اختلالات کف لگن | علل، علائم، تشخیص، انواع و روشهای درمان

مشکلاتی که در کف لگن رخ می دهند، شامل بی اختیاری مدفوع، بی اختیاری ادرار و پایین افتادگی اعضای لگن می باشند. اختلالات کف لگن طبق مطالعات انجام شده ناشناخته هستند، ولی عوامل زیادی در ایجاد این مشکلات دخالت دارند. این گونه مشکلات می‌ توانند زندگی روزمره افراد را مختل کنند. بنابراین افراد باید هر چه سریع تر روند درمان عضلات کف لگن خود را شروع کنند. در این مقاله ما شما را با اختلالات کف لگن آشنا خواهیم کرد:

اختلالات کف لگن چیست؟

علائم بیمار با ختلالات کف لگن شامل یبوست، بی اختیاری ادرار و مدفوع و تکرر ادرار می باشد. درمان های اختلالات کف لگن شامل فیزیوتراپی و بیوفیدبک و جراحی می باشد. اختلالات کف لگن ممکن است در اثر ضربه و ترما، زایمان های سخت و طولانی، چاقی بیش از حد، جراحی های ناحیه لگن و آسیب های عصبی این ناحیه رخ دهد. عضله کف لگن به دو قسمت محل عبور رکتوم و کانال مقعد تقسیم می ‌شود. عضلات رکتوم و واژن مثل دو لوله به طور موازی کنار یکدیگر قرار دارند که در کنار این دو عضو یک دیواره وجود دارد. هنگامی که عضلات کف لگن دچار مشکل می شوند، عملکرد این عضو کاملاً مختل می شود. 

علائم اختلالات کف لگن

وقتی که عضلات کف لگن ضعیف می‌ شوند علائم زیر به وجود می ‌آیند:

1. بی اختیاری ادرار یا مدفوع
2. یبوست یا افتادگی روده
3. کمر درد
4. درد در ناحیه لگن، نواحی جنسی یا روده
5. احساس درد در هنگام انجام مقاربت برای بانوان
6. فشار در ناحیه لگن یا روده بزرگ
7. اسپاسم های عضلانی در لگن
8. افتادگی مثانه رحم و راست روده
9. زود انزالی
10. ناتوانی در کنترل خروج گاز روده
11. دفع ادرار و مدفوع در هنگام ایجاد فشار هایی مانند: عطسه، سرفه و خندیدن

تشخیص شل شدن عضلات کف لگن

پزشک پس از معاینات معمول برای تشخیص درست، چند آزمایش برای بیمار تجویز می کند. لازم به ذکر است که بدانید این گونه آزمایش ها با درد کمی همراه است، ولی برای این که بتوانید به یک نتیجه مطلوب دست پیدا کنید، حتماً باید آزمایش های زیر را انجام دهید:

1. سونوگرافی اندورکتال و اندوآنال

   به منظور انجام این سونوگرافی بیمار در مرحله اول باید تنقیه شود و تمام مواد داخل روده باید تخلیه شود تا بیمار از یک روده تمیز برخوردار گردد. بعد از گذراندن این مرحله پزشک یک میله بسیار باریک را وارد مقعد بیمار می کند. این میله به وسیله امواج صوتی که از خود تولید می کند، تصاویری از قسمتهای اسفنکتر، جداره روده و مقعد نمایش می دهد. مدت زمان این سونوگرافی بسیار کوتاه می باشد، بنابراین شما درد زیادی را متحمل نمی شوید.

2. مانومتری آنورکتال

   نحوه انجام این آزمایش به این صورت است که پزشک یک کانتر بسیار باریک و کوچک را که در قسمت انتهایی آن یک بالن دارد وارد روده بیمار می کند. این روش برخلاف سونوگرافی اندورکتال و اندوآنال نیازی نیست که بیمار تنقیه شود. در این نوع سونوگرافی پزشک در حین انجام کار از بیمار سوالاتی می پرسد. با انجام این سونوگرافی موارد زیر بررسی می شود:
   1. میزان انقباض عضلات اسفنکتر در هنگام استراحت
   2. بررسی انطباق دیواره رکتوم
   3. میزان توانایی بیمار در انقباضات عضلات کف لگن به صورت ارادی
   4. میزان حساس بودن رکتوم و مقعد
   هنگامی که این آزمایش تمام می شود، پزشک اطلاعات بسیار دقیقی از نحوه عملکرد مقعد رکتوم به دست می ‌آورد. این اطلاعات در کنار آزمایش های دیگری که بیمار انجام می دهد، می تواند به پزشک برای تشخیص بیماری کمک کند.

3. آزمایش الکترومیوگرافی

   این نوع آزمایش با روش های گوناگونی انجام می شود. با کمک این آزمایش پزشک می تواند عملکرد اعصاب و عضله کف لگن و اسفنکتر معده را بررسی کند. نحوه انجام دادن این آزمایش این گونه می باشد که پزشک پلاک یا سوزن بسیار کوچکی را وارد مقعد بیمار می کند. در بیشتر مواقع این آزمایش با درد همراه است ولی تشخیص و نتیجه این آزمایش برای پزشک حائز اهمیت است.

4. آزمایش تاخیر عصب پودندال

   پزشک توسط الکترودی که بر روی انگشتانش قرار دارد اعصاب پودندال بیمار را که در داخل مقعد وجود دارد تحریک می کند. با استفاده از این الکترود پزشک می‌ تواند، میزان منقبض شدن عضلات مقعد و تمام عملکرد های اعصاب، عضلات، اسفنکتر و عضلات کف لگن را بررسی نمایید.

5. ویدئو دیفیکوگرافی

   قبل از انجام این آزمایش بیمار توسط یک مایع غلیظ تنقیه می شود تا از این طریق روده ها پاکیزه شوند. بعد از گذراندن این مرحله پزشک از شما می خواهد در حالت نشسته قرار بگیرید و هنگامی که این مایع از بدن خالی می شود، تصاویری از حرکت عضلات کف لگن ضبط می شود. با این روش پزشک می‌ تواند، حرکات عضله لگن را در هنگام دفع مدفوع بررسی کند. لازم به ذکر است که بدانید به جای این روش پزشکان از ام آر آی نیز استفاده می کنند.

علل اختلالات کف لگن

طبق تحقیقات انجام شده اختلالات کف لگن ناشناخته به نظر می رسند، ولی مشکل های متعددی باعث به وجود آمدن این عارضه می شود که ما در زیر به چند نمونه از آن اشاره می کنیم:

1. نوزاد درشت
2. به کارگیری وسایلی چون فورسپس
3. اپیزیوتومی
4. بی حسی اپیدورال
5. افزایش سن
6. زایمان طبیعی
7. یبوست
8. بارداری های متوالی و پشت سر هم
9. اضافه وزن
10. تغییرات هورمونی در زنان به خصوص در دوران یائسگی
11. بی تحرکی
12. انجام جراحی در ناحیه پایینی شکم
13. تروماتیک در ناحیه کف لگن

انواع اختلالات کف لگن

1. انسداد دفع

   وظیفه اصلی روده بیرون دادن مدفوع می باشد. هنگامی که این اختلال به وجود می آید، روده برای دفع مدفوع با مشکل روبرو می شود. در این گونه بیماری مدفوع به قسمت انتهایی روده می رسد، ولی برای دفع آن با مشکل بزرگی روبه رو می شود. کسانی که به این بیماری مبتلا شده اند، هنگام تخلیه مدفوع احساس دفع نیمه دارند، به طوری که حس می کنند بقیه مدفوع در داخل روده باقی مانده است. اختلال انسداد روده توسط عارضه هایی مانند: افتادگی ارگان های کف لگن، رحم، مثانه و روده به وجود می آیند.

2. افتادگی ارگان های‌ کف لگن

   اجزای کف لگن از عضلات، لیگامان ها و ارگان هایی مثل رکتوم، واژن و مثانه تشکیل شده است. هنگامی که بانوان زایمان می کنند و یا اینکه سن آنها افزایش پیدا می کند، عناصر کف لگن کشیده می ‌شوند که نشانه های‌ این گونه اختلالات بی اختیاری ادرار، دفع ناقص مدفوع و احساس فشار در ناحیه لگن می باشد. در کل باید بگوییم این افتادگی ها به چند درجه تقسیم می شوند. افتادگی های خفیف که در قسمت رحم، مثانه و روده بزرگ هستند، اگر از واژن یا مقعد بیرون نیایند با فیزیوتراپی و یا بیوفیدبک به راحتی درمان می شوند.

3. یبوست عملکردی، دفع دیسینرژیک یا انقباض متناقض عضله پوبورکتالیس

   حدود یازده درصد افراد جامعه به یبوست مبتلا هستند که بیش از نیمی از بیماران به دفع سینرژیک مبتلا شده اند. عضله پوبورکتالیس مثل یک قلاب به دور انتهایی روده بزرگ بسته شده است. این عضله قسمتی از کنترل دفع مدفوع را به عهده دارد. هنگامی که عمل دفع می‌ خواهد انجام گیرد این عضله باید شل باشد تا روده بتواند به حرکات خود ادامه دهد. اگر این عضله نتواند وظیفه خود را انجام دهد و دچار سفتی شود، وقتی فرد در حال تخلیه مدفوع می باشد، احساس می کند بقیه مدفوع هنوز داخل روده ها باقی مانده است.

4. درد دنبالچه

   نام دیگر دنبالچه، کوکسیس می باشد. این استخوان کوچک به قسمت انتهایی ستون فقرات متصل شده است. هنگامی که فرد مدت زمان طولانی می نشیند، این استخوان با درد زیادی همراه می شود و در مواقعی که بیمار در حال دفع مدفوع می باشد، درد این قسمت شدیدتر می شود.

5. سندروم اسپاسم عضلات کف لگن

   در بیشتر مواقع اسپاسم های عضلات کف لگن بدون هیچ دلیلی رخ می دهند و گاهی ممکن است بعد از حرکات روده این اسپاسم ها به وجود آیند. در بیشتر مواقع بیماران برای مدت طولانی فشارهای خفیفی را در انتهای روده خود احساس می‌ کنند که ممکن است این گونه علائم در هنگام نشستن و یا دراز کشیدن های طولانی بیشتر شود. لازم به ذکر است که بدانید اسپاسم های کف لگن در خانم ها‌ بیشتر دیده می شود.

روش های درمان ضعف عضلات کف لگن

برای این که اختلالات کف لگن خود را درمان کنید به چند تیم تخصصی مانند: متخصص ارولوژی، متخصص زنان و زایمان، روانپزشک، فیزیوتراپییست، جراح کولورکتال و متخصص تغذیه نیاز دارید. هر کدام از این متخصصان می توانند نقش بسیار مهمی در روند بهبود درمان شما داشته باشند به طور مثال: شما می توانید با فیزیوتراپی دردهای خود را کاهش دهید و همچنین عملکرد عضله های خود را بهبود بخشید و از ناتوانی جسم خود پیشگیری کنید. در زیر شما را با چند نوع درمان آشنا می کنیم:

1. تحریک الکتریکی

   کسانی که به بیماری ضعف لگن و اختلالات کف لگن مبتلا شده اند، می توانند با جریان های الکتریکی عملکرد عضلات خود را به روند طبیعی برگردانند. امواج های الکتریکی می توانند عضلات کف لگن را منقبض کرده و به سلامتی بیمار کمک کنند.

2. لیزر درمانی

   با استفاده از لیزر کم توان می توانید درد و التهاب و یا حتی عفونت خود را درمان کنید.

3. بیوفیدبک

   توسط این دستگاه بیماران می توانند در کلینیک فیزیوتراپی فعالیت های جسمانی و روانی خود را به صورت مناسب بهبود بخشند. به منظور انجام این روش پزشکان می توانند پاسخ های فیزیولوژیکی افراد را برای درمان اختلالات مورد استفاده قرار دهند. پزشکان می توانند از سه روش بیوفیدبک اختلالات عملکردی عضلات کف لگن را درمان کنند که این روش ها شامل بیوفیدبک الکترومیوگرافی، مانومتریک و اولتراسونیک می ‌باشد.
   لازم به ذکر است در برنامه غذایی خود فیبر و مایعات را اضافه کنید، این گونه رژیم های غذایی کمک می کنند حرکات روده طبیعی شود.

4. تمرینات ورزشی

   1. تمرینات کگل

      برای انجام تمرینات کگل شما باید عضلات مقعد و مثانه خود را همزمان با هم منقبض کنید و تمام این عضلات را به سمت بالا بکشید. این انقباضات را ۶ تا ۱۰ ثانیه نگه دارید و بعد از آن عضلات کف لگن خود را دوباره شل کنید. بین هر انقباض باید ۱۰ ثانیه استراحت کنید. این تمرین بهتر است ۱۰ مرتبه تکرار شود.

   2. انقباضات سریع

      برای انجام این تمرین شما باید ۵ بار عضلات کف لگن خود را سریع، قوی و کوتاه منقبض کنید. بعد از آن ۱۰ ثانیه به خود استراحت دهید و دوباره این انقباضات را تکرار کنید، شما می توانید این تمرینات را در روز ۵ مرتبه انجام دهید.

نکات مهم در انجام تمرینات ورزشی

1. در حین انجام تمرینات به هیچ عنوان نفس خود را حبس نکنید.
2. گاهی امکان دارد به جای این که عضلات خود را منقبض کنید و بالا بیاورید، به سمت پایین فشار دهید این کار آسیب زیادی بر بدن وارد می کند.
3. در حین انجام تمرینات عضلات ران شکم و باسن خود را سفت نکنید.
4. پاها را به یکدیگر فشار ندهید.
5. برای این که بتوانید از این ورزش ها نتیجه مطلوبی کسب کنید، حداقل باید ۱۵ هفته این تمرینات را ادامه دهید.
6. هنگامی که بهبودی حاصل شد به هیچ عنوان تمرینات را قطع نکنید. این تمرینات باید به عادات روزانه تبدیل شوند.

روش های پیشگیری از ضعف عضلات کف لگن

از جمله روش هایی که می توان به کمک آن ها از ضعف عضلات کمر جلوگیری کرد، موارد زیر می باشند:

1. کنترل وزن
2. پرهیز از زور زدن هنگام دفع ادرار و دفع مدفوع
3. درمان بیماری های مزمنی که باعث سرفه کردن می شود
4. ورزش منظم و اجتناب از بی تحرکی
5. خودداری از بلند کردن اشیا سنگین