آیا این مطلب برایتان مفید است؟
دست نقش مهمی در فعالیت‌های روزانه دارد که فشارهای مداوم و زیادی در طول روز به آن وارد می‌شود. گاهی شدت فشارهای وارد شده زیاد است و به استخوان دست آسیب می‌رساند و باعث اختلال در زندگی فرد می‌شود.
یکی از مهم‌ترین قسمت‌های داخلی دست، استخوان اسکافوئید است که نقش بسیار مهمی در حرکت و فعالیت این اندام ایفا می‌کند.
آیا می‌دانید استخوان اسکافوئید در کدام قسمت دست قرار دارد؟ به چه علت این استخوان دچار شکستگی می‌شود؟ برای درمان شکستگی این استخوان چه روشهای درمانی وجود دارد؟
در این مقاله در مورد شکستگی استخوان اسکافوئید و راه‌های درمان آن مفصل توضیح داده‌ایم تا اطلاعات کاملی در مورد این عارضه به شما ارائه بدهیم.
استخوان اسکافوئید کجا قرار گرفته است؟
استخوان اسکافوئید بزرگ‌ترین استخوان، از هشت استخوان کوچک در مچ دست می‌باشد که بین استخوان‌های مچ دست و ساعد قرار گرفته است. استخوان اسکافوئید در قسمت پایین انگشت شست جای گرفته، کمی خمیده و شکلی شبیه به قایق دارد. هشتاد درصد این استخوان از غضروف مفصلی تشکیل شده و به وسیله رباط با استخوان‌های دیگر دست مرتبط است.
این استخوان اهمیت زیادی در حرکت و ثابت نگه‌داشتن مفصل دارد. هنگام فشار و ضربه بیشترین آسیب و فشار روی این استخوان وارد و باعث شکستگی آن می‌شود. در اکثر مواقع این اتفاق در میانه استخوان رخ می‌دهد و آن را به دو نیمه تقسیم می‌کند. اگر درست و به موقع درمان انجام نشود عوارض زیادی به همراه خواهد داشت.
انواع شکستگی استخوان اسکافوئید
این استخوان از سه قسمت تشکیل شده که تمام قسمت‌ها در معرض شکستن قرار دارند. در زیر انواع شکستگی‌های استخوان اسکافوئید را بررسی کرده‌ایم:
- شکستگی استخوان در نزدیکی ساعد اگر انتهای استخوان اسکافوئید نزدیک ساعد دچار شکستگی شود زمان بهبودی بیشتر و کمی سخت است. زیرا خون‌رسانی به این قسمت استخوان زیاد نیست و دیرتر جوش می‌خورد.
- شکستگی استخوان در نزدیکی انگشت شست شکستگی این قسمت نزدیک دست و انگشت‌ها هست و به دلیل خون‌رسانی خوبی که دارد، با مراقبت و فعالیت کم در چند هفته بهبود می‌یابد.
- شکستگی استخوان در قسمت میانه بیشترین شکستگی این استخوان در این قسمت، یعنی میانه اسکافوئید رخ می‌دهد که استخوان را به دونیمه تقسیم می‌کند.
علائم شکستگی استخوان اسکافوئید
نشانه‌های این عارضه بسته به شدت و مکان شکستگی استخوان متفاوت است. در این قسمت به شایع‌ترین علائم اشاره کرده‌ایم:
- درد در قسمت مچ زمانی که استخوان اسکافوئید می‌شکند باعث درد مچ دست می‌شود. این درد حتی بعد از درمان شکستگی هم تا مدتی ادامه دارد.
- محدودیت در حرکت دادن دست بعد از این اتفاق حرکات دست به سختی انجام می‌شود و زمانی که بخواهیم انگشت شست یا مچ را حرکت دهیم دامنه‌ی حرکتی بسیار محدود می‌شود.
- تورم و کبودی یکی از نشانه‌های آسیب‌دیدگی این استخوان این است که محل آسیب دیده و اطرافش دچار تورم و کبودی می‌شود.
- حساسیت به لمس شدن بعد از شکستگی این استخوان به علت درد و تورم لمس‌کردن این قسمت بسیار دردناک می‌شود.
- ایجاد برآمدگی که قابل دیدن نیست. هنگامی که این اتفاق می‌افتد، یک برآمدگی در قسمت پایینی انگشت شست ایجاد می‌شود که گاهی قابل دیدن نیست و با لمس کردن این برآمدگی حس می‌شود.
- سفتی وقتی یکی از استخوان‌های دست دچار آسیب می‌شود اختلال در حرکات دست به وجود می‌آید و به علت تورم و درد انگشتان به سختی حرکت می‌کنند.
- ضعف مچ دست و ناتوانی معمولاً بعد از شکستگی، گرفتن، بلند کردن و مشت کردن برای فرد مشکل است و انگشتان ناتوان و بی‌حس می‌شوند.
علت شکستگی استخوان اسکافوئید
رایج‌ترین دلایل شکستگی این استخوان موارد زیر می‌باشد:
- ضربه یا افتادن روی کف دست این اتفاق بیشتر به دلیل افتادن با کف دست روی زمین و فشار وارد شده به استخوان اسکافوئید رخ می‌دهد. در این مورد وزن روی کف دست می‌افتد و باعث فشرده‌شدن استخوان و در نتیجه شکستن آن می‌شود.
- فشار و ضربه هنگام حرکات ورزشی ورزش و ضربه خوردن در حرکات ورزشی یکی از دلایل شکستگی استخوان اسکافوئید است. در هنگام ورزش کشش و فشار زیاد روی مچ دست وارد می‌شود که باعث شکستگی می‌شود. مانند ضربه مستقیم در ورزش بوکس یا تصادف با موتور که در جوانان بیشتر اتفاق می‌افتد.
روشهای تشخیص شکستگی استخوان اسکافوئید
تشخیص این شکستگی بسیار مهم است. پزشک برای تشخیص این عارضه از یک یا چند روش زیر استفاده می‌کند:
- معاینه فیزیکی در مرحله اول پزشک با معاینه فیزیکی دست، حرکت انگشتان، حساسیت حفره رادیال یا گودی زیر شست، هنگام لمس شدن دست، میزان درد و کبودی میتواند شکستگی استخوان اسکافوئید را تشخیص دهد.
- تصویربرداری تصویربرداری‌هایی که ممکن است پزشک معالج برای کمک به تشخیص علت دقیق این بیماری تجویز کند شامل موارد زیر است:
- ام آی آر
برای تصویربرداری از شکستگی و بافت‌های نرم این روش تجویز می‌شود. این روش شکستگی استخوان اسکافوئید را به‌خوبی نشان می‌دهد. در بیشتر مواقع پزشک برای شکستگی این استخوان درخواست ام‌آرآی را می‌دهد. - سی‌تی‌اسکن
در این روش تصویربرداری مقدار آسیب به استخوان مشخص می‌شود. زمانی که پزشک بخواهد استخوان را جراحی کند از این روش استفاده می‌کند تا میزان شکستگی را دقیق بفهمد. - اشعه ایکس
در این روش تصویربرداری با اشعه ایکس از ساختارهای استخوان تصویربرداری می‌شود. گرچه ممکن است شکستگی به علت پنهان ماندن این استخوان در پشت استخوان‌های دیگر مشخص نشود. برای همین تصویربرداری با اشعه ایکس برای این عارضه در دو هفته بعد شکستگی هم تکرار می‌شود یا از روشهای دیگر استفاده می‌کنند.
- ام آی آر
روشهای درمان شکستگی استخوان اسکافوئید
روشهای درمانی با توجه به میزان آسیب، سن بیمار، شدت و محل شکستگی متفاوت است. پزشک با توجه به میزان شکستگی و آسیب از روش جراحی و غیر جراحی برای درمان استفاده می‌کند. در زیر به بررسی روشهای درمانی پرداخته‌ایم:
-
گچ گرفتن
استفاده از گچ با توجه به میزان آسیب و نوع شکستگی متفاوت است. پزشک استخوان شکسته را بعد از جا انداختن گچ می‌گیرد تا ثابت بماند. زمانی که استخوان جابه‌جا نشده باشد، با گچ گرفتن استخوان را بی حرکت نگه می‌دارند. این روش نیاز به مراقبت‌های بهداشتی دارد. -
جراحی
در شکستگی‌های شدید همراه با جابه‌جایی استخوان اسکافوئید، پزشک با هدف تراز کردن و ثابت نگه‌داشتن استخوان، جراحی را انجام می‌دهد. جراحی استخوان اسکافوئید ممکن است به صورت باز یا بسته انجام شود. برای درمان شکستگی استخوان در روش جراحی کارهای زیر انجام می‌شود:
-
جا انداختن استخوان
پزشک به وسیله بی حسی موضعی یا بیهوشی، استخوان را به موقعیت درست خود برمی‌گرداند. گاهی نیاز می‌شود توسط آرتروسکوپ استخوان را بررسی کند و هم زمان جا بیندازند که در این زمان برشی روی دست ایجاد می‌کنند. دوربین وارد قسمت مورد نظر می‌شود و پزشک با دیدن موقعیت استخوان آن را جا می‌اندازد. -
تثبیت استخوان
پزشک در این روش از پین یا پیچ برای ثابت نگه‌داشتن استخوان در جای خود تا زمان جوش خوردن کامل استفاده می‌شود. محل و اندازه برش هم بستگی به این دارد که کدام قسمت استخوان شکسته باشد. -
پیوند استخوان
گاهی برای بهبود استخوان شکسته، از پیوند استخوان استفاده می‌شود. استخوانی جدید در نزدیک استخوان شکسته قرار می‌گیرد. این استخوان از لگن یا ساعد فرد بیمار گرفته می‌شود تا به بهبود بهتر و سریع‌تر کمک کنند.
انواع روشهای فیزیوتراپی و نقش آن در درمان شکستگی استخوان اسکافوئید
فیزیوتراپی یکی از روش‌هایی است که راه‌های متعددی برای کمک به درمان شکستگی استخوان اسکافوئید انجام می‌دهد و با استفاده از راه‌های کاربردی برای بازیابی حرکت و قدرت مفصل‌ها، نقش بسیار مهمی در بهبودی استخوان دارد. روشهای فیزیوتراپی برای کمک به بهبودی شکستگی اسکافوئید عبارت است از:
-
مگنت درمانی
یک روش درمانی ایمن است که در آن از انرژی مغناطیسی استفاده می‌کنند که باعث خون‌رسانی و اکسیژن‌رسانی بهتر به سلولها می‌شود. درمان با این روش باعث بهبودی استخوان‌های ضعیف و شکسته می‌گردد. مگنت درمانی با تولید و انتشار امواج مغناطیسی با شدت‌های مختلف که به بیمار انتقال می‌یابد و باعث زودجوش خوردن استخوان می‌شود. -
الکترو تراپی
یکی از روشهای درمانی است که با استفاده از امواج الکتریکی درد را کاهش می‌دهد. در این روش الکترودهای مخصوصی را به ناحیه شکسته و درد متصل می‌کنند. جریانی به‌وسیله الکترودها به محل موردنظر وارد شده، باعث تحریک عصب‌های حسی می‌شود و شوک به استخوان‌ها وارد می‌کند. سلولها تحریک می‌شوند و باعث عملکرد بهتر، بهبود استخوان و زودجوش خوردن آن می‌کند. -
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی میتواند گردش خون و دامنه حرکتی را افزایش دهد. سطح اندورفین را زیاد کند که نقش مهمی در کاهش درد دارد. -
تمرین درمانی و ورزش
در این روش فیزیوتراپیست مجموعه‌ای از تمرینات مرحله‌ای با برنامه به منظور بازیابی و بهبود قدرت دست به بیمار ارائه می‌دهد که به قدرت انگشتان دست، حرکت بهتر و رفع ناتوانی دست کمک می‌کند. این روش بعد از جراحی استخوان و درمان‌های اولیه انجام می‌شود.
تمرینات ورزشی مفید برای کمک به بهبودی عوارض ناشی از شکستگی استخوان اسکافوئید
در زیر چند نمونه از تمرینات ورزشی موثر را آموزش داده‌ایم:
- تمرین ورزشی تقویتی با استفاده از توپ این حرکت انگشتان دست را بعد از شکستگی تقویت می‌کند.
- یک توپ پلاستیکی نرم را دست بگیرید.
- توپ را چند ثانیه میان دست فشار دهید.
- دست را باز کنید و دوباره توپ را میان دست فشار دهید.
- این تمرین را می‌توانید 20 بار انجام دهید.
- این حرکت را دو ست انجام دهید.
- حالا با دست دیگر این تمرین را انجام دهید.
- صاف نگه داشت انگشتان
- کف دست را روی یک سطح صاف و محکم قرار دهید.
- انگشتان را از هم باز کنید.
- کف دست کاملاً روی سطح میز بدون حرکت باشد.
- انگشتان دست را یکی‌یکی و به ترتیب بالا ببرید.
- هرکدام را چند ثانیه بالا نگه دارید و دوباره روی میز قرار دهید.
- این تمرین را آن‌قدر تکرار کنید تا هر انگشت را ده بار بالا برده باشید.
- چرخش مچ دست
- دست را به سمت مقابل خود صاف بگیرید.
- دست را مشت کنید.
- خیلی ملایم مچ را بچرخانید.
- بیست ثانیه بچرخانید.
- جهت عکس هم بچرخانید.
- حالا دست را عوض کنید.
- مشت کردن دست این تمرین انعطاف‌پذیری و قدرت دست را افزایش می‌دهد.
- یک‌دست خود را بر روی میز قرار دهید و آن را به‌آرامی مشت کنید.
- سپس مشت خود را باز کنید و تا جایی که می‌توانید و برایتان راحت است انگشتانتان را به سمت بیرون بکشید.
- این تمرین را می‌توانید 10 تا 15 بار تکرار کنید.
- سپس با دست دیگر نیز انجام دهید.
- خم و راست کردن انگشت شست
- دست را صاف نگه دارید.
- انگشت شست را خم کنید و به کف دست بچسبانید.
- ده الی بیست ثانیه نگه دارید.
- بعد انگشت شست را باز کنید.
- این تمرین را ده بار انجام دهید.
- با دست دیگر هم این حرکت را تکرار کنید.
- کشش مچ دست
- دست راست خود را به‌صورت کاملاً صاف در مقابل خود بکشید.
- سپس کف دست چپ خود را بر روی کف دست راست قرار داده و آن را به‌آرامی و با ملایمت به سمت عقب فشار دهید تا جایی که کشش ملایمی را در ناحیه ساق دست خود احساس کنید.
- این تمرین را شش بار انجام دهید.
- کشش مچ دست به سمت بدن این تمرین در جهت برعکس تمرین قبلی انجام می‌شود.
- دست راست را به‌صورت کاملاً صاف در مقابل خود بکشید و تنها ناحیه مچ دست را در زاویه 90 درجه به‌طوری‌که کف دستتان رو به بیرون باشد، خم کنید.
- سپس کف دست چپ خود را بر روی کف دست راست قرار داده و آن را به‌آرامی و با ملایمت به سمت بدن فشار دهید تا جایی که کشش ملایمی را در ناحیه ساق دست خود احساس کنید.
- این حالت را برای پانزده الی بیست ثانیه نگه دارید.
- سپس جای دست‌ها را عوض کنید.
- شش بار دیگر این حرکت را انجام دهید.
مدت زمان بهبودی شکستگی استخوان اسکافوئید
زمان بهبودی در این عارضه معمولاً طولانی است به این علت که خون‌رسانی بعد از شکستگی به این استخوان با اختلال همراه است، اما زمان بهبودی از شش هفته تا دوازده هفته زمان می‌برد.
عوارض احتمالی بعد از درمان شکستگی استخوان اسکافوئید
با توجه به شکل ظاهری استخوان و عدم خون‌رسانی کامل در زمان شکستگی، درمان کمی با مشکل همراه است و ممکن است عوارضی داشته باشد که در زیر به آنها اشاره کرده‌ایم:
- جوش نخوردن یا دیرجوش خوردن استخوان به علت خون‌رسانی ضعیف بعد از شکستگی و نرسیدن مواد مغذی به استخوان ممکن است استخوان شکسته دیرجوش بخورد یا کلاً جوش نخورد.
- کج جا افتادن استخوان
گاهی بعد از درمان پیش می‌آید که استخوان کج جاافتاده که با چند هفته یا چند ماه بعد از درمان مشخص می‌شود که برای درمان نیاز به جراحی مجدد است. - سیاه شدن استخوان گاهی شدت شکستگی شدید است. مویرگ‌ها آسیب دیده‌اند، خون‌رسانی به طور کامل به استخوان شکسته از بین می‌رود و سلولها می‌میرند که منجر به سیاه شدن و مرگ بافت استخوانی می‌شود. این مشکل توسط پیوند عروقی قابل‌درمان است.
- آرتروز مچ جوش‌نخوردن استخوان اسکافوئید با مرور زمان منجر به آرتروز در ناحیه مچ دست می‌شود.
مراقبت‌های لازم بعد از درمان شکستگی استخوان اسکافوئید
روند بهبود در شکستگی استخوان اسکافوئید کند است و برای کمک به درمان سریع‌تر و بهتر نکات زیر را رعایت کنید:
- در روزهای اول شکستگی بالا نگه‌داشتن دست به کاهش درد کمک می‌کند.
- شانه، بازو و آرنج را به‌آرامی هر روز حرکت دهید تا خشک نشود.
- یک برنامه ورزشی منظم طبق برنامه فیزیوتراپیست داشته باشید.
- با استفاده از آتل یا اسپلینت می‌توانید فعالیت‌های سبک را انجام دهید.
- از بلندکردن وسایل سنگین خودداری کنید.
- با دست آسیب‌دیده چیزی را پرت نکنید.
- از مصرف سیگار و الکل در دوران بهبودی خودداری کنید.
- در رژیم غذایی خود کلسیم کافی داشته باشید.
- از انجام ورزش‌های سنگین خودداری کنید.
- از حمام گرم و مرتب بعد از باز کردن گچ استفاده کنید.
سؤالات متداول
-
آیا شکستگی استخوان اسکافوئید شایع است؟
بله یکی از شایع‌ترین شکستگی‌های استخوان دست می‌باشد. -
آیا شکستگی استخوان اسکافوئید ربطی به سن دارد؟
خیر، این عارضه زمانی رخ می‌دهد که فشار یا ضربه ناگهانی به دست وارد شود. مانند زمین خوردن با دست یا تصادف و ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد، حتی در کودکان. -
این عارضه در زنان شایع‌تر است یا مردان؟
این عارضه در مردان به علت فعالیت‌های سنگین‌تر و ضربه و فشار شایع‌تر است. -
آیا فیزیوتراپی برای درمان شکستگی استخوان اسکافوئید مفید است؟
بله فیزیوتراپی باعث افزایش دامنه حرکتی مفصل، کاهش ورم، افزایش قدرت عضلات ضعیف شده، رفع خشکی و سفتی انگشتان و همچنین بهبود مهارت‌های از دست رفته دست و انگشتان می‌شود. -
زمان بهبودی کامل شکستگی استخوان اسکافوئید چقدر است؟
بستگی به میزان شکستگی و محل آن دارد. معمولاً از شش هفته تا دوازده هفته زمان می‌برد. -
آیا شکستگی استخوان اسکافوئید بعد از درمان عوارضی برای دست دارد؟
بله ممکن است جوش نخورد، بد جا بیفتد و یا به علت عدم خون‌رسانی استخوان سیاه شود. -
نوع درمان شکستگی استخوان اسکافوئید به چه عواملی بستگی دارد؟
به اینکه استخوان از جای خود حرکت کرده باشد یا نه چه مدتی از شکستگی گذشته باشد و کدام قسمت اسکافوئید شکسته باشد. -
اگر شکستگی استخوان اسکافوئید به موقع درمان نشود چه عوارضی دارد؟
اگر برای درمان دیر اقدام شود باعث عدم جوش‌خوردن، کاهش قدرت دست، فرسودگی مفصل کارپال می‌شود. -
چه داروهایی منجر به خونریزی بعد از عمل استخوان اسکافوئید می‌شود؟
داروهایی مانند آسپرین و ایبوپروفن منجر به خونریزی بعد از جراحی می‌شوند و بهتر است از هیچ دارویی بدون تجویز پزشک استفاده نشود. -
معمولاً در جراحی استخوان اسکافوئید برش جراحی به چه عواملی بستگی دارد؟
به این بستگی دارد که کدام قسمت استخوان شکسته است و شدت شکستگی چقدر است. گاهی لازم است که استخوان را با پیچ ثابت کنند که نیاز به برش بزرگ‌تری دارد. -
آیا بعد از درمان شکستگی استخوان اسکافوئید حرکات دست طبیعی است؟
خیر، به دلیل اینکه دست مدتی در گچ قرار داشته و ثابت بوده دچار خشکی شده است و دامنه حرکتی محدود است که با ورزش و تمرین دوباره به شکل عادی برمی‌گردد. -
شکستن استخوان اسکافوئید به چه شکلی اتفاق می‌افتد؟
شکستن به صورت جابه‌جایی استخوان (یعنی در این نوع شکستگی استخوان از جای خود حرکت می‌کند) و شکستگی بدون جابه‌جایی استخوان. گاهی هم شکستگی به هر دو شکل هم اتفاق می‌افتد.
