کشیدگی تاندون آشیل پا | علل، علائم، تشخیص و روشهای درمان

پا عضوی کاربردی و مهم بدن بوده که همواره به دلایل مختلفی، در نواحی مختلف دچار آسیب می شود. یکی از آسیب های پا که در بخش تاندون ها اتفاق می افتد و موجب اختلال در کل سیستم فعالیتی پا می شود، کشیدگی تاندون آشیل پا می باشد. تاندون های پا می توانند دچار دررفتگی، کشیدگی و حتی پارگی شوند. در این مقاله به بررسی عارضه کشیدگی تاندون آشیل پا (Achilles Tendinopathy) پرداخته و بهترین راه های درمانی آن از جمله تمرینات و روش های فیزیوتراپی را به شما ارائه داده و شما را با علائم و دلایل ایجاد این عارضه آشنا می کنیم.

آناتومی تاندون آشیل پا

همانطور که می دانید، تاندون ها، طناب ها و رشته های محکم، سخت و طولانی هستند که بافت های ماهیچه ای بدن را به استخوان متصل می کنند. این رشته ها در ناحیه پا موجب راه رفتن و دویدن فرد می شوند و یکی از تاندون های قوی، بزرگ و مهم بدن انسان که در ناحیه پا قرار گرفته، تاندون آشیل می باشد. تاندون آشیل در ناحیه پشت پاشنه پا واقع شده و باعث اتصال استخوان پاشنه به ماهیچه ساق می شود. تاندون آشیل، وزن کشیده شدن پا را تحمل کرده و در صورت تحمل کشیدگی بیش از حد، دچار آسیب هایی از جمله کشیدگی و یا پارگی می شود.

علل کشیدگی تاندون آشیل پا

همانطور که گفته شد، این طناب محکم (تاندون آشیل) می تواند به دلیل کشیدگی بیش از حد نیز دچار آسیب شود و در فعالیت های پا جلوگیری کند. کشیدگی تاندون پا به دلایل مختلفی می تواند اتفاق بیفتد. این دلایل عبارتند از:

1. تاندونیت( التهاب و تورم تاندون ها)
2. دویدن به سمت بالا (سربالایی)
3. عدم گرم کردن پا درهنگام ورزش
4. قوس پای زیاد (به سمت داخل)
5. ضعف ماهیچه ساق پا
6. فعالیت های عجولانه و سریع
7. کفش های نامناسب و تنگ
8. دویدن بر سطوح ناهموار
9. وارد شدن فشار بر پا به صورت ناگهانی
10. خار پاشنه یا همان رشد استخوان اضافی در ناحیه پاشنه پا

علائم کشیدگی تاندون آشیل پا

از آنجایی که کشیدگی تاندون آشیل با آسیب هایی از جمله پارگی و تاندونیت پاشنه پا همراه می باشد، علائمی که به هنگام کشیدگی تاندون آشیل پا ایجاد می شوند عبارتند از:

1. احساس ضعف در پا
2. احساس درد بعد از تمرین
3. احساس درد درهنگام بالا رفتن از پله و یا راه رفتن در سربالایی
4. محدودیت در حرکات پا
5. ایجاد حساسیت در ناحیه پاشنه پا
6. درد شدید در پاشنه پا و حتی مچ و گاهی ساق پا
7. عدم توانایی در حرکت دادن انگشتان پا
8. ایجاد تورم و تغییر رنگ

تشخیص کشیدگی تاندون آشیل پا

بعد از نمایان شدن علائم کشیدگی تاندون آشیل و احساس دردهای خفیف و شدید در پاشنه پا، فرد جهت تشخیص و اطمینان از نوع آسیب دیدگی پاشنه پا و همچنین درمان سریع تر آن، به متخصص ارتوپدی مراجعه می کند. متخصص ارتوپدی نیز بعد از انجام آزمایشات و بررسی های لازم، شدت عارضه، نوع آن و علت ایجاد را تشخیص داده و طبق آن به درمان می پردازد. این آزمایشات عبارتند از:

1. مشاهدات و لمس ناحیه پاشنه پا: پزشک به منظور بررسی تورم، التهاب، درد و میزان آن شروع به لمس ناحیه دردناک پا (پاشنه) کرده و با مشاهدات خود تشخیص می دهد که این عارضه از چه نوع آسیبی می باشد.
2. حرکات فیزیکی پا: پزشک به منظور بررسی میزان توان حرکتی پا و بررسی قوس پا، یکسری حرکات فیزیکی را انجام داده و شروع به خم و راست کردن پا می کند. در صورتی که تاندون دچار کشیدگی شده باشد، خم شدن پا با درد همراه خواهد بود و به سختی صورت می گیرد.
3. انجام آزمایشات دقیق تر با استفاده از اشعه ایکس، سی تی اسکن و ام آر آی: این آزمایشات طبق دقتی و قدرت تشخیص انجام می شوند. در ابتدا برای عکس برداری از ناحیه آسیب دیده از اشعه ایکس استفاده کرده و سپس برای تشخیص بهتر و عکس واضح تر از ناحیه آسیب دیده، آزمایشات سی تی اسکن و ام آر آی انجام می گیرند.
4. اولتراسوند: اولتراسوند علاوه بر درمان در تشخیص آسیب های پا نیز نقش دارد.

روش های درمان کشیدگی تاندون آشیل پا

کشیدگی تاندون آشیل پا با توجه به میزان آسیب پاشنه پا درمان های متفاوتی دارد. این درمان ها به بهبود وضعیت فرد کمک کرده و موجب جلوگیری از آسیب های شدید تر و همچنین بازگشت سریع عملکرد پا و ادامه دادن به فعالیت های روزانه می شود. روش های درمانی کشیدگی تاندون آشیل پا عبارتند از:

1. درمان های اولیه یا خانگی

   بخشی از درمان های کشیدگی تاندون آشیل پا را می توان در خانه انجام داد. فرد می تواند با انجام این درمان ها از آسیب دیدگی بیشتر از جمله پارگی تاندون آشیل جلوگیری کند. اما باید گفت این درمان ها در صورتی که آسیب دیدگی شدید باشد، کافی نبوده و باید همراه روش های درمانی موثرتر انجام بگیرند. این بخش از درمان ها عبارتند از:
   1. استراحت( استفاده از عصا): بهتر است برای درمان سریع تر و جلوگیری از آسیب شدید تر، به پای خود استراحت داده و حدود ۱ الی ۲ روز، هیچ فشاری بر روی پا و تاندون ها نیاورید و برای راه رفتن از عصا استفاده کنید.
   2. کمپرس سرد: یکی دیگر از روش های درمانی موثر خانگی، استفاده از یخ و کمپرس سرد و قرار دادن آن بر روی ناحیه پشتی پاشنه و ساق پا به مدت ۱۵ دقیقه و به طور غیر مستقیم می باشد. این روش به کاهش درد و تورم پا کمک می کند.
   3. بالا نگه داشتن پا: بهتر است ناحیه آسیب دیده (ساق و پاشنه پا) را بالاتر از زمین و سطح قلب قرار دهید تا با افزایش گردش خون، تورم کاهش یافته و ترمیم تاندون ها سریع تر انجام بگیرند.
   4. بستن پا: یکی دیگر از روش های موثر در درمان کشیدگی تاندون آشیل، بستن پا با استفاده از تجهیزات طبی ( کش و نوارهای طبی) می باشد. این حرکت موجب کاهش درد شده و به جلوگیری از پارگی تاندون نیز کمک می کند.
   5. مصرف داروهای ضد درد و ضد التهاب: همیشه بخشی از درمان مربوط به مصرف دارو بوده و البته این بخش حساس باید با تجویز پزشک صورت بگیرد. مصرف داروهای ضد درد و ضد التهاب موجب بهبود درد و تورم پا شده و به بهبود پا کمک می کند.
   6. ماساژ دادن: ماساژ ناحیه آسیب دیده پا به تنهایی و یا با استفاده از آب ولرم و گرم، روغن های گیاهی، پمادهای ضد درد و ضد التهاب به درمان کشیدگی تاندون آشیل و تاندونیت آن کمک می کند.

2. درمان کشیدگی تاندون آشیل پا با تمرینات ورزشی

   بخش کاربردی، مهم و موثر درمانی کشیدگی تاندون آشیل پا مربوط به انجام تمرینات فیزیوتراپی و ورزش های مناسب می باشد. فیزیوتراپیست بعد از بررسی وضعیت بیمار و سوابق او و تشخیص میزان عارضه، برنامه درمانی ورزشی مناسب کشش و تقویتی برای بیمار تعیین و تنظیم می کند. این ورزش ها موجب بهبود سریع تر پا، کاهش درد و تورم شده و به جلوگیری از خشکی مفاصل و همچنین ایجاد آسیب های شدیدتر از جمله پارگی تاندون کمک می کند. این تمرینات عبارتند از:
   1. ابتدا مقابل یک دیوار بایستید. ۴۰ سانتی متر از دیوار دور شده و فاصله بگیرید. سپس دستان خود را روی دیوار و هم ارتفاع با سطح شانه ها قرار دهید. پاهای خود را کمی از هم باز کرده و یکی از پاها را به دیوار نزدیک کنید و سپس زانو را خم کنید. دقت کنید که زانوی پای عقبی حتما صاف باشد و به هیچ عنوان خم نشود. در همین حالت با دست های خود به دیوار فشار وارد کنید تا در ناحیه پشت پا (آشیل) احساس کشیدگی داشته باشید. (در این وضعیت عضلات ساق پا منقبض و سفت می شوند.) چند ثانیه در این وضعیت بمانید. سپس به حالت عادی برگشته و کمی استراحت کنید. این تمرین را حدود ۱۰ مرتبه انجام داده و پای خود را عوض کنید و مجددا با پای دیگرتان نیز انجام دهید.
   2. همانند تمرین قبل، ابتدا مقابل یک دیوار بایستید. ۴۰ سانتی متر از دیوار دور شده و فاصله بگیرید. سپس دستان خود را روی دیوار و هم ارتفاع با سطح شانه ها قرار دهید. پاهای خود را کمی از هم باز کرد. و یکی از پاها را به دیوار نزدیک کنید و سپس زانو را خم کنید. این بار باید زانوی پای عقبی نیز کمی خم شود. در همین حالت با دستهای خود به دیوار فشار وارد کنید. چند ثانیه در این وضعیت بمانید. سپس به حالت عادی برگشته و کمی استراحت کنید. این تمرین را حدود ۱۰ مرتبه انجام داده و پای خود را عوض کنید و مجددا با پای دیگرتان نیز انجام دهید.
   3. روی زمین نشسته و هر دو پای خود را به صورت صاف و مستقیم دراز کنید. به کمک یک حوله، کش و یا پارچه حلقه ای درست کنید و آن را کف پا و پشت انگشتان قرار دهید و دو سر پارچه را با دستان خود بگیرید.(در این حالت انگشتان پای شما باید رو به بالا قرار بگیرند.) زانوی پاها را صاف نگه دارید و با دستان خود پارچه را به سمت بدنتان بکشید. این کشش را حدود ۳۰ ثانیه نگه داشته و مجددا به حالت عادی برگردید. بعد از ۱ دقیقه استراحت مجددا این تمرین را انجام دهید. بار دیگر می توانید این تمرین را با هر کدام از پاها به تنهایی نیز انجام بدهید. در این وضعیت فقط زانوی پایی که مورد کشش قرار گرفته باید صاف باشد و زانوی پای دیگر می تواند خم شود.)
   4. برای انجام این تمرین ابتدا روی صندلی نشسته و زانوهای خود را با زاویه ۹۰ درجه خم کرده و کف پاها را کاملا روی زمین قرار دهید. بدون اینکه پاشنه پاهایتان از روی زمین بلند شود، نوک انگشتان خود را به سمت بالا آورده و حدود چند ثانیه در این حالت بمانید. کمی استراحت کرده و مجددا این تمرین را انجام دهید. ( ۵ الی ۶ ست ده تایی در روز)
   5. برای انجام این تمرین ابتدا مقابل سطحی با ارتفاع ۱۸ سانتی متر و یا یک پله بایستید. پاهایتان را با فاصله کمی از هم بدون اینکه روی پله قرار بگیرند، روی پله قرار دهید.( از نرده ها یا دیوار کمک بگیرید تا تعادلان حفظ شود.) روی پنجه پاها ایستاده و در حالی که پای آسیب دیده روی پله یا سطح قرار دارد، پاشنه پا را به سمت پایین ببرید و زانو را کاملا صاف نگه دارید. قبل از بلند کردن پاشنه پا از روی پله حتما پای دیگر خود ( پای سالم) را پایین بیاورید. این تمرین را هر روز حدود سه ست ۱۵ تایی انجام دهید.
   6. ابتدا روی پاهایتان بایستید و با کمک پای سالم خود بر روی انگشتان پا بایستید. وزن بدن شما در این حالت باید روی پایی قرار بگیرد که دچار آسیب شده و سپس به تدریج پا را روی زمین قرار داده و روی کف پا قرار بگیرید. این تمرین را روزانه حدود سه ست ۱۵تایی انجام دهید. ( این تمرین را به دو صورت انجام دهید. بار اول زانوها را صاف نگه داشته و بار دوم زانوها را کمی خم کنید.)

3. درمان کشیدگی تاندون آشیل پا با فیزیوتراپی

   فیزیوتراپی و توانبخشی با روش ها و تکنیک متفاوت دستی و غیر دستی همواره از درمان های ایمن، مفید، موثر و کاربردی بوده و می تواند علاوه بر بهبود ناحیه آسیب دیده، می تواند از ورود آسیب های جدی تر و بیشتر در آن ناحیه نیز جلوگیری کند. فیزیوتراپیست بعد از بررسی وضعیت آسیب دیدگی و میزان کشیدگی تاندون آشیل، اقدام به تنظیم برنامه فیزیوتراپی لازم و مناسب برای بیمار کرده و طبق آن برنامه به بهبود سریع تر تاندون آشیل می پردازد. فیزیوتراپی با روش ها و متدهای مختلفی در کلینیک فیزیوتراپی انجام شده و هیچگونه عارضه خطرناکی به دنبال ندارد. این روش درمانی غیر تهاجمی با استفاده از دستگاه های مدرن پیشرفته و خاصی صورت گرفته و موجب تحریک و ترمیم بافت ها و نیز افزایش گردش خون شده و در نهایت به کاهش درد و تورم و همچنین اسپاسم عضلات کمک می کند. این روش های درمانی عبارتند از:

   1. کایروپراکتیک

      یکی از روش های دستی و کاربردی که توسط دست فیزیوتراپیست و با اعمال ماساژ دایره ای شکل بر روی ناحیه آسیب دیده انجام می گیرد، کایروپراکتیک می باشد. این روش درمانی به افزایش گردش خون و کاهش درد و تورم پا کمک می کند.

   2. اوزون تراپی

      اوزون تراپی به شکل های مختلف صورت می گیرد و تزریق اوزون به ناحیه آسیب دیده، موجب کاهش التهاب و درد شده و به بالا بردن سرعت روند بهبود پا و تاندون آشیل کمک می کند.

   3. مگنت تراپی

      مگنت تراپی یا همان مغناطیس درمانی با ایجاد میدان مغناطیسی در بدن به کاهش تورم و التهاب و همچنین درد پرداخته و به اقزایش گردش خون در تاندون ها نیز کمک می کند. باید گفت که این روش درمانی از موثرترین روش های درمانی برای آسیب های تاندون آشیل پا می باشد.

   4. شاک ویو تراپی

      شاک ویو تراپی و اعمال جریان صوتی در ناحیه آسیب دیده، شوکی به بافت ها و تاندون های آسیب دیده وارد کرده و موجب تحریک و ترمیم بافت ها و تاتدون آشیل و همچنین کاهش درد آن می شود.

   5. اولتراسوند تراپی

      این روش با استفاده از امواج صوتی و دستگاه اولتراسوند انجام شده و موجب تحریک و ترمیم بافت ها و تاندون ها می شود.

   6. لیزرتراپی

      اعمال اشعه لیزر و تاباندن نور آن بر روی ناحیه آسیب دیده پا (تاندون آشیل) موجب تحریک و ترمیم بافت های تاندونی شده و از پارگی آن جلوگیری می کند.

   7. استفاده از تجهیزات درمانی و فیزیوتراپی

      استفاده از باندهای کشی و کش های طبی، ارتز، کفش های طبی، قالب های ارتوتیک (کفی ها) و.... موجب بهبود وضعیت پا، جلوگیری از آسیب های جدی تر، کاهش تورم، کاهش درد و... شده و در نهایت به بهبود آسیب دیدگی و جلوگیری از آسیب مجدد کمک می کند.

4. تزریق کورتیکواستروئید

   تزریق کورتیکواستروئید موجب کاهش درد شده و در مدت طولانی هیچ تاثیر منفی و عارضه خطرناکی در پی ندارد. اما این درمان موقت بوده و نمی تواند موجب بهبود دائم و تسکین قطعی درد بیمار شود.

5. درمان تاندون آشیل با پی آرپی

   این روش در دسته روش های تهاجمی یا غیر تهاجمی قرار ندارد، اما نسبتا حالت غیرتهاجمی دارد و با تزریق پلاسمای غنی شده از پلاکت PRP انجام می گیرد. این روش موجب بهبود التهاب و تورم تاندون شه و با افزایش گردش خون موجب بهبو د آسیب های تاندون آشیل می شود.

سوالات متداول

1. چگونه از عارضه کشیدگی تاندون آشیل جلوگیری کنیم؟

   با تقویت آشیل و انجام ورزش های تقویتی و کششی مناسب (با رعایت نکات و اصول ورزشی) مصرف ویتامین های E، D، C، کلسیم و.... همچنین داروهای تقویت تاندون، استفاده از کفش های طبی و استاندارد (کفش های مناسب) و پرهیز از حرکت سریع و ناگهانی با پا... می توان از آسیب های احتمالی از جمله کشیدگی تاندون آشیل پا جلوگیری کرد.

2. چه زمانی به جراحی تاندون آشیل نیاز داریم؟

   به طور کلی باید گفت کشیدگی های تاندون آشیل بدون نیاز به جراحی و با انجام تمرینات ورزشی، فیزیوتراپی و درمان های غیرتهاجمی دیگر بهبود می یابند. اما در صورتی که این کشیدگی شدید و حاد باشد و موجب پارگی تاندون آشیل شود، پزشک اقدام به جراحی کرده و سعی می کند تاندون آسیب دیده را ترمیم کند. معمولا پارگی های جزئی با گچ گرفتن و استفاده از بوت های مخصوص و همچنین انجام تمرینات فیزیوتراپی بهبود می یابند. اما پارگی های شدید در اکثر مواقع نیاز به جراحی دارند.