پیچ خوردگی مچ دست | علل، علائم، تشخیص، انواع و روشهای درمان

شاید تاکنون بارها دچار پیچ خوردگی مچ دست (wrist sprain) شده باشید و یا این اصطلاح به گوشتان خورده باشد. پیچ خوردگی مچ دست از آسیب های شایعی است که موجب ایجاد ناراحتی در دست و اختلال در فعالیت های دست می شود. این مسئله برای همه افراد ممکن است اتفاق بیفتد ولی شدت و میزان آسیب آن متغیر بوده و می تواند بسیار خفیف و یا بسیار شدید باشد. چنانچه مایل هستید درمورد پیچ خوردگی و رگ به رگ شدن مچ دست، علائم، دلایل و همچنین روش های درمان فیزیوتراپی موثر و سریع آن بدانید، تا پایان این مقاله همراه ما باشید.

آناتومی رباط های مچ دست

دست از نواحی مختلفی تشکیل شده است که یکی از این نواحی، مچ دست می باشد. مچ دست از کنارهم قرار گرفتن اجزاء مختلفی از جمله استخوان ها، مفاصل، تاندون ها، عصب و رباط ها تشکیل شده است. رباط های مچ دست یا همان لیگامان ها، طناب های محکمی هستند که موجب اتصال استخوان های دست به یک دیگر می شوند. مهم ترین رباط های دست عبارتند از:

1. لیگامان ها یا رباط های داخلی( کلترال اولنار): این استخوان از بالا به اولنا و در پایین به تری کتروم و ییزیفورم متصل شده است.
2. لیگامان ها یا رباط های خارجی (کلترال رادیال): این رباط از بالا به لبه پایینی و مفصل رادیوس و در پایین به اسکافویید متصل شده است.
3. لیگامان ها یا رباط های رادیو کارپال خلفی: این رباط ها در قسمت پشتی دست قرار گرفته و متصل کننده استخوان رادیوس (زند بالایی) به استخوانچه خلفی کارپ می باشد.
4. لیگامان ها و یا رباط های اولنوکارپال قدامی: این رباط ها متصل کننده استخوان اولنا به کارپ می باشند و در جلو (قسمت قدامی کف دست) واقع شده اند.
5. لیگامان ها و یا رباط های رادیو کارپال قدامی: این لیگامان متصل کننده استخوان رادیوس به ناحیه پشتی استخوانچه های کارپ می باشد.
6. لیگامان های بین استخوانچه ها یا اینترکاپال: این رباط ها متصل کننده استخوانچه ها کارپ بوده و بین آنها واقع شده اند.
7. لیگامان های کارپومتاکارپ: این رباط ها متصل کننده دیستال کارپ به متاکارپ کف دست می باشند.

پیچ خوردگی مچ دست چیست؟

پیچ خوردگی مچ دست، یک نوع آسیب است که ناحیه مچ دست و رباط های آن را درگیر کرده و موجب ایجاد ناراحتی و درد در مچ می شود. هنگامی که به مچ دست ضربه و یا فشار وارد می شود، رباط های متصل کننده استخوان های مچ دست، دچار کشیدگی شده و یا ممکن است به صورت نیمه و یا کاملا پاره شوند. در نتیجه به اصطلاح می گویند مچ پیچ خورده و یا رگ به رگ شده است.

علل پیچ خوردگی مچ دست

پارگی رباط های دست و آسیب هایی از جمله رگ به رگ شدن و پیچ خوردگی مچ دست، به دلایل مختلفی در بین افراد اتفاق افتاده و موجب اختلال در فعالیت های دست می شود. دلایل مهم پیچ خوردگی، کشیدگی و پارگی رباط های مچ دست عبارتند از:

1. ضربه و فشار وارد شده بر دست: مچ دست می تواند به دلیل فشار مکرر و یا بیش از اندازه به آن و یا ضربه خودن دچار کشیدگی و پارگی رباط های مچ دست شده و درنهایت منجر به ناراحتی در مچ دست شود.
2. سوانح و فعالیت ها: سوانحی از جمله تصادفات، زمین خوردن روی دست، فعالیت های ورزشی مختلف می تواند، موجب ایجاد پیچ خوردگی و آسیب به رباط ها و همچنین رگ به رگ شدن مچ دست شود.
3. آسیب های و بیماری ها: بیماری ها و آسیب های سابق مچ دست و رباط های آن موجب تشدید این عارضه و آسیب پذیری بیشتر مچ دست و رباط ها شده و در هنگام وقوع حادثه می تواند موجب ایجاد ناراحتی هایی از جمله رگ به رگ شدن و پیچ خوردگی مچ دست شود.

علائم پیچ خوردگی مچ دست

پیچ خوردگی مچ دست و کشیدگی و پارگی رباط های دست، منجر به بروز علائم و نشانه هایی در مچ شده و در نهایت موجب اختلال در حرکات دست می گردد. این علائم و نشانه ها عبارتند از:

1. ‍درد در ناحیه مچ دست (ممکن است بسیار شدید باشد و یا خفیف)
2. ایجاد التهاب و تورم در مچ دست
3. تغییر رنگ پوست و کبود شدن آن
4. ناپایداری مفصل مچ دست
5. ایجاد محدودیت حرکتی مچ دست (کاهش دامنه حرکتی مفصل مچ)
6. بی حسی و سوزن سوزن شدن یا گز گز کردن ناگهانی دست
7. در صورت شکافته شدن پوست (خونریزی کردن)
8. قفل شدن و یا اسپاسم سریع مچ دست

انواع پیچ خوردگی مچ دست

کشیدگی رباط و پیچ خوردگی مچ دست با توجه به میزان آسیب، به سه درجه تقسیم بندی می شود:

1. در صورتی که رباط دست کمی دچار کشیدگی شده باشد و کشیدگی خفیف باشد، پیچ خوردگی از نوع درجه یک و خفیف بوده و تنها کمی درد و تورم و خشکی و گرفتگی در مچ دست احساس می شود. (این نوع پیچ خوردگی موقتی بوده و معمولا با اقدامات اولیه درمان می شود.
2. در صورتی که کشیدگی رباط مچ دست شدید باشد و منجر به نیمه پارگی رباط شود، علاوه بر درد و خشکی، تورم و کبودی در مچ مشاهده می شود. این پیچ خوردگی از نوع درجه دو یا متوسط بوده و برای درمان آن باید به پزشک مراجعه شود.
3. در صورتی که رباط به صورت کامل دچار پارگی شده باشد، پیچ خوردگی شدید بوده و موجب درد و تورم شدید به همراه کبودی، خشکی و گرفتگی عضلات و محدودیت حرکتی می شود. این پیچ خوردگی از نوع درجه سه و شدید بوده و باید حتما برای درمان به پزشک و همچنین فیزیوتراپیست مراجعه شود.

تشخیص پیچ خوردگی مچ دست

بعد از اینکه فرد دچار رگ به رگ شدن مچ دست یا همان پیچ خوردگی شد، با علائم و نشانه هایی مواجه می شود که این علائم موجب ایجاد ناراحتی و اختلال در فعالیت های دست خواهد شد. سپس برای تشخیص عارضه و علت ناراحتی مچ دست به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه کرده و پزشک نیز با انجام آزمایشات مختلف و متعدد و بررسی های فیزیکی، میزان ناراحتی و آسیب، علت، نوع و... را تشخیص داده و به درمان آن می پردازد. این آزمایشات عبارتند از:

1. مشاهده و حرکات فیزیکی: پزشک با مشاهده وضعیت دست و مقایسه آن با دست سالم بیمار، مشاهده میزان تورم و التهاب و با لمس و حرکت فیزیکی مختلف در جهت بررسی دامنه حرکتی و میزان درد، پیچ خوردگی و میزان رگ به رگ شدن را بررسی کرده و با تکان دادن مچ دست در جهات مختلف میزان خشکی و گرفتگی دست، اختلال حرکتی مچ را نیز می سنجد.
2. اشعه ایکس: پزشک بعد از بررسی های لازم برای به دست آوردن اطلاعات دقیق تر و همچنین مشخص شدن علت عارضه و قسمت آسیب دیده به طور کلی و با استفاده از اشعه ایکس از مچ دست پیچ خورده و آسیب دیده عکس برداری می کند.
3. سی تی اسکن و ام آر آی: بعد از گرفتن عکس توسط اشعه ایکس، پزشک برای تشخیص دقیق تر، آزمایشات سی تی اسکن و ام آر آی را نیز انجام می دهد. ام آر آی نسبت به روش های تشخیصی دیگر دقیق تر بوده و بافت و رباط های آسیب دیده مچ دست و میزان آسیب دیدگی را به خوبی مشخص می کند.
4. تست فووآ: یکی از تست ها و آزمایشاتی که توسط آن می شود میزان آسیب و پیچ خوردگی مچ دست را تشخیص داد، تست فووِآ می باشد. این تست با فشار در ناحیه خاصی از روی استخوان اولنا و مقایسه آن با مچ دست سالم انجام می شود. در صورت درد و حساس بودن به لمس آن ناحیه پزشک متوجه پارگی رباط و پیچ خوردگی مچ دست می شود.

روش های درمان پیچ خوردگی مچ دست

1. درمان های اولیه پیچ خوردگی مچ دست

   بخش ابتدایی و خانگی و البته موقتی در درمان هر عارضه شامل روش های خانگی و اولیه می شود. این روش های درمانی شامل چندین روش و نکته مراقبتی می باشند.البته باید گفت این درمان ها به تنهایی نمی توانند به بهبود پیچ خوردگی مچ دست کمک کنند، مگر اینکه پیچ خوردگی و رگ به رگ شدن بسیار خفیف باشد. در نتیجه درمان های اولیه حتما باید همراه با دیگر روش های درمانی کاربردی و موثر از جمله فیزیوتراپی و جراحی انجام شوند، تا درمان نتیجه بهتر و قطعی تری داشته باشد. این مراقبت ها و روش های درمانی موقت عبارتند از:
   1. استراحت دادن به مچ دست: پرهیز از انجام کارهای تکراری و یا فعالیت های سنگین با دست آسیب دیده
   2. استفاده از کمپرس سرد: قراردادن یخ و کمپرس سرد به مدت ۸ الی ۱۰ دقیقه بر روی ناحیه آسیب دیده مچ
   3. استفاده از مچ بند طبی: بستن مچ توسط مچ بند طبی به منظور ثابت نگه داشتن و استراحت دادن به آن
   4. بالا نگه داشتن ناحیه آسیب دیده: مچ دست را بالاتر از سطح زمین و روی یک بالش قرار دهید.
   5. مصرف داروهای مسکن، ضد التهاب و ضد خشکی و اسپاسم: جهت تسکین درد، کاهش التهاب و همچنین کاهش خشکی و گرفتگی مچ دست

2. درمان پیچ خوردگی با استفاده از آتل و اسپیلینت

   گاهی برای تثبیت مچ دست و جا اندازی آن در محل مناسب، پزشک از گچ و یا اسپیلینت استفاده می کند.

3. درمان پیچ خوردگی مچ دست با تمرین درمانی

   تمرین درمانی از درمان های موثر و کاربردی فیزیوتراپی بوده که با استفاده از تکنیک های مختلف ورزشی و نرمش های کششی- تقویتی، عملکردی، تعادلی و...به صورت فعال یا غیرفعال انجام می گیرد. این تمرینات به بهبود وضعیت مچ دست آسیب دیده و پیچ خورده و همچنین تقویت عضلات، انعطاف پذیری و افزایش دامنه حرکتی دست و همچنین جلوگیری از آسیب های شدیدتر در دست کمک می کند. در این بخش از درمان فیزیوتراپیست با توجه به میزان آسیب دیدگی و پیچ خوردن و رگ به رگ شدن مچ دست و دیگر آسیب های وارد شده بر آن، برنامه ورزشی مناسبی تنظیم کرده و به بیمار ارائه می دهد. این برنامه شامل تکنیک های ورزشی زیر می شود:
   1. کشش انگشتان: به کمک یک کش الاستیکی یک حلقه دور انگشتان دست ایجاد کرده و انگشتان را به سمت خارجی بکشید. انگشتان خود را تا جای ممکن شل کرده و باز کنید.(۳ ست ۲۵تایی)
   2. چرخاندن چکش: ابتدا یک شی نسبتا سنگین مانند چکش را برداشته و در دست قرار دهید. دست خود را روی ران پا قرار داده و به صورت صاف بکشید.( کف دست به سمت داخل قرار بگیرد.) خیلی آرام مچ دست را به سمت پایین برده و بچرخانید، تا کف دست به سمت زمین قرار بگیرد. مجددا چکش را بچرخانید تا کف دست به سمت بالا(سقف) قرار بگیرد. چندین مرتبه این حرکات را انجام دهید.
   3. چرخاندن خودکار: ابتدا یک خودکار یا مداد را بردارید و با کمک انگشت شست و انگشتان دیگر، آن را بچرخانید.(شانه ها ثابت بمانند)اگر ممکن بود، این حرکت را سریع انجام دهید و حدود ۱۵ ثانیه چرخش را دامه دهید.
   4. حالت دعا: برای انجام این تمرین ابتدا بایستید و کف دستانتان را به یکدیگر بچسبانید. سپس آرنج های خود را از یکدیگر دور کنید و مچ هایتان را به آرامی به سمت پایین ببرید تا کشش احساس شود. 5 ثانیه در این حالت بمانید و به آرامی به حالت طبیعی خود برگردید.
   5. کشش مچ دست: ابتدا روی یک صندلی نشسته و بدن را صاف نگه دارید. دستتان را به سمت جلو دراز کرده و درحالی که کف دست به سمت پایین قرار گرفته، به طور موازی با زمین قرار دهید. با کمک دست دیگر، مچ دست آسیب دیده و کشیده خود را خم کرده تا انگشتانتان رو به زمین قرار بگیرند. این حالت را حدود ۱۰ ثانیه نگه داشته و سپس خیلی آرام دست خود را رها کنید و مچ را به سمت بالا بچرخانید.( این تمرین را تا جایی که کشش احساس شود و دردی احساس نشود، انجام دهید.)
   6. فشار دادن توپ: توپ نرمی از جنس فوم را برداشته و در دست خود قرار دهید. دست خود را مشت کرده و تمامی انگشتان را جمع کنید. توپ را فشار دهید و به آرامی انگشتان را باز کرده و دست خود را رها کنید.(این تمرین را حداقل حدود ۱۵ مرتبه انجام دهید. هر پنج انگشت خود را دور آن بپیچید. توپ را فشار داده و سپس دستان خود را آزاد کنید.)
   7. خم کردن مچ دست: یک بطری آب را در مشت دست آسیب دیده خود نگه دارید و از دست سالم خود نیز برای گرفتن دست آسیب دیده کمک بگیرید. اجازه دهید که مچ دست شما به سمت پایین کشیده شود و سپس مچ دست را به سمت بالا خم کنید. (۲ ست ۱۰ تایی)
   8. کشش مچ دست: با دست سالم خود به دست آسیب دیده کمک کنید تا یک بطری آب را برداشته و نگه دارد. دستتان را درحالی که پایین قرار گرفته بدون خم شدن مچ و صاف بکشید.(۲ ست ۱۰تایی)

4. درمان پیچ خوردگی مچ دست با فیزیوتراپی

   فیزیوتراپی از درمان های مقرون به صرفه ،رایج و کاربردی، موثر و ایمن بوده و با استفاده از دستگاه ها و متدهای متنوع و نوین موجب افزایش گردش خون در بافت های آسیب دیده دست شده و به تحریک و ترمیم بافت ها از جمله تاندون ها، عصی رادیال و... می پردازد و موجب کاهش درد، تورم و التهاب، افزایش دامنه حرکتی مچ دست و انگشتان، کاهش خشکی و گرفتگی و اسپاسم های عضلانی ،انعطاف پذیری بهتر مچ دست می شود و به عملکرد بهتر مچ دست و همچنین پیشرفت سریع و درمان رگ به رگ شدن و پیچ خوردگی آن کمک می کند. تمامی روش ها و متدهای دستی و غیر دستی درمانی در کلینیک فیزیوتراپی، مناسب افرادی است که واجد شرایط فیزیوتراپی باشند و در صورتی که فیزیوتراپیست تشخیص دهد این درمان ها برای فرد مضر و ممنوع است، از این تکنیک ها استفاده نخواهد کرد. در نتیجه درمان با فیزیوتراپی عوارض جانبی خاصی نداشته و کاملا مطمئن می باشد. تکنیک ها و متدهای درمانی فیزیوتراپی عبارتند از:

   1. اولتراسوند تراپی

      اعمال امواج فراصوت و انتقال آن به ناحیه آسیب دیده و رگ به رگ شده و پیچ خورده مچ دست، توسط دستگاه اولتراسوند

   2. لیزرتراپی

      در این تکنیک فیزیوتراپیست با اعمال و انتقال اشعه و نور لیزر به بخش آسیب دیده و پیچ خورده ( رگ به رگ شده) موجب بهبود مچ دست و کاهش درد آن می شود و از آسیب های شدیدتر نیز جلوگیری می کند.

   3. مگنت تراپی

      اعمال وانتقال امواج مغناطیسی به ناحیه پیچ خورده و رگ به رگ شده مچ دست

   4. شاک ویو تراپی

      تکنیکی که فیزیوتراپیست با اعمال و انتقال جریان الکتریکی کنترل شده به بخش آسیب دیده عصب رادیال و مچ به بهبودی افتادگی مچ دست و ترمیم عصب رادیال کمک می کند.

   5. کایروپراکتیک( منوال تراپی)

      این بخش شاخه ای از منوال تراپی و روش های دستی می باشد. ماساژ دادن به صورت دوار در ناحیه مچ دست ( توسط دست فیزیوتراپیست )

   6. تحریک الکتریکی عصب

      در این روش از دستگاه انتقال دهنده جریان الکتریکی با ولتاژ کم استفاده می شود و جریان الکتریکی کم ولتاژ به کمک الکترود ها به ناحیه آسیب دیده اعمال می شود. در نتیجه موجب تحریک، ترمیم و بهبود عصب آسیب دیده رادیال و همچنین بهبود افتادگی مچ دست می شود.

   7. الکتروتراپی

      بخشی از درمان های فیزیوتراپی که با اعمال و انتقال جریان الکتریکی کنترل شده به بخش آسیب دیده مچ دست همراه بوده و با استفاده از دستگاه های مختلف صورت می گیرد.

سوالات متداول

1. پیچ خوردگی مچ دست در بین چه کسانی شایع تر است؟

   1. افرادی که به دلایل مختلفی دچار آسیب در مچ دست خود شده اند و یا مبتلا به بیماری های ضعف عضلانی، نرمی استخوان، آرتروز دست، پوکی استخوان و... می باشند، می توانند دچار پیچ خوردگی و پارگی شدید رباط های مچ دست شوند.
   2. ورزشکارانی که در رشته های ورزشی بسکتبال، والیبال، بیسبال، ژیمناستیک، اسکیت، غواصی و... فعالیت می کنند نیز بیشتر از دیگر افراد در معرض این نوع آسیب قرار دارند.
   3. افرادی که فعالیت های شغلی و کاری آن ها طوری است که به طور مکرر از مچ دست خود استفاده می کنند نیز می توانند بیشتر از دیگر افراد دچار این نوع آسیب شوند.

2. چگونه می توانیم از پیچ خوردگی مچ دست جلوگیری کنیم؟

   روش درمانی و پیشگیری خاصی برای این آسیب وجود ندارد، اما با انجام برخی مراقبت ها و رعایت برخی از نکات می توان به کاهش خطر پیچ خوردگی مچ دست کمک کرد:
   1. هنگام خستگی از بازی و تمرینات ورزشی بپرهیزید.
   2. وزن خود را نترل کرده و در صورت چاقی رژیم غذایی مناسب و متعادلی را برای خودتان تهیه کنید.
   3. هنگام پیاده روی، ورزش و... کفش های مناسب بپوشید.
   4. قبل از انجام فعالیت های فیزیکی سنگین نرمش کنید.
   5. از ویتامین و داروهای تقویتی استخوان، عضلات، تاندون ها و... استفاده کنید.