شکستگی استخوانهای کف پا (متاتارس) | علائم، انواع + درمان و ورزش

چکیده مطلب

برخی از استخوان های موجود در کف پا که متاتارس نام دارند، می توانند به دلایل متعددی دچار شکستگی شوند. به نظر شما این دلایل کدام اند؟ آیا این شکستگی همواره مشهود است و یا ممکن است که نشانه های دیگری داشته باشد؟
روش های تشخیصی و درمانی این عارضه کدام اند؟ در این مقاله با شهریار شریفی فیزیوتراپیست کلینیک فیزیوتراپی رامتن همراه باشید تا با این نوع شکستگی و تمام موارد مربوط به آن آشنا شوید.

شکستگی متاتارس چیست؟

هر پا 5 استخوان متاتارس دارد، این استخوان ها در کف و قسمت میانی پا قرار دارند و استخوان های کوتاه کف پا را به استخوان های انگشتان متصل می کنند. ممکن است هر کدام از این استخوان های نازک و بلند، بر اثر عوامل متعددی دچار آسیب و شکستگی شود.

علائم شکستگی استخوان های کف پا

شکستگی استخوان کف پا با توجه به شدت آن شامل علائمی می باشد که شایع ترین آن ها شامل موارد زیر می باشد:

1. احساس درد
2. تورم
3. کبودی
4. خونریزی در اطراف استخوان شکسته
5. عدم توانایی در راه رفتن و لنگش
6. احتمال تغییر شکل محل شکسته شده
7. شنیدن صدای شکستگی استخوان در صورت شکستگی حاد

چه کسانی بیشتر در معرض شکستگی استخوان های کف پا هستند؟

افراد زیر بیشتر از سایرین در معرض این شکستگی قرار دارند:

1. افراد بر اثر حوادث ناشی از فعالیت های ورزشی و رژه های نظامی و فعالیت های مشابه آن ها می توانند به این عارضه دچار شوند.
2. افراد مسن به دلیل کاهش انعطاف پذیری پاها و قدرت تحمل فشار، در معرض احتمال شکستگی های متاتارس قرار دارند.
3. افرادی که دچار پوکی استخوان می باشند، نیز احتمال دارد به این شکستگی ها دچار شوند.
4. افرادی که دچار صافی کف پا هستند.

انواع شکستگی استخوان متاتارس

شکستگی استخوان متاتارس انواع مختلفی دارد که شامل موارد زیر می باشند:

1. شکستگی حاد متاتارس

   هنگام شکستگی حاد استخوان متاتارس صدای شکستگی شنیده می شود و با درد بسیار زیادی همراه می باشد. این شکستگی معمولا بر اثر فشار زیاد و ناگهانی ناشی از پیچ خوردن پا و یا بر اثر ضربه ناگهانی رخ می دهد. استخوان شکسته، دچار خونریزی شده و در محل شکستگی، کبودی و تورم مشاهده می شود. به درد ناشی از این نوع شکستگی، درد نقطه سوزنی گفته می شود، زیرا درد آن درست در نقطه ای اتفاق می افتد که به آن ضربه وارد شده است. انواع این شکستگی عبارتند از:

   • شکستگی باز

     در این نوع، شکستگی استخوان در حدی است که بافت پوست روی خود را پاره می کند و زخم ایجاد می کند که می تواند راهی برای ورود باکتری ها به محل آسیب دیده ایجاد کند و باعث بروز عفونت شود.

   • شکستگی با جابجایی و یا بدون جابجایی

     در شکستگی با جابجایی، استخوان شکسته شده و قطعات آن از محل خود خارج می شوند، ولی در شکستگی بدون جابجایی، قطعات استخوان شکسته در محل خود باقی می مانند.

2. شکستگی استرسی (فشاری)

   شکستگی استرس معمولا بر اثر وارد شدن فشار مکرر بر پا ایجاد می شود. در این نوع شکستگی، درد و تورم مشاهده می شود، اما معمولا اثری از کبودی وجود ندارد. درد این نوع شکستگی هنگام فعالیت شروع می شود و زمان استراحت از بین می رود، اما پس از گذشت مدتی این درد به صورت ادامه دار خواهد بود و هنگام استراحت نیز، کاهش نمی یابد. افرادی که به این شکستگی دچار می شوند، ممکن است بتوانند تا مدتی به راه رفتن خود ادامه دهند، اما پس از مدتی درد آن ها تشدید یابد و در این حین ترک ایجاد شده در استخوان بدتر شود و دچار التهاب گردد.

 تشخیص شکستگی استخوان متاتارس

مراحل تشخیص شکستگی استخوان های متاتارس به صورت زیر انجام می شود:

1. معاینه فیزیکی

   در این مرحله، با لمس کردن محل آسیب دیده و بررسی وجود تورم، درد و کبودی می توان به وجود شکستگی در استخوان پی برد.

2. تصویربرداری

   شکستگی های کوچک ممکن است با معاینه فیزیکی قابل تشخیص نباشند و یا برای تشخیص میزان شکستگی و نوع درمان آن، نیاز است تا تصویربرداری هایی انجام شود که شامل موارد زیر می باشند:

   • اشعه ایکس

     شکستگی های استخوان با استفاده از اشعه ایکس قابل تشخیص می باشد.

   • ام آر آی (MRI) و سی تی اسکن (CT Scan)

     تصویربرداری رزونانس مغناطیسی یا ام آر آی و سی تی اسکن می توانند شکستگی های کوچکی که ممکن است اشعه ایکس آن ها را نشان ندهد، را مشخص کنند.

اقدامات اولیه بعد از شکستگی متاتارس

در صورت رو به رو شدن با شکستگی بهتر است تا قبل از مراجعه به پزشک، اقدامات زیر را نیز در نظر داشته باشید:

1. استراحت

   در صورتی که پس از آسیب دیدگی احساس کردید که دچار شکستگی استخوان های کف پا شده اید، تا قبل از مراجعه به متخصص ارتوپدی و بررسی وضعیت پا، باید استراحت کرده و بر کف پای آسیب دیده خود فشار وارد نکنید.

2. استفاده از کمپرس یخ

   توصیه می شود بلافاصله پس از آسیب پا، کمپرس یخ بر روی استخوانی که دچار شکستگی شده است قرار گیرد. این کار باعث می شود تا درد و تورم کاهش یابد. یخ را مستقیما بر روی پوست قرار ندهید، زیرا باعث آسیب به پوست می شود، آن را درون حوله یا پارچه بپیچانید. کمپرس یخ را به مدت 15 دقیقه در فواصل زمانی 2 تا 3 ساعت بر روی موضع قرار دهید.

3. بالا بردن پا

   جهت کاهش التهاب و تورم بهتر است پای خود را در سطحی بالاتر از سطح بدن و قلب قرار دهید. برای انجام این کار می توانید بالشت زیر پای آسیب دیده خود قرار دهید.

4. مصرف قرص های مسکن

   مصرف قرص های غیراستروئیدی مانند ایبوپروفن به بهبود درد و التهاب ناشی از شکستگی کمک می کند.

روش های درمان شکستگی استخوان های کف پا

نوع درمان شکستگی استخوان های متاتارس با توجه به اینکه کدام یکی از استخوان ها دچار شکستگی شده و میزان آسیب آن چقدر است، بستگی دارد و می توان با استفاده از روش های زیر نسبت به درمان آن اقدام کرد:

1. استفاده از گچ یا آتل

   در صورت تشخیص شکستگی در استخوان های کف پا، در هر دو صورت، چه ترک خوردگی کوچک باشد و چه شکستگی کامل رخ دهد، با تشخیص پزشک معمولا از آتل و گچ برای بی حرکت کردن پا جهت ترمیم استخوان ها، استفاده می شود.

2. جراحی

   گاهی برای درمان شکستگی های حاد، مانند زمانی که استخوان ها دچار شکستگی شدید شده و از موقعیت خود خارج می شوند، نیاز است تا با انجام عمل جراحی آن ها را مجددا تراز کرد. برای انجام این کار ممکن است پزشک از پین، میله و پیچ جهت جا انداختن استخوان و ثابت کردن آن در موقعیت صحیح خود استفاده کند. درمان شکستگی های استرس، نیاز به انجام عمل جراحی ندارد و با آتل بندی و یا گچ گرفتن پا برای چند هفته، درمان می شود.

فیزیوتراپی بعد از درمان شکستگی استخوان متاتارس

پس از بهبود شکستگی استخوان های کف پا و باز کردن گچ آن ها، متخصص ارتوپدی مراجعه به فیزیوتراپی را جهت توانبخشی و بازگرداندن عملکرد طبیعی پا، توصیه می کند. فیزیوتراپیست پس از بررسی وضعیت پای بیمار، تعداد جلسات مورد نیاز و نوع روش های فیزیوتراپی مناسب یا شرایط بیمار را مشخص می کند.

1. تمرین درمانی

   انجام حرکات تمرینی کششی و تقویتی عضلات پا، با کمک فیزیوتراپیست به تقویت و بهبود عملکرد پا، پس از باز کردن گچ و یا آتل کمک می کند.

2. مگنت تراپی

   مگنت تراپی یکی از روش های بی خطر فیزیوتراپی است که در آن با استفاده از امواج الکترومغناطیس با شدت کم، به افزایش سرعت بهبود و بازسازی استخوان ها کمک می کنند.

3. تحریک الکتریکی عصب (TENS)

   در این روش با اعمال جریان الکتریکی ضعیفی، عصب ها را تحریک می کنند. انجام این کار باعث مسدود شدن جریان انتقال سیگنال های درد به مغز می شود و همچنین باعث تحریک تولید اندورفین (ماده ای که به طور طبیعی در بدن ترشح می شود و باعث تسکین درد می شود) می گردد، که در کاهش و کنترل درد موثر می باشد.

4. لیزرتراپی

   در لیزر تراپی با تاباندن نور لیزر به محل آسیب دیده به درمان اختلالات اسکلتی عضلانی می پردازند. استفاده از این روش باعث کم شدن التهاب و کنترل درد و تحریک ‌پذیری عضلات پا می شود و همچنین در افزایش سرعت ترمیم بافت آسیب دیده موثر می باشد.

5. شاک ویو تراپی

   شاک ویو تراپی یکی از روش های فیزیوتراپی است که با اعمال امواج مکانیکی به محل آسیب دیده، باعث ایجاد گرمای عمقی در بافت می شوند که بر اثر این گرما میزان گردش خون و اکسیژن رسانی به بافت، افزایش می یابد و باعث افزایش سرعت بهبودی و کاهش درد و التهاب می شود.

علل شکستگی های متاتارس

علل شکستگی های حاد و استرس متاتارس را می توان به ترتیب زیر عنوان کرد:

1. علل شکستگی های حاد متاتارس

   این نوع شکستگی بر اثر موارد زیر اتفاق می افتد:
   • بر اثر ضربه ناگهانی و شدید به پا، مانند افتادن یک وسیله سنگین بر روی پا و یا ضربه محکم زدن به یک شیء.
   • پیچ خوردگی و چرخش شدید پا می تواند باعث شکستگی متاتارس پنجم شود.
   • افتادن و یا فرود آمدن بر روی پا نیز می تواند با وارد کردن فشار زیاد به استخوان های متاتارس همراه باشد و باعث شکستن آن ها شود.

2. علل شکستگی های استرس متاتارس

   این نوع شکستگی بر اثر مورد زیر اتفاق می افتد:
   • شکستگی استرس متاتارس بر اثر فشار های مکرر به استخوان های متاتارس پا، اتفاق می افتد.
   • این شکستگی بر اثر دویدن و یا پیاده روی های طولانی مدت ممکن است، اتفاق بیفتد.
   • وجود ناهنجاری های کف پا و همچنین بیماری پوکی استخوان می تواند بر بروز شکستگی های استرس موثر باشد.
   • در افرادی که به دلیل مشکلات عصبی، حس عصب های پاهایشان دچار مشکل شده است، مانند بیماران دیابتی که پای آن ها تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته است، احتمال دارد اتفاق بیفتد.

عوامل افزایش دهنده احتمال شکستگی های استرس متاتارس

موارد زیر می توانند بر احتمال شکستگی استرس متاتارس موثر باشند:

1. مصرف الکل
2. مصرف سیگار
3. فعالیت های فیزیکی زیاد بدون استراحت کافی
4. کمبود ویتامین D
5. ورزش های شامل دویدن مانند دو و میدانی

مدت زمان بهبودی استخوان شکسته کف پا

مدت زمان بهبودی شکستگی های استخوان های کف پا بسته به نوع و شدت شکستگی، سن، شرایط جسمی و سلامت عمومی بیمار متفاوت است. ترمیم استخوان ها معمولا بین 6 تا 8 هفته طول می کشد.

 عوارض عدم درمان شکستگی استخوان متاتارس

شکستگی استخوان های کف پا در صورتی که به موقع و درست درمان شوند، معمولا عوارضی به همراه نخواهد داشت، اما در صورتی که به درستی درمان نشوند، می توانند شامل عوارض زیر باشند:

1. در صورت عدم درمان ترک خوردگی استخوان متاتارس و وارد شدن فشار بر آن، ترک خوردگی به مرور تبدیل به شکستگی می شود.
2. در صورت شکستگی اولین استخوان متاتارس کف پا، احتمال ابتلای مفصل انگشت شست به آرتریت وجود خواهد داشت.
3. شکستگی استخوان متاتارس پنجم، در صورتی که درمان نشود، ممکن است به درستی جوش نخورد و درد آن همچنان ادامه یابد.
4. در صورتی که شکستگی حاد باشد و استخوان به درستی در جای قبلی خود تراز نشود، ممکن است حالت پا در آن قسمت تغییر شکل دهد و در نتیجه آن فرد هنگام پوشیدن کفش دچار مشکل گردد و همچنین درد ادامه دار باشد.

آیا می توان از شکستگی استخوان های کف پا جلوگیری کرد؟

با رعایت و انجام برخی نکات می توانید احتمال بروز این عارضه را کاهش دهید. این نکات عبارتند از:

1. در انجام صحیح تمرینات خود دقت کنید و حتما حین انجام تمرینات و بعد از آن ها به مقدار کافی استراحت کنید.
2. به مقدار کافی کلسیم و ویتامین D مصرف کنید.
3. جهت پیاده روی و دویدن از کفش استاندارد و یا کفی های ضربه گیر مناسب استفاده کنید.
4. در صورتی که هنگام دویدن احساس درد در کف پای خود داشتید، دویدن را متوقف کنید.
5. به طور ناگهانی میزان پیاده روی و دویدن خود را افزایش ندهید.
6. شدت و مدت فعالیت ورزشی خود را به آرامی و کم کم افزایش دهید.

سوالات متداول

1. آیا با شکستگی متاتارس می توان راه رفت؟

   راه رفتن با پای شکسته بستگی به این دارد که کدام استخوان شکسته باشد و نوع و میزان شکستگی آن چقدر است. گاهی می توان با پای شکسته راه رفت اما بهتر است این کار را نکنید زیرا ممکن است باعث آسیب بدتر شدن وضعیت آسیب دیدگی پا شود.