انحراف شست پا | علل، علائم، تشخیص، عوارض و روشهای درمان

هنگامی که یک برجستگی استخوانی در کنار انگشت بزرگ پا ایجاد می شود، به آن انحراف شست پا (Hallux valgus) می‌ گویند. این عارضه بیشتر در زنان دیده شده است. انحراف شست پا زمانی رخ می دهد که شست پا به سمت انگشت کنارش فشرده می شود. در این حالت مفصل شست بزرگ تر و برجسته تر خواهد شد.

علل انحراف انگشت شست پا

طبق نظریه پزشکان انحراف انگشت شست پا، عارضه ای‌ وراثتی محسوب می شود. به دلیل این که مشکلات ساختاری در پا اصولاً ارثی هستند. بعضی از دلایل دیگر هستند که باعث می‌ شوند، انحراف شست پا بیشتر شود، که این عوارض عبارتند از: صافی کف پا، انعطاف پذیر بودن زیاد رباط ها و ساختار غیر طبیعی استخوان ها. بعضی از پزشکان معتقدند که اگر افراد از کفش های هم اندازه استفاده نکنند، منجر به انحراف شست پا می شود، ولی در جایی دیگر بعضی از متخصصین بر این معتقد هستند که کفش نامناسب فقط می تواند این عارضه را شدیدتر کند و به هیچ عنوان باعث به وجود آمدن این بیماری نمی شود. انحراف شست پا با گذشت زمان بسیار شدید تر می شود و عارضه های دیگری را نیز به وجود می آورد. عواملی که باعث شدت یافتن این عارضه می شود عبارتند از:

1. استفاده از کفش های نامناسب، یعنی پوشیدن کفش های بسیار تنگ و یا کوچک که این منجر به فشرده شدن انگشتان شست پا بر روی دیگر انگشتان می شود.
2. پوشیدن زیاد کفش های پاشنه دار و یا نوک تیز، این نوع از کفش ها باعث فشرده شدن انگشتان پا می شود.
3. ایستادن طولانی مدت
4. علائم آرتروز در پاها
5. اختلالات عصبی یا عضلانی ( بیماری فلج اطفال، بیماری قلبی و امراض دندان)
6. آسیب ها ( شکستگی کشش و آسیب عصبی)
7. اختلاف طول اندام (کوتاه تر بودن یک پا از پای دیگر)
8. آناتومی غیرطبیعی
9. عملکرد غیر طبیعی پا و مکانیک پا
10. عوامل ژنتیکی

علائم انحراف انگشت شست پا

علائم انحراف شست پا عبارتند از:

1. برآمدگی کنار شست پا
2. التهاب و قرمزی پوست در کنار انگشت شست پا
3. منحرف شدن انگشت شست پا به سمت انگشتان دیگر پا
4. ضخیم شدن پوست زیر انگشت شست پا
5. به وجود آمدن پینه بر روی انگشت دوم پا
6. داشتن درد های ممتد و یا مکرر در انگشتان پا
7. کم شدن دامنه حرکتی انگشت شست پا
8. هنگام راه رفتن دچار مشکل می‌ شوند.

تشخیص انحراف انگشت شست پا

1. معاینه فیزیکی

   افرادی که به انحراف شست پا مبتلا شده اند،‌ علائم آن به طور واضح مشخص است. پس پزشک با دیدن پای شما می تواند تشخیص دهد که چه اتفاقی برای شما رخ داده است و بعد از آن دامنه حرکتی انگشتان پای شما را ارزیابی می کند. در مرحله بعد برای تشخیص بهتر انحراف شست پا موارد زیر را به شما توصیه می کند.

2. عکسبرداری با اشعه ایکس

   اگر بیماران انحراف شست پایشان بسیار شدید باشد، عکس برداری به وسیله اشعه ایکس توسط پزشک برای آن ها تجویز می شود تا بتواند انحراف شست پای شما را با دقت ارزیابی کرده و مورد درمان قرار دهد.

3. آزمایش خون

   در بعضی از مواقع پزشک برای شما آزمایش خون را تجویز می کند، زیرا با انجام آزمایش خون اگر بیمار دچار آرتروز شده باشد، به راحتی قابل تشخیص است.

1. داشتن درد مداوم در پا و یا انگشتان پا
2. برآمدگی روی مفصل انگشت شست پا بسیار بزرگتر شده باشد.
3. کم شدن دامنه حرکتی پا و یا شست پا
4. پیدا نکردن کفش مناسب به خاطر برآمدگی استخوانی و بزرگ

روش های درمان انحراف انگشت شست پا

بیماران برای این که بتوانند این عارضه را درمان کنند، می‌ توانند روش های‌ درمانی زیر را انجام دهند:

1. درمان های‌ خانگی انحراف انگشت شست پا

   بیمارانی که به عارضه انحراف انگشت شست پا مبتلا شده اند می توانند با برخی از درمان های خانگی زیر علائم بیماری خود را کاهش دهند:

   1. یخ درمانی

      پس از انجام کارهای روزانه امکان دارد دچار درد فراوانی شوید. برای رهایی از درد و التهاب، شما می توانید از یخ برای تسکین درد های خود استفاده کنید. برای انجام این کار شما باید مقداری یخ را در داخل یک کیسه ریخته و با یک حوله بپوشانید. بعد از آن یخ را بر روی محل آسیب دیده 10 دقیقه قرار دهید. پس از آن ۱۰ دقیقه استراحت کنید و دوباره این کار را تکرار کنید. شما با این روش ساده می توانید دردهای خود را کنترل کنید.

   2. ماساژ

      بیماران می توانند با کمک ماساژ، درد های خود را کاهش دهند و همچنین باعث افزایش خون رسانی به محل آسیب دیده شوند. برای این که بتوانید ماساژ را انجام دهید، به مقدار کمی روغن کرچک گرم و یا روغن نارگیل احتیاج دارید. این روغن را بر روی محل آسیب دیده ریخته و با دست ماساژ عمقی و محکم دهید. بیماران می‌ توانند روزانه ۲ تا ۳ مرتبه این ماساژ را تکرار کنند.

   3. نمک درمانی

      شما می توانید با کمک نمک اپسوم درد های خود را کاهش دهید، زیرا نمک باعث می شود سطح پی اچ بدن تنظیم شود. برای انجام این درمان بیماران باید مقداری آب گرم را داخل یک ظرف کوچک بریزند. بعد از آن مقداری نمک اپسوم را به آب گرم اضافه کنند و در آخر پای خود را به مدت ۲۰ دقیقه در آب قرار دهند. در مرحله بعد باید پا را کاملاً خشک کرده و در صورت تمایل با روغن زیتون و یا روغن نارگیل ماساژ دهند. این کار را می توان در هفته ۳ تا ۴ بار انجام داد.

2. درمان گیاهی انحراف انگشت شست پا

   1. زردچوبه

      شما می توانید با استفاده از زردچوبه به صورت خوراکی و موضعی دردهای خود را تسکین دهید. برای انجام درمان با زردچوبه شما می توانید یک مقدار زردچوبه را با کمی روغن زیتون مخلوط کرده و مستقیماً بر روی ناحیه متورم شده قرار دهید. بعد آن را با یک دستمال تمیز ببندید. بیماران می توانند با مصرف خوراکی زردچوبه نیز التهاب و درد خود را کاهش دهند، به این طریق که یک قاشق چای‌ خوری زردچوبه را در یک لیوان شیر گرم بریزید و این نوشیدنی را روزی یک بار میل کنید.

   2. بابونه

      با استفاده از گیاه بابونه می‌ توانید التهاب و درد خود را کاهش دهید، زیرا گیاه بابونه خواص ضد التهابی دارد. به منظور انجام استفاده از بابونه شما می توانید مقداری از بابونه را در داخل یک قوری آب گرم دم کنید. بعد از آن یک لیوان از این دمنوش را میل کنید. بیماران می توانند از روغن عصاره بابونه برای ماساژ انگشت شست پایشان هم استفاده کنند.

   3. گل همیشه بهار

      یکی دیگر از گیاهان موثر گل همیشه بهار می باشد. زیرا این گل دارای خواص ضد التهابی است. شما می توانید مقداری از برگ بابونه را خرد کرده و هنگامی که نم دار شد، بر روی پای خود قرار دهید. بعد از آن مقداری زمان دهید تا خشک شود. شما می توانید این کار را دو بار در روز تکرار کنید. علاوه بر این می‌ توانید از پماد هایی که حاوی عصاره بابونه هستند، استفاده کنید. این پمادها را می‌ توانید از عطاری خریداری نمایید.

3. دارو درمانی

   افرادی که به هالوکس والگوس مبتلا شده اند‌، می توانند دردهای خود را با کمک مسکن هایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن تسکین دهند. این داروها را می توانند بدون نسخه تهیه کنند، در بعضی از مواقع ممکن است، این افراد به داروهای قویتری نیاز پیدا کنند، در این صورت باید از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی برای کاهش دردهای خود استفاده کنند.

4. تزریق استروئید

   پزشک برای این که التهاب و درد انگشتان پای شما را از بین ببرد، تزریق استروئیدی درون مفصلی را به بیماران پیشنهاد می کند.

5. فاصله دهنده های انگشتی

   بیماران برای این که فشار های بین مفصلی را کاهش دهند و همچنین از اصطکاک آن کمتر کنند، می توانند از پدهای سلیکونی برای محافظت شست پا استفاده کنند.

6. نوار پیچی و پد گذاری

   متخصص برای این که فشارهای ناشی از انحراف شست پا را کاهش دهند، امکان دارد پای بیمار را نوار پیچی کرده و یا این که پد گذاری انجام دهند.

7. کفی های طبی برای داخل کفش

   بیماران می توانند از کفی های طبی که حمایت کننده از قوس پا می باشد، استفاده کنند. این کفش های طبی را می توانید از داروخانه ها خریداری کنید.

8. اسپلینت

   اسپلینت کمک می کند تا انگشتان پای شما در یک موقعیت مناسب قرار بگیرند و همچنین فشارها و دردهای ناشی از هالوکس والگوس را کاهش می دهند.

9. ماساژ درمانی

   می‌ توانید از یک متخصص ماساژ برای درمان انحراف انگشت شست پا کمک بگیرید. درمانگر کمک می کند تا با انجام ماساژ تنش های عضلانی کمتر شده و جریان خون در انگشت پاها افزایش پیدا کند. با کمک ماساژ شما فقط می توانید نشانه های انحراف انگشت شست پای خود را درمان کنید، ولی در کل باید بگوییم، ساختار انگشتان پای شما را به هیچ عنوان نمی توانند اصلاح کنند.

10. طب سوزنی

    افرادی که به بیماری بونیون مبتلا شده اند می توانند با کمک طب سوزنی دردهای مفاصل خود را از بین ببرند. طب سوزنی یکی از درمان های سنتی محسوب می‌ شود. به منظور انجام این درمان، درمانگر از سوزن های نازک و بلند استفاده می کند که این سوزن ها در نقاط ماشه ای وارد شده و کمک می کند خون رسانی افزایش یابد و درد و تورم بیمار کمتر شود.

11. جراحی انحراف انگشت شست پا

    در بعضی از مواقع امکان دارد درمان های بالایی که ذکر شد، موثر واقع نشود. پس در این گونه وضعیت پزشک جراحی را به شما توصیه می کند. اگر شما دارای حالت های زیر هستید حتماً نیاز به جراحی دارید.
    1. گاهی امکان دارد درد پنجه پا بسیار شدید شود به طوری که فرد دیگر قادر به راه رفتن نیست.
    2. تورم و التهاب شدید شست پا، که به هیچ عنوان با استراحت و دارو درمان نمی ‌شود.
    3. ممکن است شست پا به طور کامل بر روی انگشت دیگر منحرف شده باشد.
    4. کم شدن محدودیت حرکتی در شست پا
    لازم به ذکر است که بدانید گاهی امکان دارد افراد در سنین نوجوانی به این عارضه مبتلا شوند در این گونه مواقع به هیچ عنوان توصیه به عمل جراحی نمی شود، چون احتمال دارد این بیماری مجددا عود کند.
    ما در این قسمت شما را با عمل های جراحی انحراف شست پا آشنا می کنیم.

    1. ترمیم تاندون ها و لیگامان های اطراف شست پا

       افرادی که به هالوکس والگوس مبتلا شده اند، امکان دارد در بعضی از قسمت های اطراف مفصل دچار نرمی و یا سفتی شدید شوند، که این امر باعث می‌ شود این انحراف به وجود آید. با کمک جراحی تلاش می کنند، بافت های شل را دوباره به حالت طبیعی برگردانند و بافت هایی که بسیار سفت هستند را انعطاف پذیر کنند.

    2. آرتروز

       در این روش جراحی پزشک غضروف مفصل بین کف پا و شست پا را کاملاً جدا می‌ کند. این گونه عمل بیشتر در بیمارانی که دچار ساییدگی های شدید مفصلی شده اند‌ استفاده می شود.

    3. بونیونکتومی

       گاهی امکان دارد انحراف شست پای بیمار زیاد نباشد، یعنی برجستگی استخوان زیاد مشاهده نشود. در این گونه مواقع جراح این استخوان کوچک را از کنار مفصل شست پا جدا می کند.

    4. رزکشن آرتروپلاستی

       این نوع عمل جراحی کمک می کند استخوان دو طرف مفصل شست کاملاً برداشته شود. این عمل بیشتر در افرادی که دارای سن زیاد و یا ساییدگی های شدید مفصلی هستند مورد استفاده قرار می گیرد.

    5. استئوتومی

       در این گونه عمل جراحی پزشک استخوان های مفصل شست را شکسته و بعد از آن در یک وضعیت مناسب قرار می دهد. در بیشتر مواقع عمل های جراحی انحراف شست پا به صورت سرپایی انجام می شود، یعنی بیمار چند ساعت قبل از عمل جراحی در بیمارستان بستری شده و بعد از آن به طرف اتاق عمل می رود. جراحی در بیشتر مواقع بدون بیهوشی عمومی صورت می پذیرد. پزشک با کمک تزریق داروهای بی حسی در قسمت مچ پای بیماران، پا را بی حس می کند و بعد از آن جراحی انجام می شود. این جراحی ممکن است حدود ۶۰ دقیقه طول بکشد. هنگامی که عمل تمام شد، شما می توانید بعد از چند ساعت از بیمارستان ترخیص شوید.

عوارض انحراف انگشت شست پا

افرادی که به این عارضه دچار شده اند،‌ اگر برای درمان انحراف انگشت شست پا اقدام نکنند، ممکن است دچار عوارض دیگری مانند بورسیت شوند. در این گونه مواقع بورس دچار ورم و التهاب شدید می شود. بورس یک کیسه پر از مایع می باشد که در کنار مفصل ها قرار دارد، هنگامی که ملتهب می شود، نسبت به لمس حساس می شود و در بعضی از مواقع ممکن است مفاصل دیگر انگشتان را نیز تحت تاثیر قرار دهد و آن ها را دچار محدودیت حرکتی کند که به این عارضه بورسیت گفته می شود. امکان دارد انحراف انگشت شست پا، عارضه های دیگری را مانند موارد زیر به وجود آورد:

1. دفرمه شدن پا و انگشتان پا
2. گرفتگی شدید انگشتان پا
3. درد مزمن در انگشتان پا

لازم به ذکر است که بدانید افرادی که دارای دیابت هستند و یا هر نوع نشانه ای‌ از عفونت در بدن آن ها مشاهده شده است و یا اگر علائم بالا را دارند باید حتماً به پزشک مراجعه کنند.

اقدامات بعد از جراحی انحراف انگشت شست پا

افرادی که عمل جراحی انحراف شست پا را انجام می دهند، حتماً باید نکاتی که پزشک به آن ها گوشزد می کند را رعایت کنند تا این عمل کاملا موفقیت آمیز باشد. ما در زیر به موارد اقداماتی اشاره می کنیم:

1. پس از عمل جراحی پای بیماران گچ گرفته می شود و یا این که درون یک کفش طبی مخصوص قرار می گیرد. باید سعی کنید این پانسمان ها به هیچ عنوان خیس نشوند و یا این که آن ها را دستکاری نکنید. بخیه هایی که بر روی پا زده شده است، معمولاً دو هفته بعد از عمل جراحی خارج می شوند، ولی پای بیماران 5 هفته توسط گچ و یا کفش طبی باید حمایت شود.
2. بعد از عمل جراحی پزشک به شما توصیه می کند، چند روز اول را با کمک واکر یا عصا راه بروید.
3. در روز های اول جراحی شما باید کاملاً دراز کشیده و استراحت کنید، بر زیر پای آسیب دیده چند بالش بگذارید تا به این طریق پایتان را به سمت بالا نگه دارید، این کار باعث می ‌شود، درد و تورم شما کاهش پیدا کند.
4. بعد از این که پانسمان های خود را برداشتید، باید تا چند ماه اول از کفش های راحتی و یا طبی استفاده کنید.
5. بعد از برداشتن پانسمان ها پزشک، فیزیوتراپی را به شما توصیه می کند تا از این طریق بتوانید پاهای خود را در کلینیک فیزیوتراپی تقویت کرده و انعطاف پذیری را دوباره به آن ها بازگردانید.
6. داروهایی که پزشک برای شما تجویز کرده حتماً باید سر ساعت مقرر مورد استفاده قرار بگیرد تا به این طریق از عفونت، التهاب و درد جلوگیری کنید.

سوالات متداول

1. عوارض جراحی انحراف انگشت شست پا چیست؟

   عمل های جراحی انحراف شست پا یا هالکوس والگوس در بیشتر مواقع نتیجه مطلوبی دارد، ولی گاهی امکان دارد عمل جراحی ۱0۰% موفقیت آمیز نباشد و بیمار دچار عوارضی مانند عفونت، عود انحراف شست، آسیب به اعصاب پا و ... شود.

2. چه زمانی برای انحراف انگشت شست پا باید به پزشک مراجعه کرد؟

   افرادی که به این عارضه مبتلا شده اند، در صورت به وجود آمدن موارد زیر حتماً باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنند: