آیا این مطلب برای شما مفید است؟
یکی از عجیب‌ترین بیماری‌های عصبی که باعث حرکات ناگهانی دست‌ها و احساسات غیرطبیعی می‌شود، سندروم دست بی‌قرار است. این عارضه ریشه در اعصاب و روان دارد که رفتارهای غیر ارادی و غیر قابل کنترل را ایجاد می‌کند.
آیا در مورد این بیماری تا حالا چیزی شنیده‌اید؟ آیا می‌دانید این بیماری چه علائمی دارد؟ آیا به دنبال روش‌هایی برای درمان و کنترل علائم آن هستید؟
آیا فیزیوتراپی می‌تواند تاثیر مفیدی در درمان آن داشته باشد؟
همراه ما باشید و با دقت این مقاله را مطالعه کنید تا اطلاعات کامل و مفیدی در مورد این اختلال به دست آورید.
سندروم دست بی قرار چیست؟
سندروم دست بی قرار یک اختلال عصبی و حسی است که یک یا دو دست را تحت تاثیر قرار می‌دهد. زمانی که به دلایل مختلف، مشکلاتی در سیستم عصبی مرکزی به وجود می‌آید، این عارضه بروز پیدا می‌کند.
انواع سندروم دست بی‌قرار
این سندرم انواع مختلفی دارد که در ادامه آنها را معرفی کرده‌ایم:
- سندروم دست بی قرار نوع اول در این نوع سندروم، علائم بیماری تا قبل از سن 40 سالگی به صورت دوره‌ای در فرد ظاهر می‌شود. علائم به تدریج و با مرور زمان خود را نشان می‌دهند. با گذشت زمان و بالا رفتن سن شدت بیماری هم افزایش می‌یابد. گاهی این نوع سندروم به علت عوامل ژنتیکی ایجاد شود.
- سندروم دست بی قرار نوع دوم در این نوع سندروم، علائم ناگهانی و یک‌باره بعد از سن 45 سالگی در فرد ظاهر می‌شوند. گذر زمان و بالا رفتن سن در شدت این نوع سندروم تاثیری ندارد. معمولا یک بیماری زمینه‌ای باعث این عارضه می‌شود.
علائم سندروم دست بی قرار
علائم سندروم دست بی‌قرار با توجه به نوع سندروم و علت آن در هر فردی متفاوت است. در زیر به علائمی که معمولا در این عارضه شایع هستند، اشاره کرده‌ایم:
- اختلال در خواب این بیماری خواب را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عارضه خواب عمیق و راحت را برای فرد بیمار مختل می‌کند یا فرد بیمار دچار خواب آشفته می‌شود.
- حرکات غیر ارادی دست در این عارضه دست به صورت غیر ارادی و خلاف میل فرد، به طور ناگهانی حرکت می‌کند و فرد هیچ کنترلی بر روی این حرکات ندارد.
- احساسات عجیب افرادی که به این بیماری مبتلا شده‌اند، احساسات مختلفی را تجربه می‌کنند. مانند بی‌حسی، احساس سوزش، خارش، ضربان و تیک. گاهی فرد مبتلا احساس می‌کند یک خزنده زیر پوستش حرکت می‌کند.
- افزایش علائم بیماری در شب این بیماری معمولا هنگام شب شدیدتر می‌شود. مثلا دست‌ها در شب مداوم و بدون کنترل حرکت می‌کنند.
- تمایل فرد به حرکت دست‌ها فرد بیمار تمایل شدیدی برای تکان دادن دست دارد، زمانی که فرد دستش را تکان می‌دهد علائم کمتر می‌شوند و یا کاملا از بین می‌روند. برای همین فرد تمایل به تکان دادن دست دارد.
- مشکل در آرام نشستن زمانی که فرد بیمار برای مدتی طولانی در یک مکان بنشیند، علائم بیماری آشکار می‌شود. به طور مثال هنگام مسافرت، در سینما یا هواپیما و تماشای تلویزیون به مدت طولانی، بیشتر بروز می‌کند. معمولا علائم نیم ساعت یا ربع ساعت بعد از بی حرکت ماندن آغاز می‌شوند.
- اختلال دوره‌ای حرکت در اندام‌ها بیمار در خواب دچار تکان‌های مداوم و یا لرزش دست‌ها می‌شود و چند دقیقه یک‌بار این حرکات تکرار می‌شوند.
- احساس سوزش هنگام استراحت زمانی که فرد در حال استراحت است، احساس سوزش در دست یا بازو بیشتر می‌شود.
روشهای تشخیص سندروم دست بی قرار
تشخیص این بیماری کمی پیچیده است و پزشک برای تشخیص این عارضه، از روشهای مختلفی استفاده می‌کند. در زیر به روشهای تشخیص این بیماری پرداخته‌ایم:
- ارزیابی سابقه و شرح حال بیمار پزشک ابتدا سابقه سلامتی فرد را بررسی می‌کند و با سوالاتی که از بیمار می‌پرسد به تشخیص بهتر کمک می‌کند.
- بررسی علائم بیمار و معاینه فیزیکی پزشک بعد از معاینه فیزیکی بیمار و بررسی علائم، برای تشخیص سندروم دست بی‌قرار بر اساس معیارهای زیر از تشخیص خود مطمئن می‌شود:
- وقتی که فرد در حال استراحت است، علائم بیشتر و شدیدتر می‌شوند.
- زمانی که فرد پیاده‌روی یا حرکات کششی انجام می‌دهد، علائم از بین می‌روند.
- این علائم هنگام شب در فرد شدیدتر می‌شوند.
- تمایل شدید فرد برای تکان دادن دست و زمانی که دست را تکان می‌دهد، علائم از بین می‌روند.
- انجام آزمایش خون برای بررسی کمبود آهن و ویتامین‌هایی که ممکن است باعث بروز این بیماری شده باشد، آزمایش خون گرفته می‌شود.
- نوار عصب و عضله با انجام نوار عصب علت‌های ثانویه این عارضه تشخیص داده می‌شود. نوار عصب نشان می‌دهد که عصب‌های شما در نواحی مختلف بدن چطور عمل می‌کنند.
روشهای درمان سندروم دست بی‌قرار
روشهای درمان این بیماری به علت و شدت آن بستگی دارد که با تشخیص پزشک از راه‌های درمانی زیر استفاده می‌شود:
-
درمان دارویی
برخی از داروهایی که ممکن است پزشک برایث درمان این سندرم تجویز کند، شامل موارد زیر هستند:-
داروهای دوپامینرژیک
دوپامین نقش حیاتی در بدن و مغز دارد و یک انتقال دهنده عصبی است که به انتقال پیام در کل بدن کمک می‌کند. این داروها سطح دوپامین را افزایش می‌دهند و باعث عملکرد طبیعی حرکات و کاهش حرکت دست‌ها می‌شوند. -
داروهای ضد تشنج
این داروها ورود و خروج کلسیم به سلولها را مهار می‌کنند و باعث بهبود خون‌رسانی، شل شدن عضلات، کاهش اسپاسم و اختلالات حسی می‌شوند. -
داروهای آرام‌بخش و خواب‌آور
این داروها به بهبود خواب عمیق و بهتر، همچنین آرامش بیمار کمک می‌کنند، اما علائم بیماری را از بین نمی‌برند. -
داروهای مکمل
مکمل‌هایی مانند آهن، منیزیم، ویتامین‌ها علائم این بیماری را کاهش می‌دهند. -
اگونیست‌های آلفا2
این داروها رگ‌های خونی را تحریک می‌کنند و باعث شل شدن عضلات می‌شوند و به کاهش علائم کمک می‌کند. -
ایپوئیدها ( مسکن‌ها)
داروهای مسکنی هستند که روی گیرنده‌های عصبی اثر می‌گذارند و علائم بیماری و درد را از بین می‌برند.
-
-
تنظیم خواب بیمار
گاهی به دلیل اختلالات شدید خواب که به علت این بیماری برای فرد ایجاد شده، پزشک تصمیم می‌گیرد بیمار را به یک متخصص خواب معرفی کند تا خواب بیمار تنظیم شود. -
درمان با فیزیوتراپی
یکی از روشهای عالی درمانی برای این بیماری فیزیوتراپی است. فیزیوتراپیست با کمک ابزارهای تخصصی و تکنیک‌ها و با توجه به شرایط بیمار، به کاهش علائم و بهبود بیماری کمک می‌کند. در زیر چند نمونه از روشهای درمانی فیزیوتراپی که برای سندروم دست بی‌قرار به کار برده می‌شوند را معرفی کرده‌ایم:-
تمرین درمانی ( ورزش درمانی)
فیزیوتراپیست با آموزش و انجام تمرینات ورزشی خاص و مناسب به کنترل و بهبود این بیماری کمک می‌کند. این تمرینات شامل حرکات کششی و تقویتی عضلات دست و بازو می‌باشد. -
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی باعث از بین رفتن گرفتگی و اسپاسم عضلات می‌شود و کمک زیادی به بهبود خون رسانی و کاهش علائم بی‌قراری و حرکات غیر ارادی می‌کند. -
الکتروتراپی
در این روش اعصاب قسمت مورد نظر به کمک الکتریسته تحریک می‌شوند و مکانیزم خود درمانی را به کار می‌اندازد. -
مگنت تراپی
در این روش با استفاده از امواج مغناطیسی برای درمان استفاده می‌کنند. این روش درد را کاهش می‌دهد و باعث کاهش علائم می‌شود. -
سوزن خشک ( درای نیدلینگ)
فیزیوتراپیست با استفاده از این تکنیک با فرو کردن سوزن خشک به صورت مداوم در ناحیه مورد نظر و تحریک بافت‌های عضلات دست و بازو، به بهبود و کاهش علائم کمک می‌کند. -
اولتراسوند تراپی
در این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا استفاده می‌شود. این روش باعث کاهش اسپاسم عضلات، افزایش فعالیت سلولها، تحریک گردش خون و در نهایت به بهبودی و کاهش علائم کمک می‌کند. -
آب درمانی
آب گرم تاثیر آرام بخشی روی ماهیچه‌ها دارد. راه رفتن در آب گرم و کم عمق، انجام حرکات و تمرینات کششی طبق برنامه فیزیوتراپیست باعث افزایش گردش خون، شل شدن عضلات و در نتیجه کاهش علائم بیماری می‌شود. -
گرما درمانی
استفاده از گرمادرمانی به بهبود جریان خون کمک می‌کند، عضلات را شل می‌کند و باعث کاهش علائم می‌شود.
-
درمان خانگی سندرم دست بی‌قرار
برای کنترل علائم این اختلال و بهبود آنها انجام روشهای زیر در منزل پیشنهاد می‌شود:
- یک الگوی منظم خواب داشته باشید.
- قبل از خواب از مصرف کافئین، نیکوتین و الکل خودداری کنید.
- از مصرف غذاهای سنگین هنگام خواب خودداری کنید.
- قبل از خواب دوش آب گرم بگیرید.
- قبل از خواب دست‌ها را به آرامی ماساژ دهید.
- در رژیم غذایی خود ویتامین داشته باشید.
- ورزش منظم و ملایم روزانه داشته باشید.
- استرس و نگرانی نداشته باشید.
- میزان آهن خون را چند وقت یک‌بار بررسی کنید.
- تکنیک‌های آرام‌بخش مانند یوگا انجام دهید.
- هنگام خواب از دم‌نوش‌های آرام‌بخش استفاده کنید.
- از دستگاه‌های دیجیتال مانند ریلکسیس استفاده کنید.
- از کمپرس گرم موقع شروع علائم استفاده کنید.
نقش فیزیوتراپی در درمان سندروم دست بی‌قرار
فیزیوتراپی یکی از روشهای معجزه‌گر و عالی است که به بهبود حرکات مداوم و ناگهانی دست بی قرار کمک می‌کند. از تکنیک‌های مختلفی در فیزیوتراپی برای کاهش علائم این بیماری استفاده می‌شود. فیزیوتراپیست ابتدا وضعیت بیمار را بررسی می‌کند و با توجه به شرایط بیمار، برنامه درمانی را شروع می‌کند و با طراحی یک برنامه مناسب و روزانه به بهبود بیمار کمک می‌کند. فیزیوتراپی یکی از روشهای موثر برای کاهش علائم و کمک به بهبود کیفیت زندگی فرد بیمار است.
چه افرادی بیشتر در معرض ابتلا به سندروم دست بی قرار هستند؟
افراد زیر بیشتر از سایرین در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند:
- افرادی که بیماری پیش‌زمینه‌ای مانند دیابت، پارکینسون و بیماری‌های اعصاب دارند.
- زنان باردار
- افراد مسن نیز
علت‌های ایجاد سندروم دست بی‌قرار
دلایل اصلی این بیماری به طور قطع مشخص نشده‌اند، اما علت‌های احتمالی این عارضه را در ادامه نام برده‌ایم:
- بالا رفتن سن معمولا این عارضه در سنین بالای 40 سالگی اتفاق می‌افتد. علائم به صورت تدریجی یا ناگهانی آشکار می‌شوند.
- پایین بودن سطح دوپامین دوپامین یک انتقال دهنده عصبی است که پیام‌ها را از مغز و سیستم عصبی منتقل می‌کند. دوپامین به هماهنگی و کنترل حرکات نیز کمک می‌کند. اگر سطح دوپامین کم شود، باعث حرکات غیر ارادی می‌شود.
- کمبود آهن کمبود آهن در بدن یا مشکلات جذب آهن یکی از دلایل بروز دست بی‌قرار است که این کمبود باعث اختلال در انتقال دوپامین می‌شود.
- بارداری به دلیل تغییرات هورمونی در دوران بارداری ممکن است، این عارضه در سه‌ماهه آخر بارداری ایجاد شود و بعد از زایمان از بین برود.
- تحریک بخش‌های حساس نخاعی گاهی اوقات تحریک پذیری نامنظم در بخشی از نخاع یا قسمتی از ستون فقرات به حرکات غیر ارادی دست‌ها منجر می‌شود.
- برخی بیماری‌ها ابتلا به بیماری‌های عصبی، نداشتن سلامت روح و ذهن، داشتن استرس، زمینه ابتلا به بیماری دست بی‌قرار را افزایش می‌دهد، مانند داشتن بیماری پارکینسون یا افسردگی.
داشتن بیماری دیابت و نارسایی کلیه هم زمینه ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهد. - ژنتیک بعضی اوقات سندروم دست بی‌قرار در خانواده به صورت ارثی منتقل می‌شود. مخصوصا اگر این عارضه در 40 سالگی یا قبل از آن برزو پیدا کند.
- برخی داروها بعضی از داروها باعث تحریک و یا ایجاد این عارضه می‌شوند. مصرف داروهای ضدافسردگی، آنتی‌هیستامین، داروهای ضدفشار علائم این بیماری را افزایش می‌دهند.
- عوامل تحریک کننده گاهی عواملی هستند که باعث تحریک عصب می‌شوند و علائم بیماری را افزایش می‌دهند. مانند کافئین و الکل.
- کمبود ویتامین B6 کمبود این ویتامین در بدن یکی از علل ابتلا به این بیماری در زمان کوتاه می‌باشد.
عواملی که علائم سندروم دست بی قرار را تشدید می‌کنند
گاهی عواملی وجود دارند که باعث تحریک سیستم عصبی می‌شوند و سندروم دست بی قرار را شدیدتر می‌کنند که در زیر به چند نمونه اشاره کرده‌ایم:
- مصرف دخانیات
- مصرف الکل
- مصرف کافئین
- نداشتن خواب کافی
- استرس
- ورزش نکردن
- داشتن سابقه بیماری
سوالات متداول
-
برای سندروم دست بی قرار باید به چه متخصصی مراجعه کنیم؟
برای این بیماری باید به پزشک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. -
چه زمانی باید برای دست بی قرار به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که علائمی مانند احساس سوزش و خارش، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و حرکات غیر ارادی در دست‌ها یا بازوها داشته باشیم و هنگام شب این علائم بیشتر شود باید سریع به پزشک متخصص مراجعه کنیم. -
آیا سندروم دست بیگانه با سندروم دست بی‌قرار متفاوت است؟
بله، علت بروز این دو عارضه و نوع بیماری کاملا متفاوت است. سندروم دست بیگانه معمولا بعد از سکته مغزی پیش می‌آید و علائمش شبیه به سندروم دست بی‌قرار است که معمولا این دو اشتباه گرفته می‌شوند. -
آیا سندروم دست بی قرار می‌تواند به بیماری جدی‌تر تبدیل شود؟
در صورتی که علائم دست بی‌قرار را جدی نگیریم و درمان نکنیم، ممکن است بی‌قراری اندام‌های دیگر را هم درگیر کند و پای بی‌قرار هم ایجاد شود. -
سندروم دست بی قرار معمولا در چه سنی شروع می‌شود؟
معمولا در سن 40 سالگی یا بعد از آن ایجاد می‌شود و علائم بروز پیدا می‌کند. -
آیا کودکان هم به سندروم دست بی‌قرار مبتلا می‌شوند؟
بله، این عارضه در درصد خیلی کمی در کودکان وجود دارد. -
سندروم دست بی قرار در مردان بیشتر است یا زنان؟
این عارضه در زنان بیشتر اتفاق می‌افتاد. -
آیا سندروم دست بی قرار درمان قطعی دارد؟
خیر، این بیماری درمان قطعی ندارد. با مصرف دارو و رعایت نکاتی که پزشک دستور می‌هد، علائم بیماری کنترل می‌شود و از بدتر شدن عارضه جلوگیری می‌کند. -
آیا بیماری سندروم دست بی قرار خطرناک است؟
خیر، این بیماری با دارو و تکنیک‌هایی که پزشک متخصص معرفی می‌کند تا حدودی کنترل می‌شود. اما در صورتی که درمان نشود حرکات غیر ارادی دست باعث مشکلات می‌شود. -
آیا مصرف مواد غذایی تاثیری در بهبود سندروم دست بی قرار دارد؟
بله، بعضی از مواد غذایی باعث تحریک سیستم عصبی می‌شود و علائم شما را بدتر می‌کنند، نوشابه، غذاهای سرخ شده و مواد حاوی کافئین از جمله این موارد هستند. -
چه ورزش‌هایی برای سندروم دست بی قرار مناسب است؟
پیاده روی آرام، شنا و یوگا به کاهش علائم بیماری کمک می‌کند.
