مراقبتها، تمرینات، نرمشها و ورزشهای بعد از باز کردن گچ ساق پا

برای آشنایی با نقش فیزیوتراپی و انواع آن در درمان مشکلات و عارضه های پا، صفحه فیزیوتراپی پا را مطالعه کنید

آناتومی ساق پا

عضلات ساق پا شامل ماهیچه های درشت نی پیشین و عضلات نرمه می باشند.
ماهیچه درشت نی باعث حرکت دادن پاها و انگشتان به سمت بالا و عضلات نرمه، باعث می شود تا کف پا به سمت پایین کشیده شود. عضلات نرمه از دو عضله سولئوس و گاستروکنمیوس تشکیل شده است. از ترکیب این دو عضله، تاندون آشیل که به پشت استخوان پشانه پا متصل می باشد، تشکیل می شود. نرمه ساق اهمیت زیادی دارد و اصلی ترین عامل در راه رفتن شما به سمت جلو و دویدن و سرعت گرفتن است. هنگام ایستادن نیز این عضلات به حفظ تعادل شما بسیار کمک می کنند.

روش های درمان آسیب های ساق پا

1. استفاده از کمپرس سرد

2. بالا قرار دادن پا

3. بستن پا

4. گچ گیری

   با توجه به شکستگی، برای فیکس کردن قطعات شکسته کنار هم و جوش خوردن استخوان ها گچ گیری انجام می شود.

5. جراحی

   اگر شکستگی حاد باشد و پزشک نتواند قطعات شکسته شده را بدون جراحی و گچ گیری به یکدیگر متصل کند، از روش جراحی استفاده می کند.

6. فیزیوتراپی ساق پا

   1. تزریق درمانی

      برای کاهش تورم و التهاب و همچنین تسکین درد، کورتیکواستروئید تزریق می کند.

   2. اولتراسوند (فراصوت)

      در روش اولتراسوند، فیزیوتراپیست موج هایی را به ناحیه آسیب دیده فرستاده و سعی می کند درد را تسکین بدهد. علاوه بر این، به افزایش انقباض عضلات و رباط ها کمک می کند.

   3. سوزن خشک

      فیزیوتراپیست در روش درای نیدلینگ با استفاده از درمان نقاط ماشه ای، یک سوزن را وارد نقاط مورد نظر کرده و به آرامی به طرفین تکان داده تا عضلات منقبض شوند. (این روش موفقیت بالایی دارد)

   4. شاک ویو درمانی

      در روش شاک ویو تراپی، فیزیوتراپیست در کلینیک فیزیوتراپی با استفاده از امواج صوتی با انرژی بالا، بافت تاندون آسیب دیده را تحریک می کند و باعث کاهش التهاب مزمن و بهبود بیمار می شود.

   5. حرکات کششی- استقامتی

      فیزیوتراپیست با تجویز و انجام ورزش و حرکات کششی- استقامتی به کاهش درد و بهبود پای بیمار کمک می کند.
      فیزیوتراپیست یک برنامه ورزشی و درمانی مناسب برای بیمار تنظیم کرده و به بیمار کمک می کند تا زودتر بهبود یافته و مانند قبل به فعالیت های خود ادامه بدهد. هر گونه پیشرفت شما توسط فیزیوتراپیست بررسی می شود. دقت کنید بدترین کاری که می توانید انجام دهید این است که بدون پایان رساندن یک مرحله به طور کامل به مرحله ی بعدی بروید. در انجام مراحل ورزشی نرمشی و درمانی باید به ترتیب توجه ویژه ای کنید. نباید بدون انجام تمرینات آسان، به طور ناگهانی تمرینات سخت را انجام بدهید، زیرا این کار موجب آسیب دوباره به ناحیه آسیب دیده شده و درنتیجه دوره توانبخشی، اثر معکوس می گذارد.

تمرینات بعد از باز کردن گچ ساق پا

بعد از اینکه گچ پا را باز کردید، می توانید با انجام یکسری تمرینات نرمشی و ورزشی به بهبود قسمت آسیب دیده پا (ران و ساق پا) کمک کنید. این تمرینات باید توسط فیزیوتراپیست و تحت نظر متخصص ارتوپدی، انجام شود.
بعد از باز کردن گچ پا، هرگز نباید به صورت ناگهانی به آن فشار وارد کنید و باید در انجام نرمش ها و تمرینات ورزشی به خوبی دقت کنید. انجام این تمرینات برای از بین بردن محدودیت های حرکتی بسیار لازم و ضروری است. البته باید به ترتیب آن ها نیز دقت داشت و به تدریج تمرینات را سخت تر کرد.

1. تقویت عضلات ساق پا با 3 حرکت

   • حرکت اول : بایستید و در هر دست خود یک دمبل گرفته و بدون اینکه نیم تنه بالایی حرکت کند، تا آنجایی که تعادلتان حفظ شود، روی پنجه پاهایتان قرار بگیرید در بالا یک مکث کوتاه کرده و سپس کف پای خود را کاملا روی زمین قرار بدهید.
   • حرکت دوم: این حرکت کمی سخت تر از حرکت اول می باشد. برای انجام این حرکت به سطح بالاتری مانند یک پله نیاز دارید. یک دست خود را به دیوار گرفته تا تعادلتان حفظ شود و با دست دیگر یک دمبل را بگیرید. سپس پایی که به سمت دمبل است را تمرین بدهید.(یعنی با کمک پنجه و ساق مانند حرکت اول، بالا و پایین بروید.) دقت کنید تا زمانی که تمرین تمام نشده است، پای خود را روی زمین نگذارید، مگر اینکه تعادلتان بهم بخورد.
   • حرکت سوم: روی یک صندلی نشسته و زیر پای خود را با چندین کتاب و یا یک بوک بالا بیاورید. سپس دمبل ها را برداشته و بادستانتان و روی زانو قرار بدهید. اول شروع به تمرین دادن یک پا کرده و سپس پای دیگر را تمرین بدهید. ( یعنی پنجه پا را روی زمین نگه داشته و پاشنه پا را از روی زمین بردارید و دوباره روی زمین قرار دهید.)

2. کشش ساق پا

   درحالیکه ایستاده اید، روی پنجه پای آسیب دیده خود بلند شده و ساق پا را به سمت بالا بکشید.

3. نوشتن حروف الفبا روی زمین

   در حالیکه روی صندلی نشسته اید، با نوک انگشتان خود بر روی زمین شروع به نوشتن حروف الفبا کنید.

4. کشش ماهیچه ساق پا

   در نزدیکی دیوار، جدول و یا پله ای ایستاده و در حالی که پاشنه پا به سمت پایین است، انگشتان پا را با زاویه ای 45 درجه و یا بیشتر روی دیوار و یا جدول قرار بدهید، پای خود را صاف نگه داشته و فقط زانوی خود را کمی خم کنید. سپس با حرکت به جلو و عقب، فشار را کم و زیاد کنید.

5. بلوک وتوپ

   یک توپ طبی و یا توپ تنیس را روی یک بلوک قرار بدهید. سپس ماهیچه ساق پا را از ناحیه بالای مچ تا قسمت زانوی پا روی توپ بچرخانید. درضمن هر وقت به نقاط دردناک رسیدید، نفس عمیق بکشید.

6. حرکت برف پاک کن با باند مقاومتی

   دور پاهای خود یک باند مقاومتی قرار دهید. یکی از پاها را ثابت نگه داشته و پای دیگر را مانند برف پاک کن از این طرف به آن طرف حرکت بدهید. (20 مرتبه)

7. چرخش به خارج

   برای انجام این تمرین ابتدا یک رول فومی را برداشته و به حالت چهار دسته پا دربیایید. رول فومی را زیر زانوی خود و در قسمت ساق پا قرار داده و روی رول بچرخید.

8. یوگای انگشتان

   بدون پوشیدن کفش و جوراب، درحالیکه پاهایتان برهنه است، روی زمین بایستید و سپس انگشتان پا را تا حد ممکن از هم فاصله بدهید و سپس استراحت کنید. این کار علاوه بر تقویت عضلات ساق پا روی مچ پا نیز اثر می گذارد.

9. کشش حوله

   یک حوله برداشته و روی زمین بنشینید. بدون اینکه زانوی خود را خم کنید، حوله را مانند یک حلقه درست کنید و از زیر پنجه پای خود عبور دهید. سپس حوله را به طرف خود بکشید و این کشش را به مدت 15 تا 30 ثانیه ادامه دهید. (سه مرتبه انجام شود)

10. کشش عضلات پشت ساق پا در حالت ایستاده

    مقابل یک دیوار ایستاده و کف دستان خود را روی آن قرار دهید. دقت کنید کف دستانتان باید در ارتفاع چشمانتان قرار بگیرند. درحالی که کف پا و پاشنه پا به طور کامل روی زمین قرار گرفته، یکی از پاها را عقب ببرید. کف پایی که عقب تر قرار گرفته است را به سمت داخل بچرخانید. خیلی آرام به طوری که عضلات پشت ساق کشیده شوند، به سمت دیوار خم کنید. (سه مرتبه و حدود 15 تا 30 ثانیه)

11. کشش سولئوس در حالت ایستاده

    مقابل دیوار بایستید و کف دستانتان را روی دیوار بچسبانید. دقت کنید کف دستان شما باید با قفسه سینه شما هم ارتفاع باشند. یک پا جلو و پای دیگر را عقب ببرید. درحالی که کف و پاشنه پا به طور کامل روی زمین باشند، کف پای عقبی را کمی به سمت داخل بچرخانید. سپس همانطور که زانویتان کمی خم شده است، به آرامی، سمت دیوار خم شوید تا در ناحیه عضلات پایین و پشت ساق پا احساس کشیدگی کنید.

راه رفتن بعد از شکستگی ساق پا

شکستگی در ناحیه استخوان درشت نی، معمولا 3 ماه بعد از جراحی بهبود پیدا می کند و به اندازه ای جوش می خورد که بیمار بتواند بدون استفاده از عصا راه برود. اما برای مطمئن شدن از اینکه می توان راه رفت یا نه، باید به پزشک خود مراجعه کنید و بعد از انجام بررسی و رادیوگرافی در صورتی که استخوان درشت نی به خوبی جوش خورده باشد، می توانید بدون استفاده از عصا شروع به راه رفتن کنید. بعد از اینکه بدون عصا راه رفتید، ابتدا شروع به انجام نرمش ها وحرکات کششی کرده و قابلیت انعطاف مفاصل زانو و مچ پا را بالا برده و به حد قبل از شکستگی برسانید. سپس با انجام حرکات و نرمش های تقویتی، قدرت عضلات ساق را افزایش دهید. کم کم می توانید سرعت راه رفتن خود را زیاد کنید و بعد از مدتی می توانید شروع به دویدن کنید. ابتدا آرام دویده و با مرور زمان شدت دویدن را نیز افزایش دهید.

عوارض بعد از باز کردن گچ ساق پا

1. درد

   معمولا درد بعد از باز کردن گچ پا، طبیعی می باشد. علت درد این است که بعد از باز کردن گچ، عضلات قسمت شکسته شده به علت بی تحرکی و ماندن در گچ، ضعیف شده و هنوز به حالت اولیه و عادی باز نگشته اند این عضلات به تدریج، با گذشت زمان بهبود پیدا خواهند کرد. اگر بعد از 3 تا 4 هفته، همچنان احساس درد شدید در ناحیه آسیب دیده داشتید، باید به پزشک مراجعه کنید. گاهی اوقات این درد می تواند مربوط به عدم اتصال صحیح عضلات به استخوان باشد. حتی می تواند دلیل آن جوش نخوردن استخوان ها باشد که در این صورت باید حتما به پزشک مراجعه کنید. یکی دیگر از علت های درد می تواند، ورم شدید و یا خون مردگی ایجاد شده در ناحیه شکسته شده باشد. انجام نرمش ها و حرکات کششی به علت فشار آمدن به ناحیه کف پا، ممکن است باعث ایجاد و احساس درد شود. توجه داشته باشید شدت و وسعت درد با توجه به وضعیت جسمانی و شرایط ایمنی بدن در افراد، متفاوت است.

   درمان درد

   جوش نخوردن استخوان ها و یا عدم اتصال صحیح استخوان ها و عضلات باعث ایجاد درد می شود. شما می توانید با استفاده از آب ولرم و روغن هایی گیاهی ( بادام تلخف زیتون و...) و ماساژ این درد را به حداقل خود برسانید و بعد از مدتی دیگر دچار درد نشوید. همچنین روش گرما درمانی با آب گرم و یا نمک داغ و همچنین حوله و کیسه آب گرم می تواند، درکاهش درد به شما کمک کند. مصرف مواد غذایی مناسب به خصوص سبزیجات، لبنیات، میوه ها و مواد کلسیم دار و یا روی دار به شدت لازم است و توصیه می شود. نرمش ها و تمرینات ورزشی مناسب، فیزیوتراپی ناحیه آسیب دیده، از دیگر اقدامات لازم برای بهبود کامل شکستگی پا می باشد.

2. تورم و التهاب بعد از باز کردن گچ

   رایج ترین علت ورم پا بعد از باز کردن گچ پا، بی حرکتی مفاصل و عضلاتی می باشد که در نزدیکی محل شکستگی قرار گرفته اند. از دیگر دلایل آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

   1. جوش نخوردن شکستگی

   2. عفونت در محل شکستگی

      جوش نخوردگی و عفونت در ناحیه ی شکستگی به وسیله رادیوگرافی تشخیص داده می شوند و سپس درمان متناسب با وضعیت بیمار، صورت می گیرد. با گذشت زمان، ورم و درد به تدریج از بین می روند. یکی از راه حل های کاهش تورم استفاده از دارو های ضد التهاب می باشد. همچنین انجام نرمش ها و تمرین هایی که فزیوتراپیست تجویز می کند، به شما کمک می کند تا علاوه برکاهش ورم و از بین رفتن آن، خیلی زود بهبود پیدا کنید.

   3. لنگش

      همانطور که در مقاله قبل گفته شد، لنگش از دیگر عوارضی است که بعد از باز کردن گچ پا اتفاق می افتد. . عدم تحرک، ایجاد بی حسی و تنبلی و همچنین ضعف در عضلات، از مهم ترین علل لنگش پا می باشد که به مرور زمان و با مراقبت ها و انجام تمرینات نرمشی مناسب بهبود پیدا کرده و به طور کامل برطرف می شود. گاهی نیز درد و تورم زیاد باعث لنگش پا می شود که با درمان آن لنگش نیز درمان می شود. اما اگر علت لنگش بدجوش خوردن محل شکستگی استخوان ران، ساق پا و... باشد، باید حتما دراسرع وقت به پزشک مراجعه کرد.

   4. زخم و تاول های پوستی

      فشار بیش از حد گچ، از علت های اصلی ایجاد زخم و تاول های پوستی می باشد و با استفاده از دارو و پمادها درمان می شود.

مراقبت های پس از باز کردن گچ ساق پا

بهتر است بعد از باز کردن گچ ساق پا، آن ناحیه را به آرامی در آب ولرم قرار داده وبه آرامی ماساژ دهید. بهتر است این کار هر روز به مدت دو هفته، بعد از باز کردن گچ انجام داده شود تا ناحیه مورد نظر زودتر بهبود پیدا کند.
روزی یک بار و به مدت 15 دقیقه با آب گرم دوش بگیرید. این کار در بهبود ناحیه آسیب دیده تاثیر بسزایی دارد.
استفاده از روغن های گیاهی مانند روغن زیتون و روغن بادام تلخ، محلول آب نمک ولرم برای تسریع در بهبود ناحیه آسیب دیده می تواند مفید واقع شود. حدود 1 الی 2 هفته، روزانه به مدت 30 تا 60 دقیقه، ساق پا را داخل آب ولرم و روغن زیتون و یا آب ولرم و نمک قرار داده و با به طور منظم و چرخشی ماساژ دهید تا مفاصل گرم شوند.

بعد از باز کردن ناحیه شکسته شده حدود 3 ماه بسیار باید مراقب باشید تا کوچکترین ضربه و فشاری به آن وارد نشود، زیرا برای اینکه عضله و استخوان شکسته شده ترمیم شود و به حالت عادی خود برگردد زمان لازم است.
انداختن وزن بدن بر روی پا بدون استفاده از عصا، زمانی جایز است که بررسی های لازم توسط پزشک معالج انجام شده و مشخص شود که شکستگی به اندازه کافی جوش خورده و پا قادر به تحمل وزن فرد مصدوم می باشد.