شکستگی استرسی لگن، ساق پا، کف پا و ران چیست؟ | علائم و درمان

چکیده مطلب

انجام فعالیت هایی مانند ورزش های مکرر و سنگین، یکی از علل بروز عارضه شکستگی استرسی (Stress fracture) می باشند. به نظر شما سایر علل آن چیست؟ چه عواملی می توانند در بروز آن موثر باشند؟ چگونه می توان آن را تشخیص داد و درمان نمود؟
در این مقاله به پاسخ این سوالات و همچنین روش های پیشگیری از بروز این نوع شکستگی پرداخته ایم. با ما همراه باشید.

شکستگی استرسی چیست؟

شکستگی استرسی به نوعی از شکستگی گفته می شود که در آن استخوان، دچار ترک خوردگی می شود. این اتفاق می تواند بر اثر فشار های مکرر بر روی پا، مانند زمانی که سربازان رژه های نظامی، انجام می دهند و همچنین بر اثر تغییر ناگهانی شدت فعالیت ورزشی در ورزشکاران و یا پیاده روی های طولانی و غیر معمول، ایجاد شود. شکستگی استرسی می تواند در نواحی مختلفی از بدن، رخ دهد که در ادامه مطلب به توضیح آن ها می پردازیم.

علائم شکستگی استرسی

در صورت بروز این اتفاق، علائم زیر نمایان می شوند:

1. درد

   اولین نشانه وجود شکستگی در استخوان، بروز درد می باشد. این درد ممکن است حین استراحت، انجام فعالیت ها و یا پس از پایان فعالیت ها بروز کند و یا تشدید یابد.

2. تورم

   وجود تورم و حساسیت به لمس در ناحیه آسیب دیده و یا در نزدیکی محل شکستگی، یکی دیگر از علائم شکستگی و یا ترک خوردگی استخوان می باشد.

3. کبودی

   در صورت بروز این اتفاق احتمال کبودی وجود دارد.

تشخیص شکستگی استرسی

در صورت بروز این اتفاق، مراحل تشخیص آن به صورت زیر انجام می شوند:

1. معاینه فیزیکی

   اولین مرحله تشخیص وجود شکستگی استرسی، انجام معاینه فیزیکی می باشد که طی آن، پزشک معالج پس از پرسش سوالاتی درباره سوابق پزشکی و نحوه بروز اتفاق، به بررسی علائم موجود مانند احساس درد، تورم و کبودی، می پردازد.

2. تصویر برداری

   پس از انجام معاینات فیزیکی، ممکن است پزشکتان انجام برخی تصویر برداری ها را برای تشخیص دقیق تر، تجویز نماید:

   • اشعه ایکس (X-ray)

     مشاهده شکستگی های استرس در تصاویر بدست آمده از اشعه ایکس، اغلب دشوار می باشد، زیرا این تصاویر ممکن است استخوان را طبیعی و سالم نشان دهند و وجود ترک های کوچک در آن ها، مشاهده نشود. اما در صورتی که این شکستگی ها وجود داشته باشند و استخوان شروع به ترمیم کند، پینه و یا توده ای ایجاد می شود که در اشعه ایکس قابل مشاهده می باشد.

   • ام آر آی (MRI)

     پزشک معالج ممکن است تصویر برداری هایی مانند ام آر آی که از اشعه ایکس دقیق تر هستند را توصیه نماید. تصاویر رزونانس مغناطیسی با استفاده از امواج رادیویی و مغناطیسی، جزئیات واضح تر و دقیق تری از بافت آسیب دیده را نمایش می دهند. در تصاویر بدست آمده از ام آر آی، ترک ها و شکستگی های استرسی قابل مشاهده می باشند.

   • اسکن استخوان (Bone scan)

     در صورتی که شکستگی ها و ترک های کوچک استخوان در اشعه ایکس قابل مشاهده نباشند، می توان از اسکن استخوان استفاده کرد. در این روش ماده رادیو اکتیو به خون تزریق می شود، این ماده در استخوان جمع می شود و نواحی که دچار شکستگی استرسی شده اند، نسبت به قسمت های دیگر، تیره تر نمایش داده می شوند.

اقدامات اولیه پس از شکستگی استرسی

توصیه می شود زمانی که پا دچار آسیب دیدگی شد، تا زمان مراجعه به متخصص ارتوپدی، حتما موارد زیر را رعایت نمایید:

1. استراحت

   اگر پس از آسیب دیدگی، دچار درد شدید و علائم شکستگی را مشاهده کردید، سعی نمایید تا زمانی که به پزشک مراجعه نکرده اید، بر پای آسیب دیده خود فشار وارد نکنید و همچنین فعالیت هایی را که باعث بروز درد می شوند را، متوقف نموده و به پا استراحت دهید تا وضعیت آن بدتر نشود.

2. مصرف دارو های ضد درد

   مصرف دارو های ضد التهاب غیر استروئیدی مانند ایبوپروفن و ضد درد مانند استامینوفن، به کاهش التهاب و تسکین درد، کمک می نماید.

3. استفاده از کمپرس یخ

   استفاده از کمپرس یخ باعث کاهش التهاب در ناحیه آسیب دیده می شود. کمپرس یخ را به مدت 10 تا 15 دقیقه در فواصل زمانی یک تا دو ساعته بر روی ناحیه دچار شکستگی قرار دهید.

4. بالا نگه داشتن پا

   در صورتی که پا آسیب دیده و فکر می کنید که ممکن است دچار شکستگی شده باشد، می توانید با قرار دادن آن در سطحی بالاتر از سطح قلب به کاهش تورم و التهاب آن کمک نمایید. جهت انجام این کار، بالشتی را زیر پای خود قرار دهید.

درمان شکستگی استرسی

روش های درمان این عارضه به صورت زیر می باشند:

1. گچ گرفتن

   با توجه به ناحیه ای از بدن که دچار شکستگی استرسی شده است، ممکن است گچ گرفتن تا زمانی که استخوان به طور کامل بهبود یابد، توصیه شود.

2. جراحی

   با توجه به محل و شدت شکستگی، ممکن است پزشک معالج روش جراحی را برای درمان آن توصیه کند و همچنین در صورت نیاز از پین، پیچ و یا صفحات فلزی، استفاده نماید.

فیزیوتراپی شکستگی استرسی استخوان

درمان شکستگی استرسی همانند سایر شکستگی ها نیازمند یک دوره توانبخشی و بازیابی قدرت و انعطاف پذیری ناحیه آسیب دیده می باشد. فیزیوتراپی شامل روش های درمانی نوین بسیاری می باشد که با توجه به نیاز بیمار و تشخیص فیزیوتراپیست، مورد استفاده قرار می گیرند. در ادامه این مطلب به معرفی و توضیح برخی از این روش های درمانی و تاثیر آن ها در بهبود عارضه می پردازیم:

1. آموزش راه رفتن

   با توجه به ناحیه و شدت ترک خوردگی استخوان پا، ممکن است به استفاده از عصای زیر بغل یا سایر ابزار کمکی، نیاز باشد که در این صورت، فیزیوتراپیست نحوه صحیح استفاده از آن ها و راه رفتن درست را به بیمار آموزش دهد تا کم ترین فشار به استخوان شکسته وارد شود و آسیب آن سریع تر بهبود یابد.

2. شاک ویوتراپی

   در برخی موارد ممکن است شکستگی استخوان جوش نخورد و یا دیر جوش بخورد که این اتفاق باعث بروز مشکلاتی مانند دیر به دست آوردن دامنه حرکتی در مفاصل نزدیک استخوان شکسته می شود. یکی از روش های موثر در درمان بیماری های اسکلتی عضلانی، استفاده از تکنیک شاک ویوتراپی می باشد. شاک ویوتراپی یک روش ایمن و غیر تهاجمی می باشد که در کلاژن سازی (پروتئینی که در استخوان سازی نقش مهمی دارد) و همچنین تحریک سلول ها در تکثیر شدن، موثر می باشد. امواج تولید شده توسط دستگاه شاک ویو باعث ایجاد ارتعاشاتی در بافت می شوند که در نتیجه آن گرمایی در عمق بافت ایجاد می شود که باعث افزایش گردش خون و اکسیژن رسانی به ناحیه آسیب دیده و بالا رفتن سرعت بهبودی بافت تحت درمان، می شود.

3. مگنت تراپی

   در این روش با استفاده از امواج مغناطیسی، به درمان ترک و شکستگی استخوان ها کمک می کنند. در مگنت تراپی امواج مغناطیسی به صورت پالس هایی به بافت های آسیب دیده بدن فرستاده می شوند که به افزایش سرعت بهبودی این بافت ها کمک می کنند. همچنین در مواردی که شکستگی های استخوان، ترمیم نیابند و یا دیر جوش بخورند، استفاده از این روش می تواند باعث تسریع روند درمان و همچنین تسکین درد، شود.

4. اولتراسوند تراپی

   این روش با به کار گیری امواج صوتی، در درمان برخی بیماری ها و شکستگی ها، مورد استفاده قرار می گیرد. این امواج باعث ایجاد گرمایش عمقی در بافت ها می شوند که بر اثر آن گردش خون و اکسیژن رسانی به ناحیه آسیب دیده افزایش می یابد. همچین با استفاده از این امواج با شدت پایین، می توان به بهبود شکستگی استخوان ها، کمک نمود.

5. تحریک الکتریکی (TENS)

   در روش تحریک الکتریکی، با اعمال امواج الکتریکی به بافت آسیب دیده، میزان گردش خون افزایش می یابد و این امر باعث افزایش سرعت بهبودی آن بافت می شود. همچنین استفاده از این روش باعث ایجاد اختلال در انتقال سیگنال های درد به مغز می گردند که در اثر آن، درد بیمار تسکین می یابد.

6. لیزر تراپی

   لیزر تراپی یکی دیگر از انواع روش های درمانی فیزیوتراپی می باشد که در آن با استفاده از نور متمرکز لیزر به تحریک بازسازی سلول ها می پردازند. این نور به سلول ها انرژی کافی برای ترمیم خود را می دهد و موجب بالا رفتن سرعت ترمیم و بهبود بافت، می شود.

7. ماساژ درمانی

   درمان شکستگی استخوان به طور معمول نیازمند استراحت و عدم تحرک اندامی می باشد که استخوان آن دچار شکستگی شده است که این امر سبب کاهش قدرت عضلانی و کاهش دامنه حرکتی مفصل در نزدیکی آن استخوان می گردد. با استفاده از ماساژ درمانی که توسط فیزیوتراپیست انجام می شود، می توان به بهبود این عوارض کمک شایانی نمود. فیزیوتراپیست برای انجام این کار آموزش تخصصی دیده است و با توجه به میزان آسیب و نیاز بیمار، فشار هایی به بافت های آن ناحیه وارد می کند که بر گردش خون تاثیر گذاشته و باعث افزایش روند بهبودی می شود.

8. تمرین درمانی

   به طور معمول در درمان شکستگی استخوان ها، توجه ویژه ای به مفاصل اطراف آن می شود، زیرا در طول دوره درمان تا ترمیم کامل استخوان، ممکن است نیاز باشد تا آن ناحیه استراحت کند و با عدم فعالیت کمترین فشار بر آن وارد شود که در نتیجه این امر، قدرت عضلانی و تحرک مفاصل کاهش می یابد و برای بازگردانی آن ها، باید یک سری تمرینات تقویتی و کششی انجام شود. فیزیوتراپیست با توجه به شرایط بیمار و میزان آسیب دیدگی، تمرینات مناسب را به او آموزش می دهد.

شکستگی استرسی در چه بخشهایی از بدن رخ میدهد؟

شکستگی استرسی می تواند در قسمت های مختلفی از بدن رخ بدهد که در ادامه انواع آن را معرفی می کنیم:

1. شکستگی استرسی استخوان لگن

   این عارضه در لگن می تواند در گردن استخوان ران، راموس فوقانی و تحتانی پوبیس و ساکروم، اتفاق بیفتد. شکستگی در این نواحی بر اثر فشار های مکرری که بر لگن و مفصل ران وارد می شود، رخ می دهد. انجام فعالیت های بدنی شدید و وارد شدن فشار های مکرر بر لگن، مانند زمانی که فرد مسافت های طولانی را می دود، نیرو های وارده بر لگن به مرور زمان باعث ایجاد ترک خوردگی و در نهایت شکستگی استرسی در استخوان های لگن، می شوند.

2. شکستگی استرسی استخوان ران

   شکستگی های استرسی استخوان ران می تواند در تمام نواحی آن، رخ دهد. این شکستگی می تواند ناشی از پوکی استخوان، بیماری استئوآرتریت و وارد شدن فشار های مکرر بر این استخوان اتفاق بیفتد.

3. شکستگی استرسی ساق پا

   شکستگی استرسی در این ناحیه نیز بر اثر استفاده بیش ازحد از استخوان و وارد شدن فشار های مکرر بر آن در اثر فعالیت هایی مانند پیاده روی های طولانی و غیر معمول و یا افزایش ناگهانی شدت فعالیت های ورزشی، رخ می دهد.

4. شکستگی استرسی کف پا (پاشنه، متاتارس، انگشتان پا)

   بروز این عارضه در کف پا، ممکن است در نواحی مختلفی از کف پا، ایجاد شوند. این شکستگی ها می توانند در استخوان های پاشنه، متاتارس، انگشتان پا و سایر استخوان های کف پا اتفاق بیفتند. وارد شدن ضربه های و فشار های مکرر بر این ناحیه می تواند موجب بروز این نوع عارضه شود.

انواع دسته بندی شکستگی استرسی

شکستگی استرسی به طور کلی در دو دسته بندی کلی قرار می‌گیرد:

1. شگستگی استرسی دنده

   به طور کلی 12 دنده در سمت چپ و راست بدن وجود دارد که اولین دنده بیشتر از سایر دنده ها، در معرض آسیب دیدگی می باشد. شکستگی استرسی دنده بیشتر بر اثر ورزش هایی مانند بیس بال، پارو زدن، رقص و موج سواری که نیازمند حرکات شدید شانه می باشند، رخ می دهد.

2. شکستگی استرسی مهره کمر

   شکستگی استرسی مهره کمر بر اثر وارد شدن فشار های مکرر به ستون فقرات، ایجاد می گردد که به آن اسپوندیلولیز گفته می شود و انجام ورزش هایی مانند ژیمناستیک و فوتبال می تواند در بروز آن موثر باشد.

علل شکستگی استرسی استخوان های

عوامل موثر در این نوع آسیب دیدگی، عبارتند از:

1. انجام ناصحیح تکنیک و یا حرکات ورزشی
2. انجام تمرینات ورزشی بسیار سریع، بالا بودن حجم فعالیت ها و همچنین تغییر ناگهانی شدت فعالیت بدون انجام استراحت های لازم
3. تغییر محل و سطحی که به طور معمول بر روی آن فعالیت های خود را انجام می دادید، مانند تغییر سطح از چمن به شن یا سطح بتنی
4. دویدن بر سطوح شیب دار
5. استفاده از تجهیزات نامناسب حین انجام فعالیت های ورزشی، مانند پوشیدن کفش نامناسب

موارد موثر بر شکستگی استرسی

عوامل درونی به خود بیمار بستگی دارند و ارتباطی با نیروها و عوامل خارجی که ممکن است باعث بروز این شکستگی ها شوند، ندارند که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم:

1. سن

   ورزشکاران و افراد مسن تر ممکن است به دلیل مشکلات زمینه ای تراکم استخوان مانند پوکی استخوان، در معرض این نوع شکستگی قرار می گیرند.

2. آناتومی

   مشکلات پا می توانند بر نحوه راه رفتن فرد و قرار دادن پا بر روی زمین، تاثیر داشته باشند. مشکلاتی مانند تاول، تاندونیت، کم یا زیاد بودن قوس کف پا و ضعف عضلات می توانند جزء فاکتور های موثر در ایجاد این نوع شکستگی ها، باشند.

3. جنسیت

   زنانی که دچار اختلالات قاعدگی می باشند نیز می توانند در معرض شکستگی های استرسی استخوان ها قرار بگیرند.

4. برخی بیماری ها

   بیماری هایی مانند پوکی استخوان که بر میزان تراکم استخوان تاثیر می گذارند و آن را ضعیف می کنند، نیز در بروز شکستگی استرسی استخوان تاثیر دارند. استخوان ضعیف و یا نرم، ممکن است نتواند تغییر در شدت فعالیت ها را تحمل نماید.

5. شاخص توده بدنی (BMI)

   افرادی با شاخص توده بدنی پایین و داشتن کمبود وزن، ممکن است استخوان هایی ضعیف داشته باشند و به راحتی دچار این شکستگی شوند و همچنین افرادی با شاخص توده بدنی بالا و داشتن اضافه وزن نیز بر اثر وارد شدن فشار های مکرر بر استخوان پا و علاوه بر آن وارد شدن فشار زیاد ناشی از وزن بر روی پاها، شکستگی استرسی در استخوان های پاهایشان اتفاق بیفتد.

6. ویتامین D

   پایین بودن سطح ویتامین D، می تواند بر ایجاد این شکستگی ها تاثیر داشته باشد.

7. رژیم غذایی نامناسب

   داشتن رژیم غذایی که در آن میزان کالری دریافتی متناسب با حجم فعالیت های ورزشی نیست، از دیگر فاکتور های موثر در بروز این شکستگی می باشد.

راه های پیشگیری از شکستگی استرسی

با انجام موارد زیر، می توانید از بروز شکستگی های استرسی استخوان پیشگیری نمایید:

1. در صورتی که هنگام انجام فعالیت های ورزشی، احساس درد در هر ناحیه داشتید، ادامه فعالیت را متوقف کنید.
2. در صورت وجود درد و احساس ناراحتی مداوم، حتما به پزشک متخصص ارتوپدی مراجعه نمایید.
3. هنگام انجام پیاده روی و سایر فعالیت های ورزشی، از کفش مناسب و استاندارد، استفاده کنید.
4. در صورتی که فعالیت ورزشی جدیدی را شروع می کنید، کم کم بر شدت و مدت زمان آن، اضافه کنید.
5. قبل از شروع ورزش، بدن خود را گرم کنید و پس از آن حتما بدن را سرد کنید.
6. رژیم غذایی سالم و حاوی کلسیم و ویتامین D داشته باشید تا به تقویت استخوان های خود کمک نمایید.
7. در صورتی که دچار بیماری هایی مانند پوکی استخوان هستید، حتما با مراجعه منظم به پزشک، بیماری خود را مدیریت کنید.

سوالات متداول

1. چقدر طول می کشد تا شکستگی استرسی استخوان ها بهبود یابد؟

   به طور معمول بهبود این نوع شکستگی ها حدود 6 تا 8 هفته، طول می کشد. پس تا زمانی که بهبودی کامل حاصل نشده است و پزشک معالجتان به شما اجازه بازگشت به فعالیت هایتان را نداده است، از شروع مجدد آن ها خودداری کنید.

2. پس از بهبود شکستگی های استرس، چگونه می توان به فعالیت های خود بازگشت؟

   پس از بدست آوردن بهبودی کامل، حتما با توجه به دستورالعمل های پزشک معالجتان، به فعالیت های خود بازگردید، زیرا در صورت نادیده گرفتن دستورالعمل های او، ممکن است آسیب های جدی تری به محل شکستگی وارد نمایید. برای بازگشت به فعالیت های خود عجله نکنید و آن ها را به آرامی شروع کنید. همچنین ممکن است برای انجام مجدد فعالیت های ورزشی، توصیه شود که آن ها را به صورت یک روز در میان، انجام دهید.

3. استفاده از عصا، چگونه می تواند در بهبود شکستگی استرسی پا، موثر باشد؟

   استفاده از عصا، تا زمانی که استخوان ترمیم یابد، باعث می شود تا وزن بدن بر پا فشار وارد نکند و بهبودی سریع تر حاصل شود.