افتادگی مچ دست | علل، علائم، تشخیص، عوارض و روشهای درمان

فشار های مکرر و کارهای تکراری، در طول شبانه روز موجب ایجاد آسیب های شدیدی در دست شده و در نهایت در کارهای روزانه فرد اختلال ایجاد می کند. شاید بپرسید چگونه این اتفاق رخ می دهد؟ باید گفت فشار یکی از بزرگترین دشمن های دست و انگشتان بوده و می تواند بر روی نواحی مختلف دست تاثیر گذاشته و موجب ایجاد مشکل و ناراحتی شود. یکی از عارضه های ایجاد شده در دست، افتادگی مچ دست (Wrist drop) بوده که با آسیب عصب مهم و اصلی دست همراه می باشد و موجب از دست دادن حس و همچنین توانایی حرکتی دست می شود. در این مقاله شما را با این عارضه آشنا کرده و بهترین و موثرین ترین روش های درمانی آن را به شما ارائه خواهیم داد.

افتادگی مچ دست چیست؟

با وارد شدن آسیب به عصب رادیال و از بین رفتن حس در ناحیه پایینی، عضلات دچار شل شدگی شده و مچ دست به حالت افتاده در می آید. به این عارضه افتادگی مچ دست می گویند. افتادگی مچ دست به طور مستقیم با آسیب های عصب رادیال ارتباط دارد.

علائم افتادگی مچ دست

هنگام آسیب دیدن عصب رادیال و شل شدگی مچ دست، علائم و نشانه هایی در دست ایجاد می شوند. این علائم با توجه به ناحیه آسیب و شدت آن متفاوت می باشند. علائم افتادگی مچ دست عبارتند از:

1. آسیب در مچ دست با کاهش و از بین رفتن حس در قسمت پشتی دست و انگشتان دست همراه می باشد.
2. آسیب در بازو، ساعد، آرنج و بالای ساعد با فلج شدن عضلات و محدود شدن حرکات عضلانی اکستانسور مچ دست و انگشتان همراه بوده و فرد قادر به بالا آوردن و حرکت دادن مچ و انگشتان دست نخواهد بود.
3. ایجاد حس درد در هنگام حرکت مچ دست
4. بد شکل شدن فرم ظاهری مچ دست
5. ایجاد اختلال در مچ دست و فعالیت های آن
6. ایجاد ضعف و ناتوانی در حرکت دادن دست و انگشتان

علل افتادگی مچ دست

آسیب های عصب رادیال به دلایل متفاوتی اتفاق افتاده و موجب ایجاد افتادگی و شل شدگی در مچ دست و اختلال در حرکت و فعالیت های دست می شود. این دلایل عبارتند از:

1. فشارهای مکرر: یکی از دلیل ایجاد آسیب در عصب رادیال و مچ دست (افتادگی مچ دست) وارد شدن فشارهای مکرر در طی انجام فعالیت ها می باشد. فشار می تواند ناشی از حمل وسایل سنگین، استفاده از تجهیزاتی از جمله عصا، واکر و ساعت مچی و... باشد.
2. قرار گیری بدن در وضعیت نامساعد: یکی از علل مهم ایجاد آسیب در عصب رادیال و افتادگی مچ دست، قرار گرفتن مچ دست و بدن در حالت نامناسب می باشد. این مسئله نیز در اثر وارد شدن فشار بر عصب رادیال ایجاد شده و در هنگام خوابیدن، قرار گرفتن روی صندلی به مدت طولانی و... اتفاق می افتد.
3. جراحات و کبودی: جراحات وارده مکرر که معمولا با کبودی همراه است، موجب فشار و آسیب در عصب رادیال و در نهایت عارضه افتادگی مچ دست می شود.
4. توده‌ ها و تومورها: وجود تومور، کیست و توده در داخل مچ دست باعث ایجاد فشار در ناحیه عصب رادیال شده و با ایجاد اختلال در این عصب موجب افتادگی و شل شدن مچ دست می شود.
5. شکستگی‌ها و دررفتگی‌ ها: آسیب هایی از جمله شکستگی ها و در رفتگی های استخوان مچ دست و حتی ساعد، آرنج و بازو موجب ایجاد آسیب در عصب رادیال شده و در نهایت باعث ایجاد افتادگی در مچ دست می شود.

تشخیص افتادگی مچ دست

بعد از مشاهده علائم ایجاد شده در دست و اختلال در حرکت مچ دست و انگشتان، فرد به متخصص ارتوپدی مراجعه کرده و بعد از انجام آزمایشات متعدد و تشخیص نوع و شدت عارضه جهت درمان مناسب اقدام می کند. این آزمایشات عبارتند از:

1. مشاهدات و حرکات فیزیکی: لمس بخش افتاده، شل شده و آسیب دیده مچ دست و مشاهده میزان افتادگی آن
2. عکس برداری با اشعه ایکس: این روش تشخیصی به طور سطحی به بررسی ناحیه آسیب دیده مچ دست و عصب رادیال می پردازد.
3. سی تی اسکن: این آزمایش بخش آسیب دیده مچ دست و عصب رادیال را به صورت واضح نشان داده و مشخص می کند.
4. ام آر آی: این آزمایش از آزمایش های دیگر دقیق تر بوده و می تواند علل آسیب، شدت و نوع آن و همچنین بافت های عصبی آسیب دیده مچ دست را بطور کامل و دقیق مشخص کند.

افتادگی مچ دست نوزاد

گاهی اوقات به علت زایمان سخت، نوزاد در زمان تولد دچار کشیدگی در ناحیه گردن و به طبع آن دچار مشکل فلج ارب می گردد. این عارضه که در هنگام زایمان اتفاق می افتد، به علت کشیدگی و فشار بر روی شبکه عصبی گردنی است که باعث ایجاد علائمی همچون کنترل کم عضلات شانه و بازو و اختلال در حرکت مچ و انگشتان می شود. درمان این عارضه بستگی به میزان و شدت کشیدگی دارد. اگر عصب به طوری کشیده شده باشد که پارگی اتفاق افتاده باشد، درمان قطعا جراحی است، اما در صورتی که میزان آسیب خیلی زیاد نباشد، درمان هایی مانند فیزیوتراپی کمک کننده است. الیته در صورتی که پزشک تصمیم به انجام جراحی بگیرد، بهترین زمان بین بازه 5 تا 12 ماهگی عصب است، زیرا پس از آن خطر تحلیل عضلانی وجود دارد.

روش های درمان افتادگی مچ دست

1. درمان های اولیه

   بخشی از درمان ها که می توان در ابتدا و در خانه انجام داد، شامل مراقبت ها و روش های ساده و آسانی می باشد. این بخش از درمان، درمان اولیه یا خانگی بوده و به بهبود وضعیت آسیب دیدگی مچ دست و همچنین جلوگیری از ایجاد آسیب شدید و جدی تر مچ دست و عصب رادیال می پردازد. البته این درمان ها به تنهایی نمی توانند مفید واقع شوند و حتما باید در کنار سایر درمان های فیزیوتراپی، تمرینات ورزشی و یا بعد از جراحی مچ دست و عصب رادیال صورت بگیرند. درمان های اولیه عبارتند از:
   1. استراحت دادن به مچ دست: پرهیز از انجام کارهای تکراری و یا فعالیت های سنگین با دست آسیب دیده
   2. استفاده از کمپرس سرد: قراردادن یخ و کمپرس سرد به مدت ۸ الی ۱۰ دقیقه بر روی ناحیه آسیب دیده مچ
   3. استفاده از مچ بند طبی: بستن مچ توسط مچ بند طبی به منظور ثابت نگه داشتن و استراحت دادن به آن
   4. بالا نگه داشتن ناحیه آسیب دیده: مچ دست را بالاتر از سطح زمین و روی یک بالش قرار دهید.
   5. مصرف داروهای مسکن، ضد التهاب و ضد خشکی و اسپاسم: جهت تسکین درد، کاهش التهاب و همچنین کاهش خشکی و گرفتگی مچ دست

2. استفاده از گچ یا اسپیلینت

   گاهی برای تثبیت مچ دست و جا اندازی آن در محل مناسب، پزشک از گچ و یا اسپیلینت استفاده می کند.

3. تمرینات ورزشی

   این قسمت از درمان های فیزیوتراپی با استفاده از ورزش و نرمش های کششی- تقویتی و توسط فرد صورت می گیرد. این تمرینات به بهبود وضعیت مچ و افتادگی و شل شدگی آن، تقویت عضلات و همچنین انعطاف پذیری و افزایش دامنه حرکتی دست در قبل و بعد از جراحی افتادگی مچ دست و همچنین جلوگیری از آسیب های شدیدتر در دست و عصب رادیال کمک می کند. کلیه تمرینات نرمشی و ورزشی توسط فیزیوتراپیست و با توجه به میزان آسیب و افتادگی مچ دست و همچنین آسیب های عصب رادیال، نوع، علت و ناحیه آسیب تعیین و تنظیم می شود.
   1. کشش انگشتان: به کمک یک کش الاستیکی یک حلقه دور انگشتان دست ایجاد کرده و انگشتان را به سمت خارجی بکشید. در این حالت کش در برابر کشش مقاومت کرده و این به تقویت عضلات انگشتان و مچ دست کمک می کند. انگشتان خود را تا جای ممکن شل کرده و باز کنید. این تمرین را حدود ۳ ست ۲۵ تایی انجام دهید.
   2. چرخاندن چکش: ابتدا یک شی نسبتا سنگین مانند چکش را برداشته و در دست قرار دهید. دست خود را روی ران پا قرار داده و به صورت صاف بکشید.( کف دست باید در جهت داخلی قرار بگیرد.) خیلی آرام مچ دست را به سمت پایین برده و بچرخانید، تا کف دست به سمت زمین قرار بگیرد. مجددا چکش را بچرخانید تا کف دست به سمت بالا(سقف) قرار بگیرد. چندین مرتبه این حرکات را انجام دهید. این تمرین به تقویت و بهبود وضعیت شل شدگی و همچنین افزایش دامنه حرکتی مچ دست فرد کمک می کند.
   3. کشش مچ دست: ابتدا روی یک صندلی نشسته و بدن را صاف نگه دارید. دستتان را به سمت جلو دراز کرده و درحالی که کف دست به سمت پایین قرار گرفته، به طور موازی با زمین قرار دهید. با کمک دست دیگر، مچ دست آسیب دیده و کشیده خود را خم کرده تا انگشتانتان رو به زمین قرار بگیرند. این حالت را حدود ۱۰ ثانیه نگه داشته و سپس خیلی آرام دست خود را رها کنید و مچ را به سمت بالا بچرخانید. این تمرین را تا جایی که کشش احساس شود و دردی احساس نشود، انجام دهید.
   4. فشار دادن توپ: توپ نرمی از جنس فوم را برداشته و در دست خود قرار دهید. دست خود را مشت کرده و تمامی انگشتان را جمع کنید.توپ را فشار دهید و به آرامی انگشتان را باز کرده و دست خود را رها کنید. این تمرین را حداقل حدود ۱۵ مرتبه انجام دهید. هر پنج انگشت خود را دور آن بپیچید. توپ را فشار داده و سپس دستان خود را آزاد کنید.
   5. خم کردن مچ دست: یک بطری آب را در مشت دست آسیب دیده خود نگه دارید و از دست سالم خود نیز برای گرفتن دست آسیب دیده کمک بگیرید. اجازه دهید که مچ دست شما به سمت پایین کشیده شود و سپس مچ دست را به سمت بالا خم کنید. این تمرین را در دوست ۱۰ تایی تکرار کنید.
   6. چرخاندن خودکار: یک خودکار یا مداد را بردارید و با کمک انگشت شست و انگشتان دیگر، آن را چرخانده و سعی کنید از شانه های خود در چرخاندن آن کمک نگیرید.(شانه ها ثابت بمانند.) در صورت ممکن این حرکت را سریع انجام داده و حدود ۱۵ ثانیه خودکار را با انگشتان خود بچرخانید.
   7. کشش مچ دست: با دست سالم خود به دست آسیب دیده کمک کنید تا یک بطری آب را برداشته و نگه دارد. دستتان را درحالی که پایین قرار گرفته بدون خم شدن مچ به صورت صاف بکشید. این تمرین را حدود ۲ ست ۱۰ تایی انجام دهید.
   8. تقابل انگشتان: ابتدا بازوی دست آسیب دیده خود را خم کرده و آرنج را بر روی میز قرار دهید. در حالی که نوک انگشت اشاره بر روی نوک انگشت شست قرار گرفته، حلقه ای بسازید و انگشتان خود را رها کنید. این تمرین را با انگشت وسطی و انگشت حلقه نیز انجام داده و سپس آن ها را نیز رها کنید. (برای هر انگشت دو مرتبه انجام شود.)
   9. گرفتن شی در دست: روی میز یک خودکار گذاشته و به کمک انگشتان آسیب دیده خود و به آرامی خودکاری که روی میز قرار دارد را بردارید. خیلی آرام خودکار را روی میز حرکت داده و سپس آن را رها کنید. این تمرین را در ۲ ست ۱۰ تایی انجام داده و تکرار کنید.
   10. انداختن سکه: چندین سکه( ۸ عدد) را برداشته و در دست آسیب دیده خود قرار دهید. با کمک انگشت شست، یکی از سکه ها را به طرف پایین برده و بر روی انگشت اشاره و شست قرار دهید. درحالی که سکه را با کمک انگشت اشاره و شست گرفته اید، آن را روی میز قرار دهید.( این تمرین را با هشت سکه تکرار کرده و انجام دهید.)

4. فیزیوتراپی

   فیزیوتراپی از درمان های کاربردی، ایمن و مقرون به صرفه بوده و با استفاده از دستگاه ها و متدهای متنوع به افزایش گردش خون در بافت های آسیب دیده، تحریک و ترمیم بافت ها از جمله عصب رادیال، کاهش تورم و التهاب، کاهش و تسکین درد مچ دست، کاهش خشکی و گرفتگی و اسپاسم های عضلانی، افزایش دامنه حرکتی مچ دست و انگشتان، انعطاف پذیری کمک کرده و باعث عملکرد بهتر مچ دست و همچنین پیشرفت سریع و درمان افتادگی آن می شود. کلیه روش ها و تکنیک های درمانی فیزیوتراپی در کلینیک فیزیوتراپی رامتن، مناسب افرادی است که افراد واجد شرایط فیزیوتراپی بوده و دچار آسیب های عصب رادیال و همچنین افتادگی مچ دست شده اند. این تکنیک ها عبارتند از:

   1. اولتراسوند تراپی

      اعمال امواج فراصوت و انتقال آن به ناحیه آسیب دیده عصب رادیال و مچ دست توسط دستگاه اولتراسوند

   2. مگنت تراپی

      اعمال و انتقال امواج مغناطیسی به ناحیه افتادگی مچ و آسیب دیده عصب رادیال

   3. لیزرتراپی

      تکنیکی که در آن فیزیوتراپیست با اعمال و انتقال (تاباندن) اشعه و نور لیزر به بخش آسیب دیده عصب رادیال و افتادگی مچ دست باعث بهبود مچ دست و انگشتان می شود.

   4. شاک ویو تراپی

      تکنیکی که فیزیوتراپیست با اعمال و انتقال جریان الکتریکی کنترل شده به بخش آسیب دیده عصب رادیال و مچ به بهبودی افتادگی مچ دست و ترمیم عصب رادیال کمک می کند.

   5. تحریک الکتریکی عصب

      در این روش از دستگاه انتقال دهنده جریان الکتریکی با ولتاژ کم استفاده می شود و جریان الکتریکی کم ولتاژ به کمک الکترود ها به ناحیه آسیب دیده اعمال می شود. در نتیجه موجب تحریک، ترمیم و بهبود عصب آسیب دیده رادیال و همچنین بهبود افتادگی مچ دست می شود.

   6. الکتروتراپی

      بخشی از درمان های فیزیوتراپی که با اعمال و انتقال جریان الکتریکی کنترل شده به بخش آسیب دیده مچ دست همراه بوده و با استفاده از دستگاه های مختلف صورت می گیرد.

   7. کایروپراکتیک

      ماساژ دادن دوار مچ دست توسط دست فیزیوتراپیست

   8. درای نیدلینگ

      استفاده از سوزن در سایزهای مختلف و فرو بردن آن ها در نقاط ماشه ای و همچنین نواحی آسیب دیده مچ دست

5. جراحی افتادگی مچ پا

   گاهی برای درمان افتادگی مچ دست و آسیب عصب رادیال، تنها فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی کافی نبوده و پزشک تشخیص می دهد که درجه آسیب بسیار شدید است و برای درمان و ترمیم به جراحی نیاز دارد. جراحی این نوع آسیب های عصب رادیال و افتادگی مچ دست به چند روش صورت می گیرد:
   1. جا اندازی: اگر آسیب عصب رادیال به دلیل جابجایی استخوان تحت فشار اتفاق افتاده باشد، جراح با جا انداختن شکستگی و دررفتگی، به بهبود و درمان ناحیه آسیب دیده می پردازد.
   2. ترمیمی: درصورتی که جراح تشخیص دهد با جراحی ترمیم عصب رادیال می تواند موجب بهبود افتادگی مچ دست شود، از این روش استفاده می کند.
   3. جابجایی تاندون در صورتی که جراحی ترمیمی عصب رادیال، نتیجه مثبت نداشته باشد و کافی نباشد، جراح از روش جابجایی تاندون های دست استفاده کرده و موجب بازگشت حرکت اکستانسیون مچ دست می شود.

مراقبت های بعد از جراحی افتادگی مچ دست

بعد از جراحی مچ دست جهت بهبود سریع تر و بازگشت عملکرد مچ دست و انگشتان، مراقبت هایی باید انجام بگیرد. این مراقبت ها عبارتند از:

1. بالا نگه داشتن ناحیه آسیب دیده: مچ دست را بالاتر از سطح زمین و روی یک بالش قرار دهید.
2. استفاده از کمپرس سرد: گذاشتن یخ بر روی مچ آسیب دیده (به مدت ۸ الی ۱۰ دقیقه)
3. انجام تمرینات فیزیوتراپی طبق تجویز فیزیوتراپیست: ورزش ها و تمرینات اراده شده توسط فیزیوتراپیست به طور مرتب و طبق برنامه انجام شود.
4. معاینه و چکاب توسط پزشک: به منظور چکاب وضعیت دست بعد از جراحی باید برای چکاب به متخصص ارتوپدی مراجعه شود.
5. تکمیل دوره فیزیوتراپی: تمامی تکنیک های فیزوتراپی تجویز شده باید تا آخرین مرحله ادامه پیدا کرده و انجام بگیرند.
6. استفاده از مچ بند طبی: بستن مچ افتاده به منظور جلوگیری از آسیب بیشتر و کاهش تورم بعد از جراحی
7. استفاده از کمپرس های گرم: قرار دادن کمپرس گرم بر روی ناحیه آسیب دیده به منظور افزایش جریان خون
8. ضد عفونی کردن زخم بعد از جراحی: تعویض پانسمان و استفاده از مواد ضد عفونی کننده زخم
9. مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین های ضروری بدن برای استحکام استخوان و ترمیم بافت های آسیب دیده و همچنین بهبود سریع تر زخم بعد از جراحی مفید می باشد.

عوارض افتادگی مچ دست

آسیب عصب رادیال و افتادگی مچ دست موجب ایجاد عوارضی در دست می شود. این عوارض عبارتند از:

1. ایجاد بی حسی در دست به صورت موقت و یا حتی دائم
2. افتادگی مچ دست به همراه از کار افتادن آن به صورت موقت و یا دائم
3. ایجاد ناهنجاری های خفیف و شدید از جمله خشک شدن و گرفتگی (اسپاسم) مفاصل،آرتروفی عضلانی
4. ایجاد آسیب های شدیدتر در دست

سوالات متداول

1. افتادگی مچ دست نوزاد به چه دلیل اتفاق می افتد؟

   این عارضه می تواند به دلیل زایمان سخت، در هنگام تولد نوزاد اتفاق افتاده و موجب ایجاد کشیدگی و آسیب دست نوزاد و عصب رادیال شود. در نتیجه به مروز زمان و با رشد استخوان ها این عارضه بدتر شده و افتادگی مچ شدید تر می شود. در صورتی که آسیب شدید باشد، پزشک تصمیم به جراحی خواهد گرفت. بهترین سن برای این جراحی در نوزاد بین ۵ تا ۱۲ ماهگی می باشد.

2. دوره نقاهت و بهبود عصب رادیال و افتادگی دست چه مدت طول می کشد؟

   باید گفت آنچه در دوره نقاهت و بهبود افتادگی مچ دست و عصب رادیال تاثیرگذار است، میزان آسیب دیدگی عصب رادیال، انجام مراقبت های لازم، درمان های فیزیوتراپی توسط فیزیوتراپیست مجرب و حرفه ای و همچنین انجام منظم و صحیح تمرینات ورزشی می باشد. بهبودی عصب رادیال معمولا به هفته ها و ماه ها می انجامد و ممکن است حدود یک سال طول کشیده و ادامه یابد. البته در این مدت تقریبا بیشتر از ۹۰ درصد بهبودی حاصل می شود.