درمان کیست مچ دست یا گانگلیون | فیزیوتراپی، ورزش کیست مچ دست

برای آشنایی با نقش فیزیوتراپی و انواع آن در درمان مشکلات و عارضه های دست، صفحه فیزیوتراپی دست را مطالعه کنید

تابحال دچار بر آمدگی در مچ دست (Wrist) خود شده اید؟ این عارضه شما را دچار نگرانی کرده و به دنبال درمان آن هستید؟
در این مقاله شما را با کیست مچ دست (Ganglion cyst) آشنا کرده و بهترین درمان ها را به شما ارائه می دهیم. ما این اطمینان را به شما می دهیم که کیست مچ دست تومور بدخیم و سرطان نیست و با روش های درمانی خانگی و دیگر روش ها از جمله فیزیوتراپی قابل درمان است.

گانگلیون یا همان کیست مچ دست چیست؟

گانگلیون نوعی کیست و توده بیضی دایره ای بوده که به شکل تومور و ورم، روی مفصل و یا بر روی بافت های اتصال دهنده استخوان ها و تاندون های مچ دست ایجاد می شود. این کیست کوچک و بی خطر بوده و شبیه به یک کیسه مملو از مایع بوده و درون آن ماده ای بی رنگ، شفاف، سفت و چسبنده وجود دارد. گانگلیون می تواند با توجه به اندازه خود، اسفنجی و نرم و یا سفت و سخت باشد. گاهی امکان دارد یک کیست یزرگ و یا تعداد زیادی کیست کوچک در مچ دست ایجاد شوند. متعدد بودن این کیست ها باعث می شود که شما فکر کنید چندین کیست در مچ دستتان ایجاد شده در حالی که در واقع همه کیست ها یک پایه مشترک دارند که داخل بافت های عمیق قرار گرفته و آنها را به یکدیگر وصل می کند. این کیست ها نیز خطرناک نیستند و در دسته خطری پزشکی قرار ندارند. نیمی از تومورهای بافتی شامل این نوع کیست های بی خطر می شوند. پزشکان علت دقیقی را برای ایجاد کیست های دست عنوان نکرده اند، ولی روش های درمانی خوبی را برای این عارضه پیدا کرده اند که بدون آسیب رسیدن به بیمار می توان این عارضه را حل کرد. به طور کلی تمامی این کیست ها با درد همراه نیستد و در فعالیت بیمار اختلال ایجاد نمی کنند، اما این دلیل نمی شود که در درمان آن ها سهل انگاری کنید.

کدام نواحی دست دچار کیست گانگلیون می شوند؟

گانگلیون ها یا همان کیست های مچ دست به قسمت کپسول مفصلی مچ متصل می شوند.
باید گفت این کیست ها می توانند در مفاصل مختلف دست و مچ دست قرار بگیرند و دیده شوند. به طور کلی 60 تا 70 درصد گانگلیون ها در ناحیه پشت مچ دست ایجاد می شوند. گاهی نیز این کیست ها در نواحی رویی دست قرار می گیرند. گانگلیون ها می توانند در قسمت چین خوردگی های مچ دست و قسمت داخلی (کف دست) نیز ایجاد شوند. یکی از شایع ترین و رایج ترین کیست یا گانگلیون دست، کیستی است که درست در زیر شست قرار دارد. همچنین باید گفت نوع قرار گیری گانگلیون ها نیز مخفی و پنهان، آشکار و نهان می باشد. (یعنی گاهی نمی توانید کیست ها را به خوبی مشاهده کنید.)

علائم کیست های مچ دست (گانگلیون)

1. این کیست ها اغلب کوچک بوده و اندازه ی ان ها حدودا کمتر از 1 اینچ می باشد.
2. مدور (دایره ای شکل) هستند و زمانی که به آن ها دست می زنید، می توانید احساس سفتی و یا نرمی داشته باشید. (سفت و یا نرم هستند.) معمولا حالت ارتجاعی نیز دارند.
3. این کیست ها می توانند به طور ناگهانی و یا تدریجی ایجاد شوند و در طی یک دوره چند ماهه یا چند ساله به وجود بیایند.
4. کیست های مچ دست یا گانگلوین ها می توانند با استفاده مکرر از مفصل آسیب دیده و انجام حرکات تکراری با آن بزرگتر شوند. (کیست ها می توانند رشد کنند.)
5. درحالتی که کیست ها روی نواحی عصبی و ایجاد شده باشند، درعضلات احساس درد، خارش، سوزن سوزن شدن و یا بی حس شدن ایجاد می شود. (درجه درد به بزرگی و کوچکی کیست مربوط نمی شود، بلکه به محل قرار گیری آن مربوط است.)

تمرینات ورزشی و درمان های کیست مچ دست

در رابطه با درمان اینگونه کیست ها، معمولا نیازی به جراحی نیست و با انجام درمان های خانگی و تمرینات فیزیوتراپی و ورزشی می توان به بهبود این کیست ها کمک کرد. اما گاهی ممکن است گانگلیون های مچ دست (پشت مچ و کف دست) نیاز به جراحی داشته باشند که در این صورت جراحی توسط متخصص ارتوپدی انجام می شود.

1. جراحی کیست مچ دست

   حدود 50 درصد از گانگلیون ها خود به خود از بین می روند. اما در مواقعی که کیست های مچ دست باعث رنجش فرد می شوند، پزشک دیواره کیست را با سوزن سوراخ کرده و با استفاده از داروهای ضد التهاب و بی حس کننده علائم را کاهش می دهد. البته در این روش امکان برگشت کیست وجود خواهد داشت. روش دیگری که برای درمان انجام می شود جراحی کیست های مچ دست است. ابتدا ناحیه مچ دست و ساعد را با یک پانسمان بزرگ بسته و به تدریج بعد از دو هفته بخیه ها را کشیده و شروع به انجام تمرینات فیزیوتراپی کنید تا مچ دست دوباره به حالت اولیه خود برگردد و بدون هیچ مشکلی بتوانید به فعالیت های روزانه خود رسیدگی کنید. این روش زمانی توصیه می شود که فرد دچار درد شدید شود و یا در انجام فعالیت های دست اختلال ایجاد شود. جراحی معمولا توسط بیهوشی موضعی و به روش های زیر انجام می گیرد:

   1. جراحی باز

      این نوع جراحی با برش سایز متوسط (حدود 5 سانتی متر) روی ناحیه مورد نظر و مفصل و تاندون آسیب دیده انجام می شود.

   2. جراحی آرتروسکوپی

      این نوع جراحی ها با برش های بسیار کوچک و بااستفاده از دوربین های آرتروسکوپ انجام می شود.

   عوارض پس از جراحی کیست مچ دست

   گانگلیون ها یا همان کیست ها می توانند بعد از جراحی نیز دوباره به وجود بیایند. البته کمتر موردی بوده که بعد از جراحی کیست ها دوباره ظاهر شوند. یکی از خطرات احتمالی بعد از جراحی کیست، ابتلا به عفونت می باشد. گاهی در حین برش امکان آسیب به رگ های عصبی و خونی وجود خواهد داشت.
   

   توانبخشی و مراقبت بعد از جراحی کیست مچ دست

   1. بستن آتل (در مواقع خاص که پزشک تجویز کند.)
   2. ماساژ دادن و بررسی اندازه کیست. ( اگر کیست بزرگتر ده باشد باید حتما به پزشک اطلاع دهید.)
   3. انجام تمرینات فیزیوتراپی و ورزشی ( این تمرینات با تجویز پزشک و فیزیوتراپیست باید انجام شود.)

2. تمرینات فیزیوتراپی کیست مچ دست

   1. تمرینات دامنه حرکتی

      ابتدا کف دست را بر روی یک سطح صاف یا میز قرار بدهید. ساعد دست را چرخانده و سپس کف دستتان را در جهت انگشت شست، بچرخانید.

   2. تمرینات انفعالی دامنه حرکتی)

      درحالیکه روی یک تخت دراز کشیده اید، دستان خود را کنار بدنتان قرار بدهید. سپس همانطور که فیزیوتراپیست دست شما را نگه داشته، مچ دست خود را بالا و پایین و همچنین راست و چپ ببرید و سپس در مسیرهای دواری شکل حرکت بدهید. این حرکت به علت اینکه با کمک فیزیوتراپیست انجام می گیرد، یک حرکت انفعالی است.

   3. خم و راست کردن مچ دست به کمک وزنه

      روی صندلی نشسته و دست مبتلا به گانگلیون یا کیست را روی میز قرار بدهید. دستتان را لبه میز قرار داده و با آن یک دمبل سبک را بگیرید. سپس مچ خود را خم و راست کنید و این حرکت را چندین بار انجام بدهید. (این تمرین برای تقویت مفاصل مچ بسیار مفید است.)

   4. خم و راست کردن مچ دست به حالت (ایزومتریک)

      ابتدا روی صندلی نشسته و ساعد دست آسیب دیده (کیست دار) خود را روی ران پای خود قرار بدهید. سپس با کف دست سالمتان بر روی دست مبتلا، فشار وارد کند. (این تمرین برای تقویت مفاصل مچ دست بسیار مفید است.)

3. درمان های خانگی کیست مچ دست

   درمان های خانگی از ایام قدیم بسیار مورد استقابل افراد قرار گرفته و اهمیت بسیاری بالایی داشته است. این درمان ها به دلیل اینکه هزینه خاصی لازم ندارند و فرد به تنهایی قادر به انجام آنها خواهد بود، بسیار پرطرفدار می باشد. البته کلینیک فیزیوتراپی رامتن به هیچ وجه بر انجام این درمان ها توصیه نکرده و لازم است برای درمان قطعی و سریع تر کیست مچ دست و رهایی از ناراحتی و اختلالات ایجاد شده، ابتدا به پزشک متخصص ارتوپد مراجعه شود و بعد از تشخیص پزشک از درمان های مناسب فیزیوتراپی جهت درمان کیست مچ دست استفاده نماید. برخی از مواد گیاهی که در قدیم برای درمان کیست مچ دست رایج بوده است، عبارتند از:
   1. روغن چای
   2. سرکه سیب
   3. درمان با استفاده از روغن فرانکین سنس
   4. درمان با روغن علف لیمو
   5. روغن کرچک
   6. چای سیاه
   7. آلوئه ورا
   8. زردچوبه
   9. نمک اپسوم
   10. نوار درمانی الاستیکی
   11. کمپرس گرم
   12. درمان با ویتامین ب کمپلکس

کاربردی ترین حرکات ورزش کیست مچ دست

بخش مهمی از درمان کیست مچ به تمرین درمانی و ورزش های مچ دست اختصاص پیدا می کند. این تمرینات کاربردی شامل حرکات کششی و تقویتی شده و به بهبود حرکات و دانه حرکتی دست، افزایش گردش خون، انعطاف پذیری، تعادل، کشش،ترمیم و بهبود بافت های آسیب دیده مچ دست کمک کرده و عبارتند از:

1. خم کردن مچ دست:
   ابتدا به کمک دستتان وزنه ای را گرفته و سپس در حالیکه کف دست خود رو به سقف (بالا) گرفته اید، مچ دستتان را درحالیکه وزنه به سقف نزدیک‌تر می شود، رو به بالا خم کنید و سپس به آرامی مچ دست خود را به وضعیت اولیه و عادی خود بر‌گردانید. (این تمرین را در ۳ ست ده تایی انجام دهید و می توانید تعداد وزنه ها را به تدریجج افزایش دهید.)
2. باز کردن مچ دست:
   به کمک دست خود یک وزنه دست گرفته و سپس در حالیکه کف دست رو به زمین قرار دارد، مچ دست خود را طوریکه وزنه به سقف نزدیک‌تر شود به سمت بالا خم کنید، سپس مچ خود را به آرامی به حالت اول برگردانید. این تمرین را در 3 ست 10 تایی انجام دهید. می توانید به مرور زمان وزن وزنه ها را بیشتر کنید.
3. کشش اکستانسور مچ:
   برای انجام این تمرین ابتدا بازو و ساعد خود روی یک میز قرار دهید و مچ دستتان را از لبه میز و به طور معلق آویزان کنید. آرنج دست آسیب دیده خود را درحالی که صاف است، گرفته و آن را تا جایی که کشش کمی احساس شود رو به پایین خم کنید. 5 ثانیه در این حالت بمانید و سپس به حالت طبیعی برگردید.
   • انگشتان خود را تا جای ممکن مشت کرده و ببندید. 5 ثانیه در این وضعیت بمانید و مجددا به حالت عادی برگردید.
   • باز و بسته کردن انگشتان: انگشتان دست را تا جای ممکن از هم باز کنید و بکشید. ۵ ثانیه در این حالت بمانید و دست را به حالت عادی برگردانید.
4. چرخاندن دست ها
   ابتدا در حالیکه روی صندلی نشسته اید و دست آسیب دیده را به طور ثابت از ناحیه ساعد بر روی پا قرار داده اید، مچ دستتان را طوری بچرخانید که کف دستتان در جهت سقف قرار بگیرد.این تمرین را روزانه ده مرتبه تکرار کنید.
5. حالت دعا:
   برای انجام این تمرین ابتدا بایستید و کف دستان خود را به حالت دعای هندی به یکدیگر بچسبانید.سپس آرنج هایتان را از هم فاصله داده و دور کنید. مچ ها را به آرامی رو به پایین ببرید تا کمی احساس کشش داشته باشید. 5 ثانیه در این وضعیت بمانید و به آرامی به حالت اولیه و طبیعی خود برگردید.
6. خم و راست کردن مچ دست به سمت بالا و پایین:
   برای انجام این تمرین باید ساعد دست آسیب دیده خود را روی میز قرار دهید و مچ آسیب دیده را از لبه میز صورت معلق آویزان کنید. با خم کردن مچ به سمت پایین کمی کشش احساس خواهید کرد. 5 ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس به آرامی و با احتیاط به به حالت اولیه و طبیعی خود برگردید. ایندفعه مچ خود تا جایی که کشش احساس شود، روبه بالا برده و مجددا 5 ثانیه در این حالت باقی بمانید. سپس به حالت طبیعی خود برگردید.
7. خم و راست کردن مچ به طرفین:
   برای انجام این تمرین ساعد را روی میز قرار داده و مچ دست خود را به صورت معلق از لبه میز آویزان کنید. مچ دست را به یک جهت( چپ یا راست) خم کرده و 5 ثانیه در این وضعیت باقی بمانید. سپس مچ را به سمت دیگر خم کنید و مجددا 5 ثانیه در این حالت بمانید. خیلی آرام و با احتیاط به وضعیت طبیعی و اولیه خود برگردید. این حرکت را چندین مرتبه تکرار کرده و انجام دهید.
8. انحراف مچ دست:
   ابتدا آرنج خود را با زاویه ۹۰ درجه خم کرده و کنار بدن قرار دهید. (این حالت را تا پایان تمرین حفظ کنید.) یک وزنه را با دست خود گرفته و کمی ساعد را بچرخانید تا شست دست رو به سقف قرار بگیرد. مچ دست را تا جای ممکن به سمت بالا برده و سپس به آرامی پایین بیاورید. این تمرین را در 3 ست 10 تایی انجام دهید