آب آوردن زانو: علائم و علت تورم زانو | تشخیص + درمان قطعی

چکیده مطلب

شاید شما نیز تجربه ورم کردن زانو و یا به اصطلاح آب آوردن آن را داشته باشید و با توجه به شدت این اتفاق احتمالاً درد و سفتی در زانو و دشواری در حرکت دادن آن را در درجات مختلفی تجربه کرده باشید.
گاهی ممکن است این عارضه پس از یک آسیب دیدگی رخ دهد و گاهی نیز ممکن است نشان دهنده وجود یک مشکل جدی تر در زانو باشد.
آیا ورم کردن زانو خطرناک است؟ آیا این عارضه مربوط به آب آوردن زانو است؟
چگونه می‌توان به کاهش ورم زانو کمک کرد؟ فیزیوتراپی چه نقشی در بهبود آب آوردن زانو دارد؟
به شما پیشنهاد می‌دهیم در این مطلب با رامتن همراه باشید تا اطلاعات و راهنمایی‌های لازم درباره این عارضه را به دست آورید و بتوانید در اسرع وقت تصمیم درستی درمورد مراجعه به یک پزشک متخصص و همچنین فیزیوتراپی برای درمان آن و کاهش عوارض بعدی بگیرید.

آب آوردن زانو چیست؟

آب آوردن زانو (Knee effusion) به حالتی گفته می‌شود که در آن مایع اضافی در اطراف مفصل زانو جمع می‌شود و باعث ایجاد تورم به همراه برخی علائم دیگر می‌گردد. این عارضه افیوژن نیز نامیده می‌شود. به کار بردن اصطلاح آب آوردن زانو ممکن است باعث شود که افراد تصور کنند که مایعی که در اطراف زانو جمع می‌شود، صرفاً آب است، اما این‌گونه نیست و نوع این مایع بسته به علت ایجاد افیوژن، متفاوت است و می‌تواند شامل تجمع خون، مایع سینوویال و ... در مفصل زانو باشد. این عارضه بر اثر عوامل متعددی رخ می‌دهد و بسته به نوع علت ایجاد آن، راه‌های درمان متفاوتی برای برطرف کردن آن تجویز می‌شود که در ادامه این مطلب به طور مفصل درباره آن صحبت خواهیم کرد.

علائم آب آوردن زانو

علائم و نشانه‌های آب آوردن زانو معمولاً عبارت‌اند از:

1. تورم

   پوست اطراف کاسه زانوی بیمار ممکن است به طور قابل توجهی ورم کند و بیمار می‌تواند با مقایسه زانوی آسیب دیده با زانوی سالم خود متوجه وجود این ورم شود.

2. سفتی زانو

   زمانی که مایعی در اطراف مفصل زانو تجمع می‌کند، زانو سفت و خشک شده و ممکن است فرد نتواند آن را به راحتی خم و یا راست کند و آن را حرکت دهد.

3. درد

   بسته به علت جمع شدن مایع اضافی در زانو و شدت آن ممکن است زانو بسیار دردناک شود، به طوری که بیمار نتواند وزن خود را بر روی آن تحمل کند.

4. ناپایداری مفصل زانو

   در صورتی که میزان آب آوردن زانو و تورم آن زیاد باشد، ممکن است به غضروف‌ها و رباط‌های آن آسیب وارد شود و مشکلاتی از قبیل قفل شدن زانو، خالی کردن زانو و همچنین پیچ خوردگی زانو را برای بیمار به وجود آورد.

5. سایر علائم

   قرمزی، شنیدن صدای ترق تروق هنگام حرکت دادن زانو، مشکل در ایستادن و راه رفتن و گاهی سوزش زانو از دیگر علائمی هستند که ممکن است با جمع شدن آب در زانو مشاهده شوند.

روش‌های تشخیص آب آوردن زانو

پزشک معالج برای یافتن علت آب آوردن زانو و تورم آن پس از گرفتن شرح حال از بیمار و همچنین انجام معاینات فیزیکی، ممکن است انجام هریک از آزمایش‌ها و تصویربرداری‌های زیر را توصیه کند:

1. اشعه ایکس

   تصاویر اشعه ایکس به تشخیص و یا رد کردن وجود شکستگی استخوان کمک می‌کنند و همچنین با بررسی وضعیت استخوان‌های زانو تا حدودی می‌توانند در تشخیص ابتلای فرد به آرتریت مورد استفاده قرار گیرند.

2. سونوگرافی

   این آزمایش از امواج صوتی برای بررسی اختلالات مؤثر بر تاندون‌ها یا رباط‌ها استفاده می‌کند.

3. ام آر آی

   اشعه ایکس قادر به ارائه اطلاعاتی درمورد بافت‌های نرمی مانند تاندون‌ها، رباط‌ها و سایر بافت‌های نرم نمی‌باشد، به همین دلیل از ام آر آی برای بررسی آسیب‌های وارده به این بافت‌ها استفاده می‌شود.

4. آزمایش خون

   پزشک معالج ممکن است انجام آزمایش خون را برای رد و یا تشخیص ابتلا به آرتروز و انواع آن و یا سایر بیماری‌هایی که ممکن است در ایجاد افیوژن زانو نقش داشته باشند را تجویز می‌کند.

5. آسپیراسیون مفصل (آرتروسنتز)

   آسپیراسیون مفصل آزمایشی است که در آن از یک سوزن برای خارج کردن مایع اضافی که در مفصل زانو تجمع کرده است، استفاده می‌شود. سپس از این مایع خارج شده برای بررسی مواردی از قبیل خون که ممکن است بر اثر جراحات و یا اختلالات خونریزی در مفصل جمع شده باشد، بررسی وجود باکتری‌هایی که می‌توانند عفونت زانو را به وجود آورده باشند و همچنین بررسی وجود و تجمع کریستال‌های اسید اوریک که در ایجاد نقرس و نقرس کاذب نقش دارند، استفاده شود.

روش‌های درمان آب آوردن زانو

نوع درمان آب آوردن زانو بسته به علت تورم زانو، شدت آن و سابقه پزشکی بیمار متفاوت است و پزشک معالج با در نظر گرفتن شرایط بیمار ممکن است هریک از درمان‌های زیر و یا ترکیبی از آنها را پیشنهاد دهد:

1. فیزیوتراپی

   

   کلینیک فیزیوتراپی رامتن متشکل از فیزیوتراپیست‌های متخصص و آموزش دیده‌ای است که پس از انجام مشاوره با بیمار و بررسی شرایط و علت بیماری او، بهترین روش‌های درمانی فیزیوتراپی را که با استفاده از به روزترین دانش دنیا و به کار گیری مجهزترین و پیشرفته‌ترین تجهیزات انجام می‌شوند را به بیمار پیشنهاد می‌کنند و از ابتدا تا زمانی که به بهبودی کامل دست یابد و عملکرد و قدرت زانوی خود را بازیابد، با همدلی او را همراهی می‌کنند.
   در ادامه برخی از روش‌های موثر برای فیزیوتراپی آب آوردن زانو را معرفی کرده و توضیح مختصری درمورد هریک از آنها بیان کرده‌ایم:

   • اولتراسوند تراپی

     در اولتراسوند تراپی در فیزیوتراپی از امواج صوتی با فرکانس بالا برای کمک به بهبود آسیب‌های اسکلتی عضلانی و درمان بیماران استفاده می‌شود. امواج مکانیکی که به بافت‌های تحت درمان اعمال می‌شوند، باعث ایجاد گرما در عمق بافت‌ها می‌شوند. این گرما موجب افزایش و بهبود جریان خون در آن نواحی شده و علاوه بر تسکین درد به تسریع فرایند بهبودی زانو کمک می‌کند.

   • لیزر تراپی

     لیزر تراپی در فیزیوتراپی شامل تاباندن نور متمرکز لیزر به بافت‌های ناحیه تحت درمان است که از نظر بیولوژیکی باعث تحریک سلول‌ها می‌شود. نور لیزر باعث افزایش سرعت ترمیم بافت و رشد سلول، کاهش التهاب و کاهش درد و تورم زانو می‌شود.

   • ماساژ درمانی

     ماساژ درمانی روش سنتی برای کاهش دردهای اسکلتی عضلانی است که امروزه به صورت تخصصی تر و توسط افراد آموزش دیده و متناسب با نیاز بیمار انجام می‌شود. فیزیوتراپیست‌های آموزش دیده با توجه به نیاز بیمار و میزان آسیب دیدگی او ماساژهای لازم را با وارد کردن فشارهای کنترل شده به زانوی بیمار به کاهش درد، التهاب و تورم زانوی او کمک می‌کنند.

   • مگنت تراپی

     مگنت تراپی در فیزیوتراپی با به کارگیری انرژی مغناطیسی برای متعادل کردن جریان مغناطیس در بدن انجام می‌شود. این انرژی باعث افزایش اکسیژن رسانی به بافت‌ها و سلول‌ها، افزایش تعادل و تقویت بدن، کاهش محیط اسیدی در آن، تسریع بهبود بافت‌های آسیب دیده، تحریک متابولیسم سلولی و همچنین افزایش جریان خون در عروق و مویرگ‌های کوچک می‌شود که در کاهش درد، التهاب و تورم زانو و بهبود عملکرد مفصل آن نقش مؤثری دارد.

   • درای نیدلینگ

     سوزن خشک یا درای نیدلینگ در فیزیوتراپی با هدف کاهش دردهای اسکلتی عضلانی انجام می‌شود. فیزیوتراپیست سوزن‌های بسیار باریک و ظریفی را به پوست نواحی تحت درمان وارد کرده و آنها را برای مدت زمان کوتاهی در پوست باقی می‌گذارد. این روش در افزایش گردش خون و اکسیژن رسانی و همچنین رها شدن انقباضات عضلانی و بهبود عملکرد مفاصل نقش مؤثری دارد.

   • شاک ویو تراپی

     یکی دیگر از روش‌های غیر تهاجمی در فیزیوتراپی، شاک ویو تراپی است که طی آن امواج مکانیکی پر قدرتی بر بافت‌های ناحیه تحت درمان اعمال می‌شود. این امواج باعث افزایش گردش خون و اکسیژن رسانی به بافت‌های تحت درمان، تحریک بازسازی سلول‌ها و بهبود دامنه‌ حرکتی مفصل و عضلات آسیب دیده می‌شوند.

   • الکتروتراپی

     در این روش بسته به نیاز بیمار از امواج مختلفی از جمله امواج الکترومغناطیسی، امواج صوتی و جریان الکتریکی برای تحریک اعصاب و عضلات برای کمک به بهبود مشکلات و بیماری‌های اسکلتی عضلانی استفاده می‌شود. الکتروتراپی به افزایش جریان خون موضعی، تسریع ترمیم و بازسازی بافت‌های آسیب دیده، تحریک آزادسازی هورمون‌های ضد درد طبیعی مانند اندورفین، کاهش التهاب و تورم و تسکین و کاهش درد کمک می‌کند.

   • ورزش درمانی

     ورزش درمانی یا تمرین درمانی در فیزیوتراپی شامل طیف وسیعی از حرکات و تمرینات ورزشی است که متناسب با شرایط بیمار به او آموزش داده می‌شوند. انجام تمرینات ورزشی افزایش انعطاف پذیری و قدرت عضلات، بهبود جریان خون، بهبود دامنه حرکتی مفصل و کاهش درد و تورم زانو کمک می‌کند.

2. استفاده از زانو بند

   

   در برخی شرایط، استفاده از زانوبند ممکن است برای بهبود تورم و درد زانو مفید باشد.

3. آرتروسنتز

   

   آرتروسنتز با هدف کاهش فشار از روی مفصل انجام می‌شود. برای انجام این درمان، پزشک معالج ابتدا اطراف زانو را تمیز کرده سپس داروی بی حسی را به زانو تزریق می‌کند. پس از بی حس شدن زانو با فرو کردن سوزن بزرگتری به مفصل آن، مایع اضافی را از درون زانو خارج می‌کند. با انجام این کار فشار اضافه‌ای که بر اثر تجمع مایع در زانو به آن وارد شده است از روی مفصل برداشته می‌شود و درد، التهاب و تورم کاهش می‌یابد. همچنین پس از پایان آرتروسنتز ممکن است پزشک با هدف درمان التهاب، تزریق کورتیکواستروئید را به زانو انجام دهد.

4. تزریق درمانی

   

   تزریق کورتون، اوزون و یا پی آر پی از جمله روش‌های تزریق درمانی هستند که امکان تجویز آنها توسط پزشک معالج و با توجه به نیاز بیمار وجود دارد.

5. آرتروسکوپی

   

   آرتروسکوپی نوعی جراحی ایمن و غیر تهاجمی است که می‌توان آن را بدون بیهوشی عمومی و تنها با تزریق داروی بی حسی موضعی انجام داد. در این نوع جراحی، پزشک برش کوچکی را بر روی زانو ایجاد کرده و دستگاه آرتروسکوپ را به درون مفصل زانو وارد می‌کند بافت‌های آسیب دیده آن را ترمیم می‌کند. پس از پایان جراحی دستگاه از مفصل خارج شده و برش‌ها توسط بخیه‌هایی بسته می‌شوند.

درمان آب آوردن زانو با ورزش

یکی از بهترین و مؤثرترین درمان‌ها برای آب آوردن زانو، ورزش است. فیزیوتراپیست‌ها با توجه به شدت تورم زانو و علت اصلی آب آوردن آن، تمرینات ورزشی مناسب را به بیمار آموزش می‌دهند و بر اجرای صحیح آنها نظارت می‌کنند.
حرکات ورزشی در افزایش انعطاف پذیری و تقویت عضلات که بر بهبود دامنه حرکتی مفصل و کاهش درد و تورم آن تأثیر می‌گذارند، نقش مؤثری دارند.
اگر تب، برآمدگی‌های قابل مشاهده یا درد شدید ندارید، ورزش تا جایی که تورم و درد اجازه می‌دهد، ادامه دهید. انجام این کار روند بهبود را تسریع می‌کند. ورزش گردش خون را در داخل و اطراف مفصل افزایش می‌دهد که تأثیر مثبتی بر توانایی بدن برای التیام خود دارد.
اغلب زانوی متورم برای بهبودی نیاز به زمان دارد، بنابراین آن را بیش از حد تحت فشار قرار ندهید. در زمانی که زانو در حال بهبود است، شدت تمرین خود را کم کنید و بین تمرینات استراحت‌های کوچکی انجام دهید. اگر ورزش کردن درد را تشدید می‌کند، به زانوی خود استراحت داده و شدت تمرینات را کمی کاهش دهید.

زمان مراجعه به پزشک

در صورتی که اقدامات خودمراقبتی مانند استراحت، استفاده از کمپرس یخ و ... علائم را بهبود نمی‌بخشند، توصیه می‌شود که برای یافتن علت دقیق ایجاد آن و همچنین دریافت درمان مناسب در اسرع وقت به پزشک مراجعه نمایید. از علائمی که باید آن را جدی بگیرید، قرمز و گرم شدن زانو است، زیرا می‌تواند نشان دهنده وجود عفونت در آن باشد و باید فوراً اقدامات درمانی برای بهبود آن صورت گیرند.

علل آب آوردن زانو

عوامل مختلفی می‌توانند در علت آب آوردن زانو نقش داشته باشند که در ادامه آنها را معرفی کرده و توضیحات مختصری درباره هریک از آنها ارائه داده‌ایم:

1. آسیب دیدگی زانو

   تجمع مایع اضافی در اطراف زانو می‌تواند بر اثر آسیب دیدگی هر بخش از زانو رخ دهد. از جمله آسیب‌هایی که در تجمع مایع در داخل مفصل زانو و اطراف آن نقش دارند می‌توان به پارگی رباط، به ویژه رباط صلیبی قدامی (ACL)، پارگی غضروف (منیسک)، شکستگی استخوان‌های زانو، استفاده بیش از حد از زانو و برخی بیماری‌ها اشاره کرد.

2. آرتریت روماتوئید

   آرتریت روماتوئید بیماری است که باعث ایجاد التهاب در مفاصل می‌شود که در نتیجه این التهاب مفصل دردناک و سفت می‌گردد و غشای سینوویال آن متورم می‌شود و حتی ممکن است غضروف زانو را نیز از بین ببرد.

3. عفونت

   عفونت زانو می‌تواند بر اثر عوامل متعددی از جمله التهاب، آلوده شدن مایع سینوویال بر اثر حمله باکتری‌ها که در نتیجه آن ممکن است آرتریت سپتیک مفصلی رخ دهد و همچنین به عنوان عارضه جراحی اتفاق افتد و با علائمی مانند عفونت زانو همراه باشد. در هر صورت عفونت زانو خطرناک است و نیاز به درمان فوری دارد.

4. نقرس

   نقرس بیماری است که بر اثر تجمع کریستال‌های اسید اوریک در مفصل ایجاد می‌شود و می‌تواند مفصل زانو را نیز تحت تأثیر قرار دهد و با علائمی مانند قرمزی، تورم و درد همراه می‌شود و همچنین بر دامنه حرکتی زانو تأثیر گذاشته و راه رفتن را دشوار می‌کند.

5. بورسیت

   بورسیت زانو التهابی است که بورس‌های زانو را تحت تأثیر قرار می‌دهد. بورس‌ها کیسه‌های پر از مایع سینوویال هستند که با کاهش اصطکاک بین استخوان‌ها، عضلات و سایر بافت‌هایی که در اطراف مفصل هستند از آن محافظت می‌کنند. در صورت آسیب دیدگی این کیسه‌ها زانو ملتهب، دردناک و متورم می‌شود.

6. کیست بیکر

   کیست بیکر یا کیست پاپلیتئال به صورت یک بیرون زدگی نرم و پر از مایع در پشت زانو مشاهده می‌شود و بر اثر بیرون زدن کیسه بورس بر اثر عوامل مختلفی مانند آرتروز، پارگی غضروف و ... به وجود می‌آید. از علائم این عارضه می‌توان به متورم شدن زانو و ایجاد محدودیت حرکتی در آن اشاره کرد.

7. تومورها

   وجود تومورها و ضایعات تومور مانند در زانو، در افراد زیادی شایع است. این تومورها اغلب از نوع غشای سینوویال هستند و وجود آنها نگرانی خاصی را ایجاد نمی‌کند، با این حال باید بررسی‌های تشخیصی و دقیقی انجام شود تا ساختار آنها تعیین گردد و مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرند. این تومورها ممکن است منجر به درد و تورم در زانو شوند.

عواملی که احتمال آب آوردن زانو را افزایش می‌دهند.

عواملی که می‌توانند خطر تورم زانو را افزایش دهند عبارت‌اند از:

1. سن

   احتمال آب آوردن زانو و تورم آن بر اثر آرتریت با افزایش سن، بالا می‌رود.

2. ورزش

   افرادی که در ورزش‌هایی مانند بسکتبال که شامل چرخاندن زانو و وارد شدن فشار زیاد به آن فعالیت دارند، بیشتر در معرض انواع آسیب دیدگی زانو قرار می‌گیرند و تورم آن را تجربه می‌کنند.

3. چاقی

   اضافه وزن به مفصل زانو فشار مضاعفی وارد می‌کند که این امر به بافت‌های زانو فشار زیادی وارد کرده و حتی می‌تواند موجب تحلیل رفتن زانو شود و منجر به عوارضی مانند آب آوردن زانو و تورم آن شود.

عوارض آب آوردن زانو

عوارض تورم و آب آوردن زانو می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

1. از دست دادن عضلات

   امکان آسیب دیدن عضلات بر اثر تجمع مایع اضافی در زانو وجود دارد. این مایع با تحت تأثیر قرار دادن حرکات زانو و عضلات می‌تواند منجر به ضعیف شدن آنها و بروز آتروفی عضلانی به ویژه در عضلات ران شود.

2. ایجاد کیست بیکر

   تجمع مایع اضافی در زانو می‌تواند منجر به تشکیل کیست بیکر در پشت زانو شود. کیست بیکر متورم می‌تواند دردناک باشد، اما معمولاً با قرار دادن یخ بر روی آن و فشرده کردن زانو بهبود می‌یابد. اگر تورم شدید باشد، ممکن است لازم باشد مایع را با سوزن از درون آن خارج کرد.

راه‌های پیشگیری از آب آوردن زانو

تورم زانو و به اصطلاح آب آوردن آن معمولاً نتیجه یک آسیب یا بیماری جدی است. با این حال با رعایت برخی نکات ساده می‌توان سبب پیشگیری از تورم زانو شد:

1. تقویت عضلات اطراف زانو

   داشتن عضلات قوی به کاهش فشارهای وارده بر روی مفصل کمک می‌کند و به این ترتیب از آسیب دیدن بافت‌های آن و ایجاد عوارض ناشی از این آسیب‌ها از جمله تورم زانو، کمک می‌کند.

2. فعالیت در ورزش‌های سبک

   برخی از ورزش‌ها مانند ایروبیک در آب و شنا با این حال که به تقویت عضلات و سلامت بدن کمک می‌کنند، اما فشاری بر روی مفاصل وارد نمی‌کنند.

3. حفظ وزن ایده‌ آل بدن

   اضافه وزن از جمله عوامل بسیار مؤثر در ساییدگی مفصل زانو است که می‌تواند منجر به تورم آن شود. بنابراین با مشارکت در فعالیت‌های ورزشی و همچنین داشتن رژیم غذایی سالم می‌توانید به کاهش وزن خود و قرار گرفتن بدن در وزن ایده آل کمک کنید.

سوالات متداول

1. آیا آب آوردن زانو خطرناک است؟

   آب آوردن زانو اتفاقی است که می‌تواند به دلیل علل مختلفی رخ دهد. در صورتی که با انجام اقدامات خود مراقبتی درد و تورم آن بهبود پیدا نکند، ممکن است نشان دهنده وجود بیماری جدی باشد و بیمار باید حتماً به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه نماید تا علت آن تشخیص داده شده و درمان‌های لازم را دریافت کند.

2. دوران بهبود آب آوردن زانو چقدر طول می‌کشد؟

   مدت زمان بهبود آب آوردن زانو به فاکتورهای مختلفی از جمله نوع و علت آسیب دیدگی زانو و یا بیماری که باعث ایجاد این عارضه شده است و همچنین نوع درمانی که بیمار دریافت می‌کند، بستگی دارد و از بیماری به بیمار دیگر متفاوت است. به همین دلیل نمی‌توان مدت زمان مشخص و معینی را برای آن اعلام کرد.

3. آیا پیاده روی می‌تواند برای درمان آب آوردن زانو مؤثر باشد؟

   بله. پیاده روی می‌تواند در کمک به بهبودی آب آوردن زانو مؤثر باشد. اما برای انجام این کار و پیشگیری از وارد کردن آسیب بیشتر به زانو باید اصول و تکنیک صحیح پیاده روی را آموزش ببینید. کمک گرفتن از یک فیزیوتراپیست برای دریافت راهنمایی‌های لازم درمورد نحوه صحیح انجام پیاده روی و مدت زمان مناسب برای آن می‌تواند به افزایش سرعت بهبودی و پیشگیری از افزایش شدت آسیب دیدگی کمک کند.