انواع آسیبهای غضروف زانو و علائم آنها + 6 روش فیزیوتراپی و ورزش

چکیده مطلب

غضروف های موجود در زانو می توانند بر اثر عوامل مختلفی مانند برخی بیماری ها و یا صدمات، دچار آسیب دیدگی شوند. افراد در سنین مختلف ممکن است به این عارضه دچار گردند و به دنبال روش هایی برای درمان آن باشند. آیا شما نیز دچار آسیب غضروف زانو شده اید؟ آیا این آسیب بر توانایی شما در راه رفتن و یا سایر فعالیت های شما تاثیر گذاشته است؟ آیا از روش های درمان آن اطلاع دارید؟ فیزیوتراپی چگونه می تواند به بهبود علائم این عارضه کمک کند؟
در این مقاله به پاسخ این سوالات و توضیح سایر اطلاعات لازم در این باره پرداخته ایم. با معصومه رضازاده، فیزیوتراپیست کلینیک فیزیوتراپی رامتن همراه باشید.

غضروف چیست؟

غضروف نوعی بافت همبند محکم و در عین حال انعطاف پذیر می باشد که انتهای استخوان ها در ناحیه مفصل را می پوشاند و امکان حرکت آن ها را در کنار هم، بدون درد فراهم می کند. گرچه این بافت محکم می باشد، اما بر اثر عوامل متعددی ممکن است آسیب ببیند، تخریب شود و یا تحلیل برود. آسیب این بافت موجب احساس درد در مفصل و کم شدن توانایی تحرک می گردد. در ادامه مطلب با انواع این آسیب ها آشنا می شویم.

انواع آسیب های غضروف زانو

آسیب های این غضروف شامل 4 درجه می باشند:

1. آسیب درجه یک

   در این نوع، غضروف تا حدودی نرم شده و دچار تورم می گردد.

2. آسیب درجه دوم

   در این نوع، بافت غضروف به مقدار جزئی ضخیم شده و رشته هایی به صورت تکه تکه بر روی آن شکل می گیرند و همچنین این بافت دچار پارگی های خفیفی می شود.

3. آسیب درجه سوم

   در این نوع، قطر و ضخامت غضروف کاهش پیدا می کند و قطر پارگی های به وجود آمده بر روی آن افزایش پیدا می کند.

4. آسیب درجه چهارم

   در این نوع، تمام غضروف در یک ناحیه از بین می رود و دچار ساییدگی و تخریب کامل می گردد. گاهی ممکن است تکه ای از آن جدا شده و به درون مفصل وارد شود. در این مرحله بیمار درد زیادی را تجربه می کند و دچار محدودیت در دامنه حرکتی زانو می شود.

علائم آسیب غضروف زانو

این آسیب با علائم مختلفی ظاهر می شود که در ادامه به برخی از آن ها اشاره می کنیم:

1. درد

   اولین نشانه این آسیب بروز درد می باشد. این احساس درد هنگام انجام فعالیت هایی مانند راه رفتن و یا بالا رفتن از پله ها تشدید می شود. در برخی موارد ممکن است تکه ای از غضروف جدا شده و درون مفصل حرکت کند که در این حالت مفصل زانو بسیار دردناک می شود.

2. تورم

   التهابات بوجود آمده بر اثر آسیب دیدگی این بافت موجب ایجاد تورم می شوند.

3. قفل شدن زانو

   یکی دیگر از این علائم احساس قفل شدن زانو می باشد که انجام فعالیت هایی مانند راه رفتن و یا ایستادن را با مشکل مواجه می شود.

4. کاهش دامنه حرکتی

   آسیب غضروف و بروز درد ناشی از آن باعث می شود دامنه حرکتی مفصل زانو کاهش یابد.

5. خالی کردن زانو

   در صورت آسیب شدید ممکن است حتی هنگام وارد شدن فشار وزن به زانو، فرد احساس خالی کردن زانو را تجربه کند.

6. شنیدن صدای تق تق

   آسیب به غضروف گاهی می تواند با شنیدن صدای تق تق از مفصل زانو، در هنگام راه رفتن و یا حرکت دادن آن همراه باشد.

روش های تشخیص آسیب غضروف زانو

این آسیب با مراجعه به متخصص ارتوپدی طی مراحل زیر تشخیص داده می شود:

1. معاینه فیزیکی

   متخصص ارتوپدی پس از پرسش سوالاتی درباره نحوه آسیب دیدگی زانو و همچنین سوابق بیماری و پزشکی بیمار، اقدام به معاینه زانو و بررسی وجود درد، تورم و محدودیت حرکتی در آن ناحیه می نماید.

2. تصویر برداری

   پس از انجام معاینات فیزیکی، پزشک معالج برای اطمینان بیشتر و تشخیص دقیق تر انجام تصویر برداری های ریز را تجویز می نماید:

   • اشعه ایکس

     با استفاده از این اشعه می توان تصاویر دقیقی از وضعیت استخوان ها را مشاهده کرد. گرچه این اشعه تصاویری از بافت های نرم مانند غضروف را نمایش نمی دهد، اما با استفاده از آن می توان آسیب هایی که به استخوان های مفصل در اثر تخریب بافت غضروف بوجود آمده اند را تشخیص داد.

   • ام آر آی

     این تصویر برداری اطلاعات واضحی را از جزئیات بافت های نرم به نمایش می گذارد. با استفاده از تصویر برداری رزونانس مغناطیسی یا همان ام آر آی وجود هرگونه آسیب در غضروف مفصل زانو قابل مشاهده می باشد و متخصص ارتوپدی به راحتی می تواند علت و میزان تخریب این بافت را تشخیص دهد.

روش های کاهش درد آسیب دیدگی غضروف زانو

از گزینه هایی که می توانند به کاهش درد و التهاب ناشی از آسیب غضروف زانو کمک کنند، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. استراحت

   استراحت دادن به زانو و عدم انجام فعالیت های سنگین، نقش بسیار موثری در کاهش درد و التهاب آن دارد.

2. تغییر سبک زندگی

   تغییر سبک زندگی و نوع فعالیت هایی که باعث تشدید درد می شوند و همچنین کاهش وزن از دیگر مواردی هستند که از وارد شدن فشار اضافی به مفصل و پیشرفت تخریب آن پیشگیری می کنند.

3. کمپرس یخ

   سرما تاثیر مطلوبی بر کاهش درد و التهاب دارد. قرار دادن کمپرس یخ بر روی زانوی دردناک موجب تسکین درد و کاهش التهاب آن می گردد. از گذاشتن مستقیم یخ بر روی محل آسیب دیده خودداری نمایید، زیرا این کار موجب آسیب به پوست می گردد. توصیه می شود که برای پیشگیری از این اتفاق آن را درون حوله بپچانید.

4. دارو درمانی

   جهت تسکین درد ناشی از آسیب غضروف زانو می توان از دارو های بدون نسخه ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و یا دارو های ضد درد مانند استامینوفن استفاده کرد.

درمان آسیب های غضروف زانو

برای درمان آسیب غضروف زانو، گزینه های درمانی متفاوتی وجود دارد که پس از تشخیص آن متناسب با نیاز بیمار تجویز می شوند. این درمان ها شامل موارد زیر می باشند:

1. فیزیوتراپی

   فیزیوتراپی در درمان و بهبود بیماری های بسیاری از جمله بیماری هایی که موجب درد زانو می شوند، نقش بسیار موثری دارد. درد زانو می تواند فعالیت های روزمره فرد را با مشکل مواجه کند، ولی خوشبختانه امروزه روش های نوین بسیاری در فیزیوتراپی وجود دارند که به بهبود سریع تر درد و التهاب و همچنین بازگشت قدرت و توانایی حرکتی زانو کمک می کنند. در ادامه مطلب برخی از انواع روش های فیزیوتراپی زانو و نحوه عملکرد آن ها را معرفی می کنیم:

   • انجام تمرینات ورزشی

     انجام تمرینات قدرتی و کششی از جمله مهمترین فعالیت هایی هستند که افراد یکه زانو هایشان دچار آسیب دیدگی شده اند، برای تسکین درد، تقویت مفاصل و بهبود عملکرد آن ها می توانند انجام دهند.

   • الکتروتراپی با تنس (TENS)

     این روش در درمان بیماری های اسکلتی عضلانی کاربرد دارد. دستگاه تنس با ارسال جریانات الکتریکی به بافت آسیب دیده مانع از ارسال پیام درد به مغز می شود و به این ترتیب موجب تسکین درد می گردد. علاوه بر این این روش باعث تحریک تولید اندورفین که نوعی هورمون ضد درد و مسکن طبیعی می باشد، در بدن می شود. از مزایای الکتروتراپی می توان به افزایش گردش خون و کاهش التهاب در زانوی آسیب دیده اشاره کرد.

   • اولتراسوند تراپی

     اولتراسوند تراپی درمانی است که در آن از امواج صوتی برای تحریک بازسازی سلول های بافت آسیب دیده استفاده می شود. این امواج با نفوذ به عمق بافت موجب ایجاد گرمای عمقی در آن می شوند که بر اثر آن جریان خون بهبود یافته و اکسیژن بیشتری به بافت می رسد. این روش در درمان التهابات مفصلی و کاهش درد و تورم موثر می باشد.

   • لیزر تراپی

     فیزیوتراپی زانو با لیزر به کاهش درد و التهاب آن کمک می کند. نور لیزر با طول موج خاصی به بافت آسیب دیده اعمال می شود و باعث افزایش انرژی سلول ها جهت بازسازی می شوند. نور لیزر با نفوذ به عمق بافت موجب افزایش خون رسانی به آن ناحیه و در نتیجه افزایش سرعت بهبودی می گردد.

   • مگنت تراپی

     دیگر روش غیرتهاجمی در فیزیوتراپی، مگنت تراپی است که می تواند تاثیر به سزایی در کاهش درد و تورم داشته باشد.
     این امواج موجب افزایش اکسیژن رسانی به بافت ها و تسریع فرآیند سلول سازی در آن ها می شوند. علاوه بر این استفاده از این روش موجب کاهش درد های عضلانی و مفصلی، کاهش التهاب و تورم بافت‌ ها و تولید بیشتر کلاژن در مفاصل می گردد.

   • تکار تراپی

     در تکار تراپی الکترود هایی بر روی سطح پوست قرار داده می شوند و از طریق آن ها امواج رادیویی به بافت آسیب دیده ارسال می شوند. از مزایای این روش می توان به بهبود جریان خون، تسریع روند درمان، آزاد شدن هورمون اندورفین و افزایش دامنه حرکتی اشاره کرد.

2. تزریق درمانی

   یکی از روش های درمان درد های ناشی از تخریب غضروف زانو، انجام تزریقات داخل مفصلی می باشد که با توجه به علت بیماری، شدت آن و شرایط بیمار تجویز می گردد. در ادامه انواع روش های تزریق درمانی را معرفی می کنیم:

   • تزریق اسید هیالورونیک

     اسید هیالورونیک ماده ای است که به طور طبیعی در مایع سینوویال بین مفصلی یافت می شود. این ماده به عنوان روان کننده حرکت مفصل و همچنین جاذب ضربات عمل می کند، در نتیجه اصطکاک داخل مفصل کاهش یافته و موجب کاهش درد، التهاب و سفتی مفصل و همچنین جلوگیری از تخریب بیشتر غضروف و استخوان ها می شود. پیش از تزریق این ماده به درون مفصل، ابتدا مقداری از مایع سینوویال خارج می گردد تا فضای کافی برای تزریق اسید هیالورونیک ایجاد شود. این تزریق می تواند به صورت هفتگی، از 1 تا 5 هفته انجام شود.

   • تزریق ازون

     تزریق اوزون به مفصل زانو یکی دیگر از روش های درمان درد زانو می باشد. این ماده باعث افزایش اکسیژن رسانی به ناحیه آسیب دیده می شود و در کاهش درد و التهاب زانو موثر می باشد.

   • تزریق پی آر پی

     تزریق پی آر پی یا پلاسمای غنی از پلاکت، از دیگر روش های درمانی می باشد که در آن از خواص درمانی پلاکت ها برای تسریع روند درمان و ترمیم بافت آسیب دیده استفاده می کنند.

3.  جراحی

   در صورتی که روش های غیر جراحی در درمان این عارضه تاثیر نداشته باشند، با توجه به شدت مشکل بیمار، ممکن است هریک از روش های جراحی زیر پیشنهاد شوند:

   1. آرتروسکوپی

      آرتروسکوپی روشی کم تهاجمی می باشد که در آن برش های کوچکی در پوست ایجاد می گردد و از طریق آن ها دستگاه آرتروسکوپی را به درون مفصل وارد می کنند. با استفاده از این دستگاه سطح تخریب شده غضروف و همچنین بافت های اسکاری که بر اثر تخریب آن بوجود آمده اند از درون مفصل خارج می گردند. صاف شدن سطح مفصل به کاهش درد و در نتیجه آسان تر شدن حرکت آن کمک می کند.

   2. پیوند غضروف

      در مواردی که ترمیم غضروف زانو از طریق آرتروسکوپی امکان پذیر نباشد، با تشخیص پزشک معالج ممکن است جراحی پیوند غضروف توصیه شود. در این جراحی غضروف سالم از قسمتی از زانو که آسیب ندیده، برداشته شده و به بخش آسیب دیده پیوند زده می شود.

   3. تعویض مفصل زانو

      در صورتی که غضروف مفصل زانو دچار تخریب شدید شده باشد و درمان های محافظه کارانه موثر واقع نشوند، ممکن است تعویض مفصل زانو پیشنهاد شود. در این جراحی مفصل زانو توسط مفصل مصنوعی جایگزین می شود و به این ترتیب بیمار می تواند تا حد زیادی به فعالیت های بدون درد خود بازگردد.

مدت زمان بهبود غضروف زانو

به طور معمول این آسیب دیدگی پس از 6 تا 8 هفته بهبود می یابد، اما در برخی بیماران پس از جراحی، مدت زمان ترمیم آن می تواند بین 3 تا 6 ماه طول بکشد.

علل آسیب غضروف زانو

غضروف مفصل زانو بر اثر عوامل مختلفی می تواند دچار آسیب شود که در ادامه به معرفی و توضیح آن ها می پردازیم:

1. در رفتگی مفصل

   وارد شدن فشار ناگهانی به مفصل زانو از عواملی است که موجب در رفتگی آن و آسیب به غضروف می شود.

2. پارگی مینیسک

   مینیسک غضروفی است که به عنوان ضربه گیر در مفصل زانو عمل می کند و در صورت انجام فعالیت های شدیدی که باعث وارد شدن فشار زیاد به مفصل زانو و یا پیچش شدید آن شوند، دچار آسیب دیدگی و یا پارگی می گردد.

3. ضربه

   وارد شدن ضربه شدید به زانو می تواند باعث پارگی و یا آسیب دیدگی غضروف این ناحیه شود.

4. عفونت

   برخی بیماری ها مانند آرتریت سپتیک می توانند موجب آسیب به غضروف گردند.

5. التهاب

   اکثر انواع بیماری آرتروز، غضروف ها را تحت تاثیر قرار می دهند و باعث ایجاد التهاب، تورم و دردناک شدن مفصل می شوند.

سوالات متداول

1. آیا با وجود پارگی غضروف منیسک زانو می توان راه رفت؟

   پارگی منیسک دردی را در زانو ایجاد می کند که در هنگام انجام حرکات چرخشی و یا خم کردن زانو افزایش می یابد. اگر منیسک پاره شده موجب قفل شدن زانو نشده باشد، دردی را هنگام ایستادن، راه رفتن، نشستن و یا خوابیدن ایجاد نمی کند.