دستگاه سی پی ام چیست؟
دستگاهی به نام سی پی ام در کلینیک فیزیوتراپی وجود دارد که این دستگاه به بهبود عملکرد مفاصل کمک می کند و همچنین باعث می شود تا روند سلامتی بیمار تسریع شود. دستگاه سی پی ام را می توان یکی از بهترین درمان های توانبخشی نام برد. بیماران بعد از انجام عمل جراحی می توانند با کمک این دستگاه دامنه حرکتی خود را به دست بیاورند. این دستگاه بیشتر برای درمان زانو به کار برده می شود ولی در بعضی از مواقع از این دستگاه برای توانبخشی شانه نیز استفاده می کنند. سی پی ام به گونه ای می باشد که به هیچ عنوان نیاز نیست بیمار بخواهد بدن خود را حرکت دهد. دستگاه سی پی ام بافت ها را ترمیم می کند و همچنین باعث می شود مایع داخل مفصل به گردش درآید و دامنه حرکتی مفاصل را به آن ها باز می گرداند. از دیگر مزایای این دستگاه این است که از چسبندگی و خشکی مفاصل جلوگیری می کند. دستگاه سی پی ام برای اندام های زانو، لگن، مچ پا، دست، شانه و آرنج مورد استفاده قرار می گیرد.
تاریخچه سی پی ام
در سال ۱۹۷۰ فردی به نام سالتر و همکارانش توانستند این دستگاه را برای بهبود مفاصل ایجاد کنند. هنگامی که سالتر این دستگاه را ساخت، نظرش این بود که سی پی ام باعث بهبود وضعیت غضروف ها، لیگامان ها، و تاندون ها می شود. سی پی ام های اولیه بسیار ساده و ابتدایی بودند. آنها دارای موتورهای پر سر و صدا، قرقره ها، ترمزها، طناب ها و چندین میله بودند. کارایی با این دستگاه ها بسیار سخت و پیچیده بود. بعد از گذشت مدتی برای این که بتوانند کاربردی مناسب از این دستگاه ها داشته باشند، تعداد مختلفی طراحی کردند. بیش از ۱۳ نوع دستگاه سی پی ام ساخته شده تا بتواند مفصل های مختلف را مورد بازسازی قرار دهد. سی پی ام از زمان گذشته تا کنون دچار تغییر و تحول بسیاری شده است تا این که به این مدل کنونی تکامل پیدا کرده است.
ضرورت استفاده از دستگاه سی پی ام
بعد از این که بیماران عمل جراحی انجام می دهند، باید بتوانند تحرک طبیعی مفصل های خود را بازیابند. سلامتی مفاصل یک مسئله بسیار مهم برای بیمار می باشد. خشکی مفاصل می تواند بزرگترین عارضه برای بیمار به حساب آید، چون دامنه حرکتی بیمار را کم می کند و این سفتی تاندون ها باعث درد فراوانی می شود. بعضی از بیماران ممکن است جراحی مفصل زانو، جراحی رباط صلیبی و یا جراحی شانه منجمد انجام داده باشند. بعد از انجام این عمل های جراحی برای مدتی تمام عضله ها باید ثابت باقی بمانند که این باعث می شود مفصل برای مدتی بی حرکت مانده و خشک شود. بنابراین بعضی از جراحان دستگاه سی پی ام را به بیماران خود پیشنهاد می دهند تا بتوانند هرچه سریعتر سلامتی مفاصل خود را بازیابند. اگر بیماران از این دستگاه به صورت مداوم استفاده کنند، می توانند نتایج مطلوبی از این دستگاه دریافت کنند. کارکرد این دستگاه به این صورت است که مفصل آسیب دیده را در داخل این دستگاه با وسیله ای به نام استرپ نگهداری می کنند. این دستگاه دارای یک بخش الکتریکی می باشد که وظیفه این قسمت تنظیم دامنه و سرعت حرکتی است. درمانگر بر اساس راحتی بیمار این بخش را تنظیم می کند تا بیمار بتواند با داشتن یک سرعت حرکتی ثابت در مدت زمان معلوم دامنه حرکتی خود را به دست آورد. فیزیوتراپیست دامنه حرکتی بیمار را هر روز به میزان ۳ تا ۵ درجه بسته به تحمل بیمار تغییر می دهد. این حرکت مداوم و تکراری وقتی به صورت منظم ادامه پیدا کند، بیمار می تواند بهبودی مفاصل خود را به دست آورد.
ویژگی های دستگاه سی پی ام
یک سی پی ام خوب باید بتواند عضو آسیب دیده را با شرایط زیر به حرکت درآورد:
- در الگوی صحیح
- به گونه ای مداوم و با تکرار
- با یک سرعت حرکتی ثابت
- برای مدت زمان مشخص شده
- در دامنه حرکتی تعیین شده
- طی کردن یک دامنه حرکتی یکسان در هر بار حرکت
- داشتن یک کلید ایمنی در دسترس برای خاموش کردن دستگاه
وقتی بیمار از این دستگاه برای درمان استفاده می کند، در طول درمان ناحیه مفصلی آسیب دیده در دستگاه به صورت ایمن قرار می گیرد. این دستگاه توسط درمانگر برنامه ریزی می شود، به صورتی که مفاصل در دامنه تعیین شده با یک سرعت معین و بسیار آرام در حرکت می باشد. در این درمان بیمار به هیچ عنوان عضلات خود را حرکت نمی دهد. این کار فقط با دستگاه انجام می شود.
موارد کاربرد دستگاه سی پی ام
دستگاه سی پی ام می تواند پس از عمل جراحی برای از بین بردن درد، افزایش گردش خون، بهبودی مفاصل ها و غضروف ها، تاخیر ایجاد کردن در آتروفی عضله، کاهش خشکی و جلوگیری از کوتاهی و چسبندگی مفاصل مورد استفاده قرار گیرد. دستگاه سی پی ام می تواند پس از عمل جراحی ترمیم لیگامان ها، ثابت سازی داخلی، شکستگی ها به خصوص شکستگی های سطوح مفصلی، جراحی های مفصل جهت کوتاهی، جراحی اندام ها یا مفاصل در اثر عفونت و تعویض کامل مفصل کاربرد داشته باشد. از دیگر کاربردهای این دستگاه در جراحی های زانو می باشد که ما در زیر به چند نمونه از آن اشاره می کنیم:
- بازسازی کامل مفصل زانو
- جراحی ترمیمی لیگامان زانو
- جااندازی باز و ثابت سازی داخلی در شکستگی پلاتو تیبیا
- جراحی عضله چهار سر ران
- پیوند غضروف
- استئوتومی در اطراف زانو
این دستگاه برای مفصل شانه نیز کاربرد دارد که در زیر به چند نمونه از آن ها اشاره می کنیم:
- جراحی برداشتن آکرومیون
- بازسازی مفصل شانه
- ترمیم روتاتور کاف ها
- جراحی های چسبیدگی کپسول
مزایای سی پی ام
بیماران می توانند خیلی سریع با این دستگاه بهبودی خود را به دست آورند. از جمله مزایا و فواید سی پی ام می توان به موارد زیر اشاره نمود:
- دستگاه ناحیه آسیب دیده را گرم و در حالت کشش قرار می دهد که این باعث می شود افزایش خون و انعطاف پذیری در قسمت آسیب دیده افزایش یابد و در نتیجه بیمار می تواند به حرکاتش سرعت ببخشد.
- کم شدن درد بیمار به میزان قابل توجه
- بیماران می توانند با کمک دستگاه سی پی ام مدت زمان بهبودی خود را کاهش دهند. زمان سلامتی می تواند دو ماه باشد و در نتیجه بیمار می تواند سریعتر به زندگی روزمره خود باز گردد.
- صرفه جویی در زمان، هزینه های مربوط به کاهش درد و جلسات فیزیوتراپی
- بهبود و ترمیم غضروف های مفصلی
نکات مهم در مورد استفاده از دستگاه سی پی ام
- بیماران می توانند از این دستگاه ۷۲ ساعت پس از عمل جراحی استفاده کنند. پزشک یک دوره هفت تا ده روز را برای بیمار تجویز می کند. درمان با دستگاه سی پی ام نباید بیش از ۲۱ روز مورد استفاده قرار بگیرد.
- بیمارانی که می توانند خود به صورت اکتیو در برنامه های فیزیوتراپی شرکت کنند، به هیچ عنوان ضرورت ندارد که از دستگاه سی پی ام استفاده کنند.
- بیماری هایی مثل دژنراتیو مفصلی و کوتاهی های مزمن با دستگاه سی پی ام درمان نمی شوند.
- دستگاه سی پی ام برای هیچ کدوم از موارد زیر مورد استفاده قرار نمی گیرد.
- استفاده در نواحی مهره ناهنجاری های مفصل گیجگاهی
- پیشگیری از ترومبو آمبولیسم
مواردی که استفاده از سی پی ام منع شده است شامل موارد زیر می باشد:
- عفونت های کنترل نشده و درمان نشده
- شکستگی های بدون ثبات
- آرتروز های حاد مفاصل
- در مواردی که بیمار هیچ حسی ندارد
