زانو درد عصبی: 11 علت، علائم + درمان خانگی با ورزش و فیزیوتراپی

آیا استرس بر روی درد زانو تاثیر می گذارد؟ آیا فیزیوتراپی زانو می تواند موجب بهبود درد عصبی زانو شود؟ استرس یکی از عوامل موثر در ایجاد اکثر دردها و عوارض ایجاد شده در بدن می باشد. فشار به رگ های عصبی بدن می تواند موجب ایجاد اختلال در سیستم عصبی و همچنین حرکتی بدن شود. یکی از این اختلالات، فشردگی و گیرافتادگی عصب پرونئال می باشد که منجر به ایجاد درد و ناراحتی و همچنین اختلال فعالیت های زانو می شود. در این مقاله شما را با عارضه زانو درد عصبی یا گیرافتادگی و فشردگی عصب پرونئال، علائم، علل ایجاد راه های تشخیصی و جلوگیری از آن آشنا کرده و بهترین و موثرترین روش های درمانی آن را معرفی خواهیم کرد.

زانو درد عصبی چیست؟

هنگامی که اندام ها و اجزاي اطراف مفصل زانو تحت فشار، آسیب و ضربه قرار می گیرند، عصب نیز فشرده شده و در فضای تنگ گیر می افتد. این فشردگی عصب موجب درد عصبی زانو شده و به آن عصب باریکش یا همان زانو درد عصبی می گویند. فشار بیش از حد بافت ها و همچنین دیگر ساختار موجود در اطراف استخوان موجب فشردگی و منقبض شدن عصب و در نهایت زانو درد عصبی می شوند. جالب است بدانید که استرس و تنش های عصبی نیز می تواند منجربه ایجاد دردهای عصبی سیاتیک و عصب پرونئال زانو شود. چرا که عصب پرونئال شاخه ای از عصب سیاتیک بوده و در صورت آسیب در ستون فقرات و ناراحتی در سیاتیک ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرد.

علائم درد عصبی زانو

بعد از اینکه فرد مبتلا به زانو درد عصبی شد و در قسمت عصب پرونئال اختلال و آسیب ایجاد شد، در ناحیه زانو نشانه و علائمی پدید می آید. این نشانه ها و علامت ها شامل موارد زیر می شوند:

1. بی حسی و ضعف در زانو
2. احساس مورمور شدن (خواب رفتتگی) و سوزن سوزن شدن زانو
3. احساس سوزش و خارش زانو
4. درد در ناحیه زانو به هنگام باز و بسته شدن زانو
5. درد در نواحی ران و لگن
6. اختلال در راه رفتن و عدم تعادل در هنگام ایستادن
7. تورم خفیف زانو
8. سفتی و اسپاسم عضلانی
9. محدودیت در حرکت زانو (محدودیت دامنه حرکتی)

علل زانو درد عصبی

زانو درد عصبی به دلایل مختلفی در زانو ایجاد شده و موجب ایجاد ناراحتی و اختلال در فعالیت های زانو می شود. عوامل موثر در افزایش فشار به عصب پرونئال عبارتند از:

1. چمباتمه زدن در طولانی مدت

   قرار گرفتن در این حالت در مدت زمان طولانی موجب ورود فشار به کناره زانو و در نهایت آسیب و فشردگی عصب پرونئال می شود.

2. پا روی پا انداختن

   قرار گرفتن در این وضعیت موجب ورود فشار به پای دیگر شده و می تواند در صورت تکرار مداوم آن در مدت طولانی موجب گیر افتادگی و فشردگی عصب شود.

3. شکستگی استخوان

   شکستگی استخوان نازک نی یا فیبولا و همچنین استخوان تیبیا یا درشت نی می تواند موجب آسیب و گیرافتادگی و فشردگی عصب و درنهایت زانو درد عصبی شود.

4. آسیب رباط زانو

   آسیب رباط های زانو و همچنین خونریزی و یا التهاب و تورم زانو از دیگر مواردی است که می تواند موجب گیرافتادگی و فشردگی زانو شود.

5. تومور و کیست

   تومور ها و کیست و توده های استخوانی می توانند منجر به تنگی فضای اطراف عصب و در نهایت فشردگی و گیرافتادگی عصب شوند. به دنبال این گیرافتادگی و فشردگی، درد عصبی زانو ایجاد خواهد شد.

6. عمل زانو به صورت پیچیده

   گاهی ممکن است طی جراحی تعویض مفصل زانو و یا آرتروسکوپی زانو به دلیل یک خطا و اشتباه و یا به دلیل عوارض جانبی جراحی، زانو دچار گیرفتادگی و فشردگی عصبی و یا باریکش شود.

7. بوت ها و جوراب های ساق بلند

   شاید جالب باشد بدانید که استفاده مکرر از بوت ها و جوراب های ساق بلند می تواند موجب گیرافتادگی و فشردگی عصب و در نهایت درد عصبی زانو شود.

8. عمل ژنیکولوژی یا شکمی

   استفاده از تجهیزات جراحی در طی جراحی زانو موجب باز نگه داشتن محل آسیب و جراحی می شود، می تواند موجب ناراحتی و فشردگی عصب پرونئال و در نهایت درد عصبی زانو شود.

9. مچ گرفتن ساق پا

   در صورتی که بیمار ساق پای خود را گچ گرفته باشد، به دلیل فشاری که به عصب وارد می شود، ممکن است دچار گیرافتادگی عصب و در نهایت زانو درد عصبی شود.

10. زانو بند

    زانو بند می تواند در صورت سفت بودن و تنگی، موجب فشردگی عصب پرونئال و درد عصبی زانو شود.

11. بیماری ها

    بیماری ها نیز تاثیر بسزایی در ایجاد عارضه فشردگی عصب و زانو درد عصبی دارند. بیماری هایی از جمله روماتیسم مفصلی، اختلالات عصبی، فشار خون بالا، اختلالات تیروئیدی، بارداری و... نیز می تواند موجب بالا رفتن احتمال ابتلا به زانو درد عصبی شود.

تشخیص درد عصبی زانو

بعد از مشاهده علائم ایجاد شده در زانو و اختلال در حرکت و عملکرد آن، فرد به متخصص ارتوپدی مراجعه کرده و پزشک بعد از بررسی سوابق بیماری های فرد و انجام آزمایشات متعدد و تشخیص نوع و شدت عارضه و همچنین علت ایجاد آن، جهت درمان مناسب و سریع تر اقدام می کند. این آزمایشات عبارتند از:

1. مشاهده و لمس قسمت آسیب دیده

   پزشک متخصص در ابتدا به بررسی میزان تورم، التهاب و قرمزی پرداخته و سپس با لمس ناحیه دردناک، میزان اختلال عملکردی، حرکتی و عصبی را نیز می سنجد.
2. اشعه ایکس
   بعد از بررسی و مشاهده علائم، برای تشخیص بهتر، از ناحیه آسیب دیده و با استفاده از اشعه ایکس عکس برداری کرده و یک عکس کلی از زانو می گیرد.

3. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)

   برای اینکه بهتر بتواند عارضه را تشخیص دهد و جهات مختلف ناحیه آسیب دیده زانو را بررسی کند، از این روش استفاده می کند.

4. الکترومیوگرافی (EMG) یا نوار عصب و عضله

   با این روش میزان فعالیت عصب را در هنگام استراحت پا اندازه گرفته و میزان اختلال و فشردگی عصب پرونئال را می سنجد.

5. بررسی هدایت عصبی

   این روش توسط الکترودها انجام گرفته و به بررسی عصب پرونئال که بخشی از سیاتیک است و میزان عملکرد عضلات پرداخته و آنها را اندازه می گیرد.

6. سی تی اسکن

   این آزمایش بخش آسیب دیده و عصب پرونئال فشرده شده زانو را واضح تر و دقیق تر نشان داده و مشخص می کند.

7. ام آر آی

   این آزمایش نسبت به دیگر آزمایشات دقیق تر بوده و پزشک به کمک آن می تواند علل ایجاد آسیب، شدت گیر افتادگی و فشردگی و آسیب عصب و نوع آن را به طور دقیق مشخص کند.

روش های درمانی زانو درد عصبی

بعد از تشخیص پزشک با توجه به میزان ناراحتی فرد و آسیب دیدگی و اختلالت ایجاد شده در زانو، پزشک روش های درمانی مختلفی را تجویز می کند. روش های درمان زانو درد عصبی عبارتند از:

1. درمان های اولیه زانو درد عصبی

   بخشی از درمان که توسط فرد در خانه صورت می گیرد و جنبه مراقبتی دارد، درمان های اولیه می باشند که البته گاهی بعد از مراجعه به پزشک این درمان ها تجویز شده و انجام می گیرند. در هر صورت باید گفت این روش های درمانی موقت بوده و تاثیر دائمی ندارند، مگر اینکه در کنار سایر درمان های موثر از جمله تمرین درمانی، فیزیوتراپی و جراحی مورد استفاده قرار بگیرند.

   1. استراحت و عدم انجام فعالیت با زانو و پا (پرهیز از انجام فعالیت های مکرر و مداوم با زانو)
   2. استفاده از کفش های مناسب و استاندارد به هنگام پیاده روی و ورزشی و همچنین استفاده از بوت های طبی به منظور قرار رفتن پا در حالت ایمن و خنثی
   3. بستن زانو با کش طبی و زانو بند و بریس
   4. استفاده از کمپرس سرد و گرم بر روی محل دردناک و متورم زانو به منظور کاهش تورم و تسکین درد
   5. مصرف داروهای ضد درد و ضد التهاب با تجویز پزشک
   6. تزریق کورتون جهت کاهش درد و فشار وارد شده به عصب پرونئال
   7. ماساژ دادن زانو با آب گرم و ولرم، پمادهای ضد درد و روغن های گیاهی و ...

2. درمان زانو درد عصبی با تمرین درمانی

   بخشی از درمان های کاربردی و موثر زانو درد عصبی به تمرین درمانی و استفاده از ورزش ها و نرمش های مناسب اختصاص دارد. فیزیوتراپیست با استفاده از تمرینات کششی و تقویتی زانو به بهبود گردش خون، ترمیم و بهبود بافت های آسیب دیده، عصب های تحت فشار، خشکی و گرفتگی عضلات، انعطاف پذیری بهتر، بهبود دامنه حرکتی ناحیه آسیب دیده و همچنین کاهش درد و تورم کمک می کند. کلیه این تمرینات ورزشی به برنامه ریزی دقیق توسط فیزیوتراپیست نیاز دارد و فیزیوتراپیست با توجه به میزان آسیب دیدگی و درد عصبی زانو، شدت فشردگی و آسیب عصب و درد ناشی از آن، برنامه درمانی مناسب را تنظیم می کند. در ادامه بخشی از این تمرینات را به شما ارائه خواهیم کرد:

   1. صاف کردن پا رو به بالا

      برای انجام این تمرین ابتدا به پشت دراز بکشید و یکی از پاهایتان را خم کنید. در همین حالت پای دیگر خود را صاف کرده و عضلات ران را سفت و منقبض نگه داشته و پا را به سمت بالا ببرید. ۳۰ سانتی متر پا را از زمین فاصله دهید و ۳ تا ۵ ثانیه در این حالت بمانید. خیلی آرام پای خود را پایین آورده و مجددا این حرکت را با پای دیگر نیز انجام دهید.

   2. یک پا جلو، یک پا عقب

      برای انجام این تمرین ابتدا بایستید و پاها را کنار یکدیگر قرار دهید. دست هایتان را روی ران ها بگذارید و پای چپتان رابه عقب ببرید و به اندازه ای حرکت دهید که با خم شدن پای راست قوزک پا و زانو در یک راستا (یک خط) قرار بگیرند. پا را صاف کرده و زانوی پای راست خود را خیلی آرام و با احتیاط خم کنید. این حرکت را حدود ده مرتبه با عوض کردن پاها انجام دهید.

   3. چمباتمه به دیوار

      برای انجام این تمرین، باسن و پشت بدن را به دیوار چسبانیده و تکیه دهید و پاهای خود را ۶۰ سانتی متر از دیوار فاصله داده و دور کنید. خیلی آرام همانطور که پشت بدن روی دیوار قرار گرفته سر بخورید و بدن را به سمت پایین دیوار بیاورید. ۵ الی ۱۰ ثانیه در حالت نیمه نشسته (طوری که باسن از زانو بالاتر قرار بگیرد) بمانید و مجددا بدن را به سمت بالای دیوار ببرید و خودتان را صاف کنید. این حرکت را چندین مرتبه انجام دهید.

   4. بلند کردن پاشنه

      برای انجام این تمرین از یک صندلی کمک بگیرید تا تعادلتان حفظ شود. سپس پاها را به عرض شانه باز کرده و انگشتان و پنجه پا را رو به جلو قرار دهید. به آرامی پاشنه پا را از روی زمین بلند کنید و در حالی که روی پنجه ها ایستاده اید، چند ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس به آرامی پاشنه پا را روی زمین قرار دهید. این تمرین را چندین مرتبه انجام دهید.

   5. کشش عضله همسترینگ

      در ابتدا برای حفظ تعادل خود از دیوار، میز و یا پشت صندلی کمک بگیرید و یکی از پاهایتان را به طوری که پاشنه پا به باسن نزدیک شود، بالا بیاورید. وزن بدن را روی یکی از پاها انداخته و ۳ الی ۵ ثانیه در این وضیت بمانید. پای دیگر خود را به آرامی پایین آورده و مجددا این تمرین را با پای دیگر نیز انجام دهید.

   6. کشش همسترینگ

      برای انجام این تمرین کششی ابتدا روی زمین نشسته و پاهای خود را صاف کنید. (پاها نباید به هیچ عنوان خم شوند.) کف دستان خود را روی زمین قرار داده و به سمت جلو ببرید. ۳۰ ثانیه در این وضعیت قرار گرفته و مجددا به حالت طبیعی خود برگردید.این تمرین را چندین مرتبه تکرار کنید. (دقت کنید در طول تمرین به هیچ عنوان کمر و پاها خم نشوند و زانوها نیز قفل نشوند.)

3. درمان زانو درد عصبی با فیزیوتراپی

   فیزیوتراپی از درمان های کاربردی، ایمن و مقرون به صرفه بوده و با استفاده از دستگاه ها و متدهای متنوع، به افزایش گردش خون در بافت های آسیب دیده، تحریک و ترمیم بافت ها از جمله عصب پرونئال، کاهش و تسکین درد و فشار بر ناحیه آسیب دیده، انعطاف پذیری بهتر، کاهش تورم و التهاب، کاهش خشکی و گرفتگی و اسپاسم های عضلانی، افزایش دامنه حرکتی، کاهش ضعف کمک کرده و موجب عملکرد بهتر ناحیه آسیب دیده و بهبود سریع تر گیر افتادگی عصب و برطرف کردن مشکلات و درد عصبی زانو می شود. فیزیوتراپیست با توجه به وضعیت بیمار، برنامه درمانی خاص و مناسبی را برای او تجویز کرده و ارائه می دهد. این برنامه شامل تکنیک ها و متدهای مختلفی از درمان های دستی و غیر دستی می شود.
   کلیه روش ها و تکنیک های درمانی بدون عارضه جانبی خاصی بوده و افراد با توجه به شرایط سلامت خود می توانند از این تکنیک ها و روش های درمانی بهره ببرند. این روش ها شامل موارد زیر می شوند:

   1. کایروپراکتیک و ماساژ درمانی

      یکی از روش های دستی و کاربردی که توسط دست فیزیوتراپیست و با اعمال ماساژ دایره ای شکل بر روی ناحیه آسیب دیده انجام می گیرد کایروپراکتیک می باشد. این روش درمانی به افزایش گردش خون و کاهش درد و تورم ناحیه آسیب دیده کمک کرده و موجب بهبود فشردگی عصب پرونئال می شود.

   2. لیزر تراپی

      در این تکنیک فیزیوتراپیست با اعمال و انتقال اشعه و نور لیزر به بخش آسیب دیده و عصب تحت فشار، موجب بهبود عصب پرونئال ناحیه آسیب دیده شده و به کاهش درد و التهاب آن کمک می کند. همچنین از آسیب های شدیدتر در زانو نیز جلوگیری می کند.

   3. گرما و سرما درمانی

      روش های سرما درمانی و گرما درمانی به کاهش درد و تورم و افزایش جریان خون کمک کرده و می تواند موجب بهبود وضعیت ناحیه دردناک و آسیب دیده بیمار شود.

   4. اولتراسوند تراپی

      این روش با استفاده از دستگاه اولتراسوند و با اعمال امواج فراصوت انجام شده و موجب تحریک و ترمیم بافت ها و عصب پرونئال می شود.

   5. رادیو فرکانس عصب زانو

      بلوک یا عصب کشی زانو به وسیله امواج رادیویی نوع دیگری از درمان های زانو بوده و این روش می تواند به کاهش و تسکین درد زانو و همچنین بازگرداندن عملکرد طبیعی زانو بعد از جراحی زانو و یا آسیب دیدگی عصب کمک کند.

4. درمان زانو درد عصبی با جراحی

   جراحی از روش های درمانی است که معمولا در مراحلی که فشردگی عصب پرونئال و گیر افتادگی آن موجب ایجاد آسیب و عوارض و اختلالات شدید در زانو شده باشد، انجام می گیرد. البته گاهی نیز پزشک تشخیص می دهد که تنها راه حل قطعی درمان زانو درد عصبی جراحی می باشد. معمولا گیر افتادگی عصب با انجام تمرین درمانی و فیزیوتراپی بهبود می یابد و زانو می تواند فعالیت های خود را ادامه دهد. اما در صورتی که جراح تشخیص دهد وضعیت زانوی بیمار، حاد می باشد از جراحی استفاده می کند. جراحی زانو درد عصبی به منظور درمان گیر افتادگی عصب و با هدف رها کردن و آزادسازی عصب پرونئال و برداشتن عامل فشار بر روی آن انجام می گیرد.

سوالات متداول

1. زانو درد عصبی در چه افرادی شایع است؟

   افرادی که در طولانی مدت پای خود را بر روی پای دیگر قرار می دهپد و یا چمباتمه می زند، افرادی که از کفش های نامناسب استفاده می کنند و به زور مداوم جوراب و بوت های ساق بلند می پوشند و همچنین افرادی که حرکات فشاری و ناگهانی با زانوی خود انجام می دهند، افرادی که دچار آرتروز، آسیب رباط ها، فشارخون بالا، تومور و توده استخوان در زانو هستند، بیش از دیگر افراد به این عارضه مبتلا می شوند. همچنین یکی از عوامل ایجاد این زانو درد می تواند، فشار و تنش عصبی باشد، که از ناحیه سیاتیک به عصب پرونئال انتشار میابد و موجب درد و ناراحتی بیمار می شود.

2. برای پیشگیری از زانو درد عصبی چه کارهایی می توان انجام داد؟

   با انجام چندین کار می توان تا حدی از دردعصبی زانو و آسیب دیدگی و فشردگی عصب پرونئال جلوگیری کرد. این اقدامات شامل موارد زیر می شوند:
   1. کنار گذاشتن عادات بد و غلط: پرهیز از عادات و فعالیت هایی مانند انداختن پا بر روی پای دیگر، چمباتمه زدن های مکرر همچنین پوشیدن بوت هایی که تا ناحیه زانو بالا می آیند.
   2. عدم استفاده مکرر از بوت و جوراب های ساق بلند
   3. انجام نرمش های روزانه و همچنین آماده کردن بدن قبل از ورزش های سنگین
   4. رسیدگی سریع به آسیب های زانو و جلوگیری از بروز آسیب های جدید
   5. تغییر موقعیت بدنی به هنگام خواب و استراحت

3. چه مدت طول می کشد تا در زانو بهبود حاصل شود؟

   معمولاً در صورتی که فرد درجهت بهبود زانو درد و همچنین از بین بردن عامل آسیب زانو اقدام کند. معمولا حدود چند هفته طول می کشد تا بهبودی حاصل شود اما باید گفت در صورتی که وضعیت حاد باشد و جراحی صورت بگیرد، بلافاصله بعد از جراحی علائم از بین رفته و حدود ۴ ماه بعد از جراحی با مراقبت های لازم و انجام تمرینات فیزیوتراپی و تمرین درمانی، بهبود کامل اتفاق می افتد و علائم ایجاد شده در زانو بر طرف می شود.