، احتمال بیشتری دارد رخ دهد ولی در مجموع عارضه نادری عفونت زانو به شمار می‌رود.

تشخیص عفونت زانو

وقتی علائم مشکوک به عفونت زانو در کسی وجود دارد باید وی را در اسرع وقت به یک مرکز درمانی ترجیحا با تخصص ارتوپدی بریم. در مرکز درمانی علاوه بر شرح حال و معاینه کامل، برای رسیدن به تشخیص درست ممکن است کارهای زیر انجام شود

آنالیز مایع مفصلی

عفونت زانو رنگ، قوام، حجم و ترکیبات مایع مفصلی زانو را دگرگون می‌نماید. پزشک معالج سوزن سرنگ را داخل مفصل زانو و در فضای مفصلی وارد می‌نماید و بدین تریتب از مایع مفصلی در زانوی درگیر می‌تواند نمونه‌ای اخذ نماید. در آزمایشگاه، این نمونه مورد بررسی و کشت قرار می‌گیرد و باکتری مولد عفونت و داروی آنتی‌بیوتیک موثر بر آن مشخص می‌شود. بدین ترتیب پزشک می‌تواند درمان موثر را تجویز نماید.

آزمایش‌های خون

در بسیاری از موارد مخصوصا وقتی که در کنار علائم دیگر تب و لرز هم وجود داشته باشد، کادر درمانی نگران این قضیه است که شاید عفونت به داخل جریان خون فرد راه یافته باشد. آزمایش‌های خون می‌توانند علل وجود عفونت در خون را مشخص کنند. از نمونه خون اخذ شده ممکن است علاوه بر اندازه‌گیری های مرسوم، برای کشت میکروبی هم استفاده شود.

آیا می دانستید در فیزیوتراپی فک و صورت اگر درد شدید باشد فیزیوتراپیست می‌تواند با پیشنهاد و انجام کارهایی مانند تحریک الکتریکی یا تحریک با امواج مافوق صوت به تسکین آن کمک نماید؟

درخواست تصویربرداری پزشکی

درخواست تصویر رادیولوژی یا تصویربرداری تخصصی‌تر مانند سی‌تی اسکن یا ام آر آی ممکن است برای بررسی میزان آسیب وارده به مفصل لازم باشد.

درمان عفونت زانو

مهمترین درمان‌های عفونت زانو کشیدن آب زانو و استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها هستند که در زیر بیشتر درباره آنها می‌خوانیم:

کشیدن آب زانو

بیرون کشیدن مایع مفصلی عفونی شده اهمیت زیادی در درمان دارد. روش‌های تخلیه مایع مفصلی عفونی به ترتیب زیر هستند:

با سوزن

در برخی موارد ممکن است پزشک با استفاده از سوزن سرنگ که در فضای مفصلی قرار داده می‌شود مایع عفونی را تخلیه نماید.

با آندوسکوپ

آرتروسکوپ نوعی آندوسکوپ است، یعنی یک لوله ظریف و انعطاف‌پذیر که یک دوربین ویدیو در نوک آن وجود دارد و با ایجاد یک برش کوچک در فضای مفصلی قرار داده می‌شود. البته از راه برش کوچک دیگر به طور معمول لوله تخلیه و مکش هم در فضای بین مفصلی جای می‌گیرد.

جراحی باز

اگر به هر دلیلی نتوان از روش‌های بالا برای تخلیه مفصل استفاده کرد یا لازم باشد علاوه بر تخلیه مفصل کار دیگری مانند ترمیم روی اجزای مفصل زانو انجام شود، جراحی باز مورد نیاز است.

آنتی‌بیوتیک

اگر نوع باکتری تعیین شود، انتخاب آنتی‌بیوتیک موثر آسان است. به طور معمول برای تاثیر بهتر و سریع‌تر، آنتی‌بیوتیک از راه تزریق وریدی آغاز می‌شود و سپس به صورت خوراکی ادامه می‌یابد. درمان ممکن است بین دو تا شش هفته طول بکشد.

التهاب واکنشی زانو

التهاب واکنشی مفصل زانو نوعی از آرتریت واکنشی به شمار می‌آید که در آن دستگاه ایمنی بدن یک واکنش غیرعادی در محل مفصل زانو نسبت به یک عفونت در جایی دیگر از بدن نشان می‌دهد مانند عفونت معده یا یک بیماری عفونی که از راه جنسی منتقل می‌شود (بیماری عفونی مقاربتی). به عبارت دیگر، یک عفونت در جایی از بدن پیش می‌آید و واکنش دستگاه ایمنی به آن، چنان غیرعادی است که باعث التهاب مفصل زانو هم می‌گردد. دقت کنید که گاهی عفونت به طور کامل بهبود می‌یابد اما التهاب واکنشی زانو روزها یا هفته‌ها پس از بهبود عفونت ادامه می‌یابد.

شایع‌ترین علامت التهاب واکنشی زانو یک زانوی دردناک است که در بیشتر موارد تورم و قرمزی نیز درد را همراهی می‌کنند. در بیشتر افراد، زانو تنها نیست و احتمال درگیر شدن سایر مفاصل و اعضای بدن با همین مکانیسم وجود دارد. علاوه بر درگیری زانو، قرمزی و آزردگی چشم، ترشحات جنسی از آلت تناسلی، تورم مفاصل انگشتان و مشکلات پوستی مانند لکه های قرمز شایع است.

آیا می دانستید حضور یک فیزیوتراپیست جهت فیزیوتراپی در منزل سبب می شود تا تمامی این نکات را به شما گوشزد کند و این ایرادات که هر روزه ممکن است در زندگی تکرار شوند، برطرف گردند؟

التهاب عفونی بورس‌های زانو

بورس نام یک کیسه پر از مایع و ظریف است که وظیفه کاهش اصطکاک بین استخوان و اجزای اطراف مفصل مانند عضله، تاندون و لیگامان را به عهده دارد. وقتی بورس به هر دلیل دچار التهاب می‌شود به آن بورسیت (التهاب بورس) می‌گوییم. در برخی مواقع علت التهاب بورس وجود یک عفونت داخل آن است که به آن التهاب عفونی بورس یا بورسیت سپتیک گفته می‌شود. یادآوری کنیم تورم بورس اطراف مفصل زانو هم در بین مردم با همین عنوان "آب آوردن زانو" شناخته می‌شود.
وقتی التهاب عفونی بورس در زانو رخ می‌دهد، شخص علائم زیر را تجربه می‌نماید:

• درد زانو
• قرمزی پوست زانو
• گرمای زیاد از حد در محل زانو
• تب و لرز
• احساس کسالت و بی‌حالی

بورس عفونی شده متورم و نسبت به لمس دردناک است. 

التهاب عفونی بورس یک وضعیت جدی پزشکی محسوب می‌شود و در صورت شک به آن بهتر است در اسرع وقت به یک مرکز درمانی مراجعه شود. شایان ذکر است بیشتر موارد التهاب بورس زانو غیرعفونی است. التهاب غیرعفونی بورس با تب و لرز همراه نیست. با وجود این، مطمئن‌ترین راه برای افتراق بین التهاب عفونی و غیرعفونی بورس کشیدن نمونه آب از داخل بورس ملتهب و فرستادن آن برای آزمایشگاه است. این کار علاوه بر استفاده تشخیصی، فشار را در بورس ملتهب کم می‌کند و درد کاهش می‌یابد و مزیت درمانی هم دارد.